Υπενθύμισε πως την τελευταία διετία ο διπλωματικός χρόνος ήταν πάρα πολύ πυκνός, έχουν όμως περάσει μόνο δύο χρόνια από τότε που υπεγράφη η Διακήρυξη των Αθηνών για σχέσεις φιλίας και καλής γειτονίας
Η εποχή απαιτεί περιφερειακές συνεργασίες και «η Ελλάδα αυτή τη δεδομένη στιγμή έχει και την ηγετική θέση να μπορέσει να επιβάλλει μία τέτοιου τύπου συνεργασία επ’ ωφέλειά της», ανέφερε ο Yπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, κατά τη διάρκεια της συνάντησης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ) «Athens Security Forum 2025».
Ο κ. Γεραπετρίτης σημείωσε ότι η Ελλάδα, δια του Πρωθυπουργού, έθεσε την πρόταση για μία μεγάλη περιφερειακή συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία περιλαμβάνει τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, με τις οποίες η χώρα έχει θαλάσσια σύνορα. Έχει πολύ συγκεκριμένη ατζέντα, θεματολογία, ζητήματα που αναφέρονται στην πολιτική προστασία ή στην προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος ή στη μετανάστευση, αλλά έχει και πολύ δύσκολα θέματα, όπως είναι η συνδεσιμότητα και η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών.
Επεσήμανε πως προφανώς δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθεί, διότι υπάρχουν ζητήματα, όπως η θέση της Τουρκίας σε σχέση προς την Κύπρο ή η κατάσταση στη Λιβύη, που υπάρχει ένας διχασμός σε ό,τι αφορά την άσκηση της διακυβέρνησης.
Όμως, πρόσθεσε «θεωρούμε ότι τα προβλήματα δεν είναι αξεπέραστα, αντιθέτως, είναι η ώρα της ευθύνης για όλους. Θα διερευνήσουμε την δυνατότητα να συγκροτηθεί αυτή η περιφερειακή συνεργασία. Η προϋπόθεση για τον σχηματισμό είναι μία και μόνη: Είναι ο καθολικός σεβασμός του διεθνούς δικαίου, της κυριαρχίας των κρατών και του ευρωπαϊκού κεκτημένου, διότι δύο από τις χώρες είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μία χώρα είναι σε προενταξιακή διαδικασία».
Σημείωσε πως η Ελλάδα καλεί τους γείτονές της για «να βρεθεί μια λειτουργική σχέση, στην οποία θα μπορούμε να συζητούμε και να επιλύουμε ζητήματα, τα οποία αποτελούν κοινές προκλήσεις, διότι οι κοινές προκλήσεις δεν μπορούν να επιλύονται με μονομερείς ενέργειες».
«Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή έχει και τα μέσα, αλλά και τη διάθεση να αναλάβει έναν ρόλο επισπεύδοντα στην Ανατολική Μεσόγειο και νομίζω ότι θα είναι επ’ωφελεία της», τόνισε χαρακτηριστικά.
Επεσήμανε δε πως η περιφερειακή συνεργασία δεν λειτουργεί ως αμοιβαία αλληλοαποκλειούμενη προς τη διμερή και τα διμερή ζητήματα εξακολουθούν να αποτελούν αντικείμενο του διμερούς διαλόγου.
«Με την Τουρκία, τα τελευταία δυόμισι χρόνια έχει υπάρξει ένας δομημένος διάλογος, ο οποίος βεβαίως και δεν έχει παραγάγει προς ώρας αποτελέσμα σε ότι αφορά τη μεγάλη μας υποκείμενη διαφορά που αναπαράγει τα προβλήματα που είναι η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και AOZ», σημείωσε.
