Η τιμή του φουντουκιού, βασικού συστατικού της Nutella, έχει σχεδόν διπλασιαστεί μέσα σε λίγους μήνες, μετά τον παγετό και την επιδρομή ενός εντόμου που κατέστρεψαν τη φετινή παραγωγή στην Τουρκία.
Και αυτό σύμφωνα με ρεπορτάζ των FT φέρνει σε σκληρή σύγκρουση την ιταλική Ferrero (ιδιοκτήτρια του γνωστού brand πραλίνας), που απορροφά περίπου το 25% της παγκόσμιας παραγωγής, με τους Τούρκους εμπόρους. Οι τελευταίοι κρατούν τα αποθέματα – περιμένοντας να υποκύψει στις υψηλές τιμές.
Ο γίγαντας του φουντουκιού
Η Τουρκία είναι μακράν ο μεγαλύτερος παραγωγός φουντουκιών στον κόσμο:
σε μια κανονική χρονιά συγκομίζει 600.000–700.000 τόνους, δηλαδή σχεδόν τα δύο τρίτα της παγκόσμιας παραγωγής.
Φέτος όμως, η εικόνα είναι ζοφερή. Ο πρόεδρος της συνεταιριστικής ένωσης Fiskobirlik, Τζεμίλ Τεμίζ, υπολογίζει ότι η πραγματική παραγωγή δεν θα ξεπεράσει τις 300.000 τόνους, πολύ κάτω από τις αισιόδοξες κυβερνητικές εκτιμήσεις. Ένας ανοιξιάτικος παγετός και η εξάπλωση του εντόμου brown marmorated stink bug –που οι ντόπιοι αποκαλούν «sputnik»– κατέστρεψαν μεγάλο μέρος της σοδειάς.
Η Ferrero αντιστέκεται
Απέναντι στην πίεση, η Ferrero επιλέγει να κρατήσει στάση αναμονής. Σύμφωνα με τους FT,
xρησιμοποιεί τα αποθέματα που είχε ήδη συγκεντρώσει, ενώ ενισχύει τις προμήθειες από Χιλή και ΗΠΑ, όπου έχει επενδύσει τα τελευταία χρόνια στη δημιουργία νέων φουντουκόδεντρων.
«Έχουμε πολύ μεγάλο απόθεμα, δεν είμαστε σε βιασύνη να αγοράσουμε», δήλωσε ο Μάρκο Μπότα, γενικός διευθυντής της Ferrero Hazelnut Company.
Παρόλα αυτά, η τακτική αυτή δεν φαίνεται να ρίχνει την αγορά – αντιθέτως, την πυροδοτεί.
«Οι ντόπιοι έμποροι αγοράζουν ό,τι μπορούν, ποντάροντας ότι η Ferrero θα επιστρέψει σύντομα στην αγορά», εξηγεί ο Giles Hacking, trader στο Λονδίνο. «Κρατούν τη Ferrero όμηρο – είναι ένας κανονικός εκβιασμός», προσθέτει ο ίδιος στους FT.
Η ένταση ανεβαίνει
«Η Ferrero έχει γίνει ο νέος Γκοντώ των Τούρκων εμπόρων φουντουκιού», σχολίασε με χιούμορ ο Μπότα, παραπέμποντας στο θεατρικό του Σάμιουελ Μπέκετ όπου ο ήρωας περιμένει κάποιον που δεν έρχεται ποτέ.
Πίσω από το αστείο, όμως, κρύβεται μια αγορά σε αδιέξοδο: οι μεσαζόντες στην Τουρκία αγοράζουν μαζικά, ανεβάζοντας τις τιμές, ενώ η Ferrero αρνείται να υποκύψει, περιμένοντας την πτώση της αγοράς.
Η κρατική TMO (Turkish Grain Board) προσπάθησε να θέσει ένα «κατώφλι» τιμών, αυξάνοντάς το κατά 20%. Όμως η αγορά το ξεπέρασε σχεδόν αμέσως.
Το φουντούκι ως γεωπολιτικό προϊόν
Η Ferrero καταναλώνει το ένα τέταρτο της παγκόσμιας παραγωγής φουντουκιού.
Για δεκαετίες, η εξάρτησή της από την Τουρκία ήταν απόλυτη.
Τα τελευταία 20 χρόνια όμως, έχει επενδύσει σε Χιλή, ΗΠΑ, Σερβία και Ιταλία, δημιουργώντας ένα δίκτυο εναλλακτικών προμηθευτών.
Αυτή η στρατηγική, λέει ο Μπότα, «μας επιτρέπει να διαχειριζόμαστε δύσκολες χρονιές, όπως φέτος, χωρίς να αλλάζουμε συνταγές ή να πειράζουμε τη Nutella».
Όμως στην Τουρκία, η αλλαγή αυτή προκαλεί φόβο. «Υπάρχει πανικός ότι θα χάσουμε το μερίδιό μας», παραδέχεται ο Φιράτ Μπακίτζι, εξαγωγικός διευθυντής της Poyraz Poyraz Hazelnut, μίας από τις μεγαλύτερες εταιρείες τουρκικού φουντουκιού.
«Η Χιλή αυξάνει επιθετικά την παραγωγή της και μπορεί σε λίγα χρόνια να φτάσει τους 200.000 τόνους».
Ακριβά φουντούκια, φτωχοί παραγωγοί
Παρά τις υψηλές τιμές, οι μικροπαραγωγοί βλέπουν τα κέρδη τους να εξαφανίζονται.
Η αύξηση του κόστους εργασίας και ο πληθωρισμός άνω του 30% απορροφούν κάθε όφελος.
«Οι ψαράδες στη Μαύρη Θάλασσα βγάζουν σε μια μέρα ό,τι εμείς σε έναν χρόνο», λέει ο Σααντετίν Ιρμακτσί, παραγωγός από το Ορντού, του οποίου η σοδειά φέτος δεν ξεπέρασε τα 30 κιλά.
Η Nutella δεν αλλάζει συνταγή
Η Ferrero διαβεβαιώνει ότι δεν θα αυξήσει τις τιμές της Nutella, ούτε θα αλλάξει τη σύνθεση των προϊόντων της.
Ωστόσο, η «μάχη του φουντουκιού» δείχνει κάτι βαθύτερο: ότι ένα γλυκό σήμα κατατεθέν της Ευρώπης εξαρτάται από αγορές εύθραυστες, απρόβλεπτες και, φέτος, παγωμένες.
Ο πόλεμος του φουντουκιού ίσως τελειώσει χωρίς νικητές. Αλλά θα αφήσει πίσω του ένα μάθημα: ότι ακόμη και οι πιο γλυκές αυτοκρατορίες χρειάζονται ανθεκτικές ρίζες.
