Οι τελευταίες εξελίξεις στη Γενεύη δείχνουν ότι το σχέδιο Τραμπ των 28 σημείων ίσως μπει σε φάση αναθεώρησης. Μετά τις οξείες αντιδράσεις για τα σημεία που θεωρήθηκαν υπερβολικά ευνοϊκά προς τη Μόσχα, ΗΠΑ και π Ουκρανία ανακοίνωσαν χθες πως θα επεξεργαστούν «βελτιωμένο πλαίσιο ειρήνης». Παρά το ότι κάποιοι Ευρωπαίοι ηγέτες κατέθεσαν αντιπρόταση επιχειρώντας να επαναδιατυπώσουν το αρχικό του Τραμπ, το κρίσιμο σημείο είναι ότι αυτή η διαδικασία γίνεται χωρίς η Ευρωπαϊκή Ένωση να συμμετέχει ουσιαστικά ως συνδιαμορφωτής. Μπορεί να ενίσταται, να σχολιάζει, να διατυπώνει αντιρρήσεις και να καταθέτει αντιπροτάσεις αλλά δεν είναι στο καθοριστικό σημείο της διαπραγμάτευσης.
Βέβαια η εικόνα αυτή δεν προέκυψε ξαφνικά. Ήταν ήδη ορατή από το καλοκαίρι, όταν η σύνοδος στην Αλάσκα μεταξύ Τραμπ και Πούτιν έδειξε ότι δύο μεγάλες δυνάμεις μπορούν να διαμορφώσουν ένα πλαίσιο συνομιλιών χωρίς να συμπεριλάβουν την Ευρώπη. Τότε λοιπόν η ΕΕ είτε από αμηχανία είτε από λανθασμένη εκτίμηση δεν διάβασε σωστά αυτό το μήνυμα, αντίθετα, το έθεσε στην άκρη ως συμβολική συνάντηση, ενώ στην πραγματικότητα αποτέλεσε την αρχή της σημερινής διαπραγματευτικής αρχιτεκτονικής.
Από τότε λοιπόν μέχρι σήμερα η κατάσταση ξεκαθάρισε ακόμη πιο πολύ. Οι ΗΠΑ προωθούν μια λύση που θεωρούν ότι μπορεί να λειτουργήσει άμεσα, ενώ η Ρωσία δείχνει προθυμία να αξιοποιήσει το μομέντουμ. Η Ευρώπη αντέδρασε, διατυπώνει επιφυλάξεις, ενστάσεις, παρατηρήσεις, αλλά το μόνο σίγουρο μέχρι τώρα είναι ότι δεν συνδιαμορφώνει έστω και αν το επιχειρεί εκ των υστέρων. Ακόμη και η χτεσινή κοινή ανακοίνωση των έντεκα χωρών στο περιθώριο της G20 που ζητάει «περαιτέρω επεξεργασία» του σχεδίου και «προσοχή» στα θέματα ασφάλειας αναγνωρίζει το πλαίσιο που τέθηκε απο τον Τραμπ αλλά δεν το μπορεί να το ορίσει.
Μπορούν να γίνουν λοιπόν οι εξής παρατηρήσεις:
Καταρχήν η Ευρώπη στήριξε την Ουκρανία χωρίς να έχει μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό.
Επίσης, υποτίμησε και τη διάρκεια και τη σκληρότητα του πολέμου και θεώρησε πως η Ρωσία θα πιεζόταν γρήγορα και ότι η αμερικανική πολιτική δεν θα άλλαζε προτεραιότητες.
Επιπλέον δεν κατόρθωσε να δημιουργήσει εγκαίρως κοινή αμυντική και βιομηχανική βάση που να ήταν ικανή να στηρίξει μια μακρά σύγκρουση φθοράς.
Και τέλος δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει θεσμικό ρόλο στη φάση των διαπραγματεύσεων, μπορεί να στηρίχτηκε σε επιμέρους πρωτοβουλίες κρατών δεν στηρίχτηκε όμως σε συγκροτημένη ευρωπαϊκή παρουσία.
Οι μέχρι τώρα εξελίξεις για την Ελλάδα παρουσιάζουν διπλή ανάγνωση, διότι αφενός η χώρα πήρε θέση υπέρ της Ουκρανίας, αφετέρου όμως η αδυναμία της Ευρώπης να διεκδικήσει ρόλο συνδιαμορφωτή στην τελική συμφωνία, μας υπενθυμίζει ότι όταν δεν είσαι μέρος της λύσης, γίνεσαι αποδέκτης των συνεπειών της.
Η συζήτηση λοιπόν δεν είναι αν και γιατί η Ευρώπη, η Ελλάδα κλπ στηρίζουν την Ουκρανία. Το πραγματικό ερώτημα είναι: πώς φτάσαμε στο σημείο να στηρίζουμε έναν πόλεμο, αλλά να μην συμμετέχουμε στη διαμόρφωση της ειρήνης;