«Έχουμε φτάσει σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο σε ότι αφορά ζητήματα χαμηλότερης πολιτικής, αλλά και πολιτικής μεταξύ των ανθρώπων. […] Ελπίζουμε ότι έως το τέλος του έτους θα έχουμε ολοκληρώσει τις επαφές μας για να διερευνήσουμε κατά πόσον υπάρχει διάθεση από τα μέρη να προχωρήσουμε σε αυτό το σχήμα, τότε θα δρομολογηθούν τα επόμενα βήματα, ενδεχομένως με την υπογραφή κάποιου συνυποσχετικού ή με την συνάντηση σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών ή τεχνικών κλιμακίων για την επεξεργασία των θέσεων», πρόσθεσε.
«Είναι η στιγμή της ευθύνης για όλους. Δυστυχώς ακούω πολύ εύπεπτες προτάσεις, ακούω αφορισμούς για την ελληνική εξωτερική πολιτική, ακούω πολύ εύκολες λύσεις για σύνθετα ζητήματα», υπογράμμισε. “Είναι πάρα πολύ σημαντικό να έχουμε μια κατανόηση βάθους για τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Αυτό το οποίο συνέβη με την ενεργειακή συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ δεν ήταν τυχαία».
Ο υπουργός Εξωτερικών επεσήμανε πως «η ελληνική εξωτερική πολιτική έχει φτάσει σε επίπεδο διεθνούς αυτάρκειας και αυτοπεποίθησης που δεν χρειάζεται να ετεροπροσδιορίζεται» και πρόσθεσε: «Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή δεν χρειάζεται να λειτουργεί στο διπλωματικό επίπεδο, έχοντας το ένα μάτι στο τι συμβαίνει στην Τουρκία. Από την άλλη πλευρά, για να σας πω και για τα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, εγώ δεν θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει ύφεση ή ότι κερδίζουμε χρόνο».
«Σε δύο χρόνια έχουν γίνει πολλά»
Υπενθύμισε πως την τελευταία διετία ο διπλωματικός χρόνος ήταν πάρα πολύ πυκνός, έχουν όμως περάσει μόνο δύο χρόνια από τότε που υπεγράφη η Διακήρυξη των Αθηνών για σχέσεις φιλίας και καλής γειτονίας.
«Σε δύο χρόνια έχουν γίνει πολλά σε επίπεδο διμερούς εμπορίου, σε επίπεδο πρόληψης μεταναστευτικών ροών, συντονισμού στην πολιτική προστασία, σε ό, τι αφορά τον περιορισμό των παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου που δίνει ανάσα στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία και, κυρίως, αυτό το οποίο έχει συμβεί είναι να προλαμβάνουμε τις κρίσεις, γιατί κανείς δεν θέλει υπό την παρούσα διπλωματική γεωπολιτική συγκυρία να έχει κρίσεις».
«Προφανώς ότι μέχρι στιγμής δεν έχουμε καταφέρει να μπούμε στο μεγάλο μας αγκάθι, δηλαδή στην οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, αλλά είναι μόνο δύο χρόνια. Εγώ αισθάνομαι ότι ακόμα υπάρχει η δυνατότητα να βρεθεί τρόπος έτσι ώστε να μπορέσουμε να συζητήσουμε τα ζητήματα αυτά, διότι η έλλειψη οριοθέτησης σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο αναπαράγει πάντοτε εντάσεις», επεσήμανε.
Σημείωσε δε πως η Ελλάδα μερίμνησε την τελευταία διετία να βάλει στο τραπέζι «εκείνα για τα οποία κάποιοι έλεγαν ότι φοβόμαστε να τα θέσουμε: και Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, και Θαλάσσια Πάρκα και Chevron και Exxon, και πλήρης αυτοπεποίθηση. Και με την αυτοπεποίθηση αυτή θα πορευθούμε. Θέλουμε την ειρήνη και την ευημερία, θέλουμε τη συνεργασία με όλους τους γείτονές μας, θα το επιδιώξουμε. Προφανώς χωρίς εκπτώσεις στις εθνικές κόκκινες γραμμές. Κανένας Υπουργός Εξωτερικών δεν θα το έκανε, ούτε θα το πράξω εγώ ποτέ».
