Ένα νέο, ενιαίο και συνάμα ψηφιακό σύστημα, που θα συγκεντρώνει όλες τις οικονομικές υποχρεώσεις πολιτών και επιχειρήσεων, σχεδιάζεται από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος. Στόχος του είναι να υπάρχει μια ξεκάθαρη εικόνα για το ποιος πληρώνει έγκαιρα τις υποχρεώσεις του και ποιος αφήνει χρέη να «τρέχουν». Το σύστημα αυτό θα αφορά πληρωμές προς το Δημόσιο, όπως φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, αλλά και οφειλές προς τράπεζες, servicers, ακόμη και ιδιοκτήτες ακινήτων για ενοίκια.
Στην πράξη, θα δημιουργηθεί ένα νέο «Μητρώο Πιστοληπτικής Αξιολόγησης». Μέσα σε αυτό θα εμφανίζεται μια «βαθμολογία» για κάθε πολίτη ή επιχείρηση, ανάλογα με το αν είναι συνεπής ως προς τις οικονομικές του υποχρεώσεις. Αυτή η βαθμολογία θα λειτουργεί σαν μια αναλυτική εικόνα του οικονομικού προφίλ κάθε ενδιαφερόμενου. Για παράδειγμα, αν κάποιος ζητήσει από μια τράπεζα ένα νέο δάνειο, η τράπεζα θα μπορεί να ανατρέχει στα αρχεία προκειμένου να δει την βαθμολογία του υποψήφιου δανειολήπτη, για να καταλάβει εάν είναι αξιόπιστος.
Θεωρητικά, η πρόσβαση στη βαθμολογία θα γίνεται μόνο αν το επιτρέψει ο ίδιος ο πολίτης. Ωστόσο, στην πράξη, αν κάποιος αρνηθεί να δείξει τη βαθμολογία του σε μια τράπεζα ή σε άλλον φορέα, αντιλαμβάνεστε πως θα είναι πιθανό να προχωρήσει για παράδειγμα η διαδικασία χορήγησης δανείου. Δηλαδή, η αποδοχή προβλέπεται μεν να είναι «προαιρετική», αλλά ταυτόχρονα θα είναι και αναγκαία για πολλές οικονομικές συναλλαγές.
Το νέο σύστημα θα στηρίζεται στη λογική του «Τειρεσία», αλλά θα είναι πιο εκτεταμένο και πιο λεπτομερές. Θα ενσωματώσει δύο επιπλέον μητρώα:
- Το Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων, το οποίο θα καταγράφει όλα τα δάνεια που έχουν πολίτες και επιχειρήσεις, αν πληρώνονται κανονικά ή με καθυστέρηση, αλλά και τυχόν εγγυήσεις. Τη διαχείριση του θα έχει η Τράπεζα της Ελλάδος, με διαβεβαιώσεις ότι τα προσωπικά δεδομένα θα προστατεύονται.
- Το Μητρώο Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους, όπου θα συγκεντρώνονται στοιχεία για τα χρέη προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία, αλλά και χρέη προς τράπεζες ή άλλους ιδιώτες. Η καταγραφή σε αυτό το μητρώο θα γίνεται σε ανώνυμη μορφή, δηλαδή δεν θα φαίνεται άμεσα το όνομα του οφειλέτη σε κάθε καταχώρηση.
Σήμερα ούτε τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αλλά ούτε και το κράτος έχουν πλήρη εικόνα για το ποιος είναι συνεπής και ποιος όχι. Έτσι, υπάρχουν πολίτες που πληρώνουν πάντα στην ώρα τους αλλά δεν μπορούν να αποδείξουν το «καλό όνομά» τους όταν ζητούν ένα νέο δάνειο ή μια ρύθμιση. Από την άλλη, υπάρχουν και εκείνοι που ενώ έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν, επιλέγουν να καθυστερούν συστηματικά, χωρίς αυτό να φαίνεται κάπου ξεκάθαρα. Με το νέο σύστημα, οι συνεπείς θα μπορούν να έχουν καλύτερες ευκαιρίες, ευκολότερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση και πιθανόν πιο ευνοϊκούς όρους.
Παράλληλα, σχεδιάζεται και το Μητρώο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΜΙΔΑ), στο οποίο θα καταγράφονται όλες οι ενεργές μισθώσεις ακινήτων. Η υλοποίησή του έχει καθυστερήσει λόγω του ότι δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα η σύνδεση της ΑΑΔΕ με το Κτηματολόγιο. Όταν όμως τεθεί σε λειτουργία, το σύστημα θα μπορεί να καταγράφει και περιπτώσεις καθυστέρησης πληρωμής ενοικίων. Έτσι, ένας ενοικιαστής που για παράδειγμα άργησε να πληρώσει για έναν μήνα λόγω καθυστέρησης μισθού, μπορεί να βρεθεί με χαμηλότερη βαθμολογία, κάτι που έχει προκαλέσει ήδη συζητήσεις και ανησυχία.
Το γενικό πλαίσιο λοιπόν δείχνει ξεκάθαρα ότι μπαίνουμε σε μια νέα εποχή, όπου η οικονομική συνέπεια θα «μετράει» περισσότερο από ποτέ. Η συμπεριφορά μας στις πληρωμές δεν θα είναι πια μια προσωπική υπόθεση, αλλά ένα στοιχείο που θα επηρεάζει άμεσα την καθημερινότητά μας: την πρόσβαση σε δάνεια, τη δυνατότητα ρύθμισης οφειλών, ακόμη και την ενοικίαση κατοικίας.
Οι σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις αναμένεται να παρουσιαστούν τους επόμενους μήνες, ώστε το σύστημα να αρχίσει να εφαρμόζεται σταδιακά στην πράξη. Το επόμενο διάστημα, οι συζητήσεις θα συνεχιστούν, καθώς πολλοί ζητούν διασφαλίσεις ώστε να μην αδικούνται όσοι αντιμετωπίζουν προσωρινές ή απρόβλεπτες δυσκολίες.
