Ο υγιεινός τρόπος ζωής αποτελεί θεμέλιο λίθο για την αντιμετώπιση και πρόληψη του καρδιο-νεφρο-μεταβολικού συνδρόμου
Για το καρδιο-νεφρο-μεταβολικό σύνδρομο, τους παράγοντες κινδύνου, την αντιμετώπισή του αλλά και τη διασύνδεσή του με άλλα νοσήματα μας μιλά η ομότιμη καθηγήτρια Παθολογίας – Μεταβολικών Νοσημάτων της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ – Professor of Internal Medicine & Metabolic Diseases στο European University Cyprus (EUC), Εριφύλη Χατζηαγγελάκη.
Κυρία Χατζηαγγελάκη τι πρέπει να καταλάβει κανείς όταν μιλάμε για καρδιο–νεφρο– μεταβολικό σύνδρομο (CRM);
«Το καρδιο-νεφρο-μεταβολικό σύνδρομο αποτελεί μία αναδυόμενη νοσολογική οντότητα, η οποία αντανακλά την αλληλεπίδραση μεταξύ των μεταβολικών παραγόντων κινδύνου, της χρόνιας νεφρικής νόσου και των καρδιαγγειακών διαταραχών. Ο όρος υποδηλώνει τη στενή σχέση και αλληλεπίδραση αυτών των συστημάτων του σώματος, όπου η δυσλειτουργία του ενός επηρεάζει και τα άλλα. Τα τελευταία χρόνια συγκεντρώνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς φαίνεται να σχετίζεται με σημαντική επίπτωση καρδιαγγειακών συμβαμάτων, εξέλιξης της νεφρικής νόσου αλλά και θνησιμότητας.
Όπως έχω διαβάσει το καρδιο–νεφρο–μεταβολικό σύνδρομο είναι μια προοοδευτική κατάσταση που χαρακτηρίζεται σε διάφορα στάδια. Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι ακριβώς συμβαίνει σε κάθε στάδιο;
Το καρδιο-νεφρο-μεταβολικό σύνδρομο είναι μια προοδευτική κατάσταση που εξελίσσεται σε διάφορα στάδια, συχνά ξεκινώντας από τη νεαρή ηλικία. Η προοδευτική του φύση το καθιστά σημαντικό ώστε να εντοπίζονται οι ασθενείς σε πρώιμα στάδια, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές. Λόγω λοιπόν της σταδιακής εξέλιξης του θα μπορούσε να χωριστεί στα 5 στάδια, τα οποία, ενώ αντικατοπτρίζουν τη βαρύτητα του, στην ουσία ενσωματώνουν και τα κριτήρια διάγνωσής του.
- Στάδιο 0: Χωρίς παράγοντες κινδύνου
- Στάδιο 1: Υπερβάλλων ή δυσλειτουργικός λιπώδης ιστός ή και τα δύο, που συνοδεύεται συχνά από την εμφάνιση προδιαβήτη.
- Στάδιο 2: Παρουσία μεταβολικών παραγόντων κινδύνου ή / και ΧΝΝ (χρόνια νεφρική νόσος)
- Στάδιο 3: Υποκλινική καρδιαγγειακή νόσος ή καρδιακή ανεπάρκεια που επικαλύπτεται με μεταβολικούς παράγοντες κινδύνου
- Στάδιο 4: Εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσος (π.χ. στεφανιαία νόσος, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή ανεπάρκεια, κολπική μαρμαρυγή) µε μεταβολικούς παράγοντες κινδύνου. Επιπλέον το στάδιο 4 χωρίζεται περαιτέρω σε στάδια 4α (χωρίς ΧΝΝ) και 4β (με ΧΝΝ).
Το συγκεκριμένο μοντέλο σταδιοποίησης όχι μόνο δίνει έμφαση στη σύνθετη παθοφυσιολογία και στη σταδιακή εμφάνιση του συνδρόμου, αλλά υπογραμμίζει και τη σημασία της έγκαιρης ανίχνευσης αλλαγών που σχετίζονται µε αυτό και τονίζει την ολιστική προσέγγιση στην θεραπεία για τη μείωση του καρδιο-νεφρικού κινδύνου».
Ποια άτομα αφορά το σύνδρομο αυτό;
«Το καρδιο–νεφρο–μεταβολικό σύνδρομο αφορά άτομα που έχουν διασυνδεδεμένες καρδιαγγειακές, νεφρικές και μεταβολικές διαταραχές, όπως παχυσαρκία, υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλά τριγλυκερίδια, χαμηλή “καλή” χοληστερόλη (HDL), προδιαβήτη ή σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔτ2) και ΧΝΝ».