Η ενέργεια καθίσταται μέσο έξυπνης ισχύος
Αναφερόμενος στη διεθνή σκηνή, ο κ. Γεραπετρίτης επεσήμανε πως είναι η πιο σύνθετη και δύσκολη στιγμή να είσαι Υπουργός Εξωτερικών στην Ευρώπη και στον κόσμο, καθώς έχει αλλάξει πάρα πολύ την τελευταία τριετία η μορφολογία των διπλωματικών σχέσεων.
«Πλέον έχει καταργηθεί η βεβαιότητα της ύπαρξης μιας περιφερειακής και τοπικής κρίσης, με χαρακτηριστικά τοπικά πλέον, είτε πρόκειται για μία ένοπλη σύγκρουση, είτε για άλλα φαινόμενα, για παράδειγμα από την κλιματική κρίση, την επισιτιστική κρίση, την μεταναστευτική κρίση, την υγειονομική κρίση. Ο,τιδήποτε συντελείται στον κόσμο έχει ένα υπερτοπικό χαρακτήρα και επιδρά πολύ περισσότερο από όσο συνέβαινε στο παρελθόν ανά τον κόσμο. Άρα, αλλάζει η τοπικότητα των κρίσεων».
Ακόμη, σημείωσε, βρισκόμαστε σε ένα σημείο της παγκόσμιας ιστορίας, που είναι ο μεγαλύτερος αριθμός ένοπλων συρράξεων στον κόσμο, με καταγεγραμμένες περισσότερες από 60 ένοπλες συρράξεις.
«Βλέπουμε ότι οι διεθνείς οργανισμοί υποχωρούν σε ό,τι αφορά την πραγματική παρεμβατικότητα τους στις κρίσεις και αντ’ αυτού δημιουργείται ένας χώρος για παρέμβαση είτε σε ισχυρά κράτη, είτε σε συμμαχίες, οι οποίες έχουν άλλα χαρακτηριστικά σε σχέση με τις παραδοσιακές διεθνείς οργανώσεις. Βλέπουμε, επίσης, και μια μετατόπιση, η οποία γίνεται σε ό,τι αφορά το ισοζύγιο ευθύνης και εγγυήσεων ασφαλείας που υπάρχει ανά τον κόσμο».
Σημείωσε δε ότι το ισοζύγιο το οποίο είχε αναπτυχθεί μεταπολεμικά, όπου ουσιαστικά οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν έναν εν πολλοίς ρόλο εγγυητή στην ασφάλεια της Ευρώπης, πλέον αλλάζει ριζικά. Ταυτόχρονα, μετατοπίζεται αρκετά και το πεδίο πραγματικής ισχύος και αναδυόμενες δυνάμεις, όπως είναι η Ινδία, αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο στον παγκόσμιο Νότο.
«Πλέον η σκληρή ισχύς φαίνεται να έχει την πρωτοκαθεδρία. Όλες οι χώρες εξοπλίζονται για να μπορέσουν να δημιουργήσουν μια δύναμη αποτροπής, η οποία θα έχει πέρα από πραγματικό χαρακτήρα, θα έχει και έναν χαρακτήρα επιβολής στην γειτονιά, προβολής ισχύος», σημείσε και πρόσθεσε πως η κλασική διπλωματία έρχεται λιγάκι στο περιθώριο.
«Ανάμεσα στις δύο μορφές, τη σκληρή και την ήπια ισχύ, εμφανίζεται αυτό που θα λέγαμε έξυπνη ισχύς. Η έξυπνη ισχύς αποκτά εντελώς μια υβριδική μορφή ισχύος, η οποία λειτουργεί τόσο με τη μορφή της άμυνας, της αποτροπής, αλλά και σε μια λογική ουσιαστικής επιβολής αξιών», επεσήμανε.
«Χαρακτηριστικότατο παράδειγμα είναι το ζήτημα της ενέργειας. Αυτό που αναδείχθηκε με πολύ μεγάλη έμφαση από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας, από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, είναι ότι δεν θα πρέπει επουδενί να δημιουργείται υπερεξάρτηση χωρών σε κρίσιμες υποδομές».
«Η ενέργεια καθίσταται ένα μέσο ταυτοχρόνως ήπιας και σκληρής ισχύος, αλλά πάντως έξυπνης ισχύος. Αυτό είναι το μήνυμα το οποίο εξέπεμψε και η η ελληνική διπλωματία, με όσα είδαμε την περασμένη εβδομάδα και τις συμφωνίες και για τον κάθετο διάδρομο και για τις εξορύξεις φυσικού αερίου και για τις συμφωνίες, οι οποίες έχουν γίνει και καθιστούν την Ελλάδα όχι απλώς κόμβο, αλλά εξαγωγικό φορέα αυτάρκειας άλλων χωρών σε ό,τι αφορά το ενεργειακό πεδίο», πρόσθεσε.
Η εσωτερική ασφάλεια της χώρας δεν είναι ζήτημα, το οποίο μπορούμε να ασχολούμαστε με αφέλεια
Σημείωσε δε πως η αντίληψη στην Ελλάδα ήταν πάντοτε, ότι «πατούμε σε δύο πόδια, στο πόδι της Ανατολής και στο πόδι της Δύσης. Η είσοδός μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση επικαθόρισε, όχι μόνο την πορεία της χώρας μας, αλλά και την συνείδηση των ανθρώπων».
«Η εσωτερική ασφάλεια της χώρας δεν είναι ένα ζήτημα, το οποίο μπορούμε να ασχολούμαστε με αφέλεια. Νομίζω ότι πρέπει να στηριζόμαστε στη Δύση, στην Ευρώπη, στη διατλαντική συνεργασία».
«Υπήρχε πάντοτε μια μεγάλη επιφύλαξη, λόγω του κυρίως του αμερικανικού παράγοντα και των όσων έφερε, ιδίως η στρατιωτική δικτατορία. Σήμερα, τα γεωπολιτικά, γεωστρατηγικά ζητήματα έχουν τόσο πολύ διαφοροποιηθεί, που η πλήρης ένταξη της Ελλάδας στη Δύση συνιστά στην πραγματικότητα και τον όρο της ασφάλειάς της. Η Ελλάδα, λόγω της γεωγραφίας της, έκανε πάντοτε πολύ μεγάλες επενδύσεις στην άμυνά της, δηλαδή στη σκληρή της ισχύ», ανέφερε.
«Δυστυχώς, καθυστερημένα μπήκαμε στη λογική ότι η σκληρή ισχύς, η άμυνά μας, είναι μεν μία από τις παραμέτρους για την ειρήνη και την ευημερία μας, αλλά δεν είναι η μόνη και ίσως να μην είναι ούτε καν η καθοριστική», επεσήμανε.
«Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, αντιλαμβανόμαστε την έννοια και τη σημασία του να ανήκεις σε μία διεθνή κοινότητα. Η Ελλάδα, σήμερα είναι στο υψηλότερο διπλωματικό επίπεδο, στο οποίο υπήρξε ποτέ. Ανήκει στον σκληρό πυρήνα της ΕΕ, του ΝΑΤΟ, είναι αιρετό μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Έχει εδραιώσει συμμαχίες, όχι μόνο στην περιφέρεια, έχει στρατηγικές συμμαχίες με το Ισραήλ, με τη Σαουδική Αραβία, με όλες τις χώρες του Κόλπου, στρατηγική συμμαχία με την Ινδία και βεβαίως, η σχέση μας με τις ΗΠΑ είναι στο βέλτιστο επίπεδο».