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου και πως γίνεται η αναγνώριση των συμπτωμάτων και η διάγνωση;
«Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου είναι η παχυσαρκία (ειδικά η κοιλιακή), ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔτ2), η υπέρταση, οι υψηλές τιμές τριγλυκεριδίων και η ΧΝΝ. Επιπλέον η προχωρημένη ηλικία, η γενετική προδιάθεση, η αντίσταση στην ινσουλίνη και κάποια αυτοάνοσα νοσήματα παίζουν σημαντικό ρόλο. Οι ασθενείς στα αρχικά στάδια είναι συχνά ασυµπτωµατικοί. Ως εκ τούτου, απαιτείται ευαισθητοποίηση για την έγκαιρη ανίχνευση όσων έχουν εμφανίσει ή είναι σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης του συνδρόμου.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι καθοριστική για τη μείωση των επιπλοκών και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Προτείνεται ετησίως η μέτρηση τόσο του δείκτη μάζας σώματος (∆ΜΣ), όσο και της περιφέρειας μέσης για τον χαρακτηρισμό του κινδύνου που σχετίζεται με το σπλαχνικό λίπος. Σε ενήλικες στο στάδιο 0, ο έλεγχος μπορεί να γίνεται κάθε 3-5 έτη. Για όσους βρίσκονται στο στάδιο 1 του συνδρόμου, δηλαδή διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικών παραγόντων κινδύνου, ο έλεγχος πρέπει να γίνεται κάθε 2 έως 3 χρόνια και για όσους ανήκουν στο στάδιο 2 ή μεγαλύτερο, συστήνεται ετήσια αξιολόγηση των μεταβολικών παραγόντων κινδύνου, όπως αρτηριακή πίεση, λιπίδια και γλυκαιµικό προφίλ [γλυκόζη νηστείας και γλυκοζυλιωµένη αιµοσφαιρίνη (HbA1c)]».
Τι πρέπει να προσέχουν οι πληθυσμοί που έχουν μεγαλύτερη επικινδυνότητα;
«Καθοριστικής σημασίας για την αποτροπή της εμφάνισης του συνδρόμου CRM είναι η πρόληψη της παχυσαρκίας µέσω της υιοθέτησης ενός τρόπου ζωής που ενσωματώνει υγιεινά πρότυπα διατροφής και αυξημένη φυσική δραστηριότητα. Ειδικά για την Ελλάδα, η σύσταση για την υιοθέτηση ενός μεσογειακού τρόπου διατροφής φαντάζει ως η πλέον λογική επιλογή, δεδομένων των προστατευτικών ιδιοτήτων που έχει επιδείξει η μεσογειακή δίαιτα έναντι της εμφάνισης καρδιαγγειακών και μεταβολικών διαταραχών.
Απώλεια βάρους τουλάχιστον 5% είναι ικανή να προσφέρει οφέλη στην καρδιο-μεταβολική υγεία. Όσον αφορά τη φυσική δραστηριότητα, όλες οι επιστημονικές εταιρείες προτείνουν ότι 150 λεπτά μέτριας έως έντονης έντασης αερόβιας άσκησης την εβδομάδα, ισομερώς κατανεμημένης στη διάρκειά της, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τις εκβάσεις υγείας.
Ένας υγιεινός τρόπος ζωής είναι ο θεμέλιος λίθος όχι µόνο της πρόληψης αλλά και της θεραπείας του συνδρόμου CRM, ανεξαρτήτως σταδίου και φαρμακευτικής αγωγής».
Γνωρίζουμε τoν επιπολασμό της νόσου στην Ελλάδα;
«Ο επιπολασμός του συνδρόμου CRM στην Ελλάδα δεν έχει συγκεκριμένα στατιστικά στοιχεία, αλλά αναφέρεται ως μία σύνθετη πάθηση με αυξανόμενη σημασία, που συνδέεται με τη συσσώρευση σπλαχνικού λίπους και τον αυξημένο καρδιαγγειακό και νεφρικό κίνδυνο. Η διάγνωση βασίζεται στον συνδυασμό παραγόντων όπως η κοιλιακή παχυσαρκία, η υψηλή αρτηριακή πίεση, τα αυξημένα τριγλυκερίδια και η μειωμένη HDL χοληστερόλη, καθώς και η υψηλή γλυκόζη νηστείας.
Σύμφωνα με έρευνα στις ΗΠΑ περίπου το 90% του ενήλικου πληθυσμού πληροί τα κριτήρια για το CRM, ενώ το 15% βρίσκεται σε προχωρημένα στάδια της νόσου».
Ποιοι είναι οι Βασικοί διαγνωστικοί έλεγχοι που πρέπει να γίνονται τακτικά για την πρόληψη και αντιμετώπιση του CRM και πόσο απλοί και εύκολοι είναι;
- «Εκτιμώμενος ρυθμός σπειραματικής διήθησης (eGFR) για την αξιολόγηση της λειτουργίας των νεφρών.
- Λόγος λευκωματίνης προς κρεατινίνη στα ούρα (UACR) για τον εντοπισμό πρώιμης νεφρικής βλάβης.
- Μέτρηση της αρτηριακής πίεσης για την παρακολούθηση της υπέρτασης, που είναι βασικός παράγοντας κινδύνου.
Ο συνδυασμός των παραπάνω εξετάσεων βοηθά στον εντοπισμό των ατόμων που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο επιπλοκών, καθορίζει τη συχνότητα των επανεξετάσεων και την ανάγκη για παραπομπή σε ειδικό νεφρολόγο»
