Η Τεχνητή Νοημοσύνη έφυγε από τα εργαστήρια και τα επιχειρηματικά πλάνα μπήκε στα χέρια του μέσου ανθρώπου – Με όλες τις ευκαιρίες και τους κινδύνους που αυτό φέρνει
Δεν υπήρξαν φλας, ειδικά events, ανακοινώσεις σε μεγάλα συνέδρια, ούτε κάποιο τεχνολογικό keynote που θα πρόδιδε τη σημασία της στιγμής.
Δεν υπήρξε καν μια κλασική Silicon Valley τελετουργία – ένας CEO να μιλά σε γεμάτη αίθουσα, να σηκώνει ψηλά μια νέα συσκευή ή να υπόσχεται ότι «θα αλλάξει τον κόσμο».
Αντίθετα, εκείνη την ημέρα, η OpenAI απλώς δημοσίευσε ένα link στο Twitter. Ένα ταπεινό, λιτό μήνυμα: «Δοκιμάστε το ChatGPT. Μας ενδιαφέρει η γνώμη σας». Το ημερολόγιο έγραφε 30 Νοεμβρίου 2022.
Ένας απροσδόκητος συνομιλητής
Τίποτα δεν έδειχνε ότι αυτή η ανάρτηση θα έδινε το σήμα για τη μεγαλύτερη τεχνολογική αναδιάταξη από την εμφάνιση του iPhone. Κι όμως, μέσα στις επόμενες ώρες, χιλιάδες άνθρωποι βρέθηκαν μπροστά σε κάτι που δεν είχαν δει ποτέ: ένα σύστημα που μπορούσε να εξηγεί πολύπλοκες έννοιες, να γράφει κείμενα, να αναλύει οικονομικά δεδομένα, να γράφει στίχους ποιημάτων και τραγουδιών, να κάνει «χιούμορ» (όχι πολύ πετυχημένα), να σου απαντάει σαν πραγματικός συνομιλητής.
Και το έκανε με μια ευκολία που ξάφνιαζε ακόμη και όσους γνώριζαν τα παρασκήνια της τεχνητής νοημοσύνης.
1.000.000 χρήστες σε 5 ημέρες
Όταν έκλεισε η πρώτη μέρα, η OpenAI επιβεβαίωνε σιωπηλά ότι είχε συμβεί κάτι ασυνήθιστο: η επισκεψιμότητα είχε εκτοξευθεί. Οι servers έμπαιναν σε ουρές. Οι χρήστες μιλούσαν για ένα εργαλείο που δεν έμοιαζε με τίποτα προηγούμενο. Και πριν καν περάσουν πέντε ημέρες, το ChatGPT είχε αποκτήσει ένα εκατομμύριο χρήστες – νούμερο που καμία άλλη υπηρεσία, εφαρμογή ή προϊόν στην ιστορία της consumer τεχνολογίας δεν είχε πλησιάσει με τέτοιο ρυθμό.
Η τεχνολογική κοινότητα, που συχνά λειτουργεί με αυτοπεποίθηση, αιφνιδιάστηκε. Χρόνια έρευνας πάνω στα γλωσσικά μοντέλα είχαν μείνει περιορισμένα στα εργαστήρια, συχνά μακριά από το ευρύ κοινό. Οι περισσότεροι γνώριζαν ότι τα μεγάλα νευρωνικά δίκτυα έκαναν εντυπωσιακά πράγματα, αλλά κανείς δεν είχε προβλέψει πώς θα αντιδρούσε η κοινωνία όταν τέτοια δύναμη έβγαινε ξαφνικά στο φως.
Τις πρώτες εβδομάδες, το ChatGPT έγινε θέμα παντού. Πανεπιστημιακά τμήματα το θεωρούσαν ήδη απειλή για τον τρόπο που γίνονται οι εργασίες. Φοιτητές και μαθητές το έβλεπαν ως εργαλείο βοήθειας ή και… ξεκούρασης. Δημοσιογράφοι το δοκίμαζαν ως βοηθό. Επιχειρήσεις άρχισαν να αναρωτιούνται αν αυτό το εργαλείο μπορούσε να αλλάξει την εσωτερική παραγωγικότητα. Προγραμματιστές ανακάλυψαν ότι μπορούσε να γράψει και να διορθώσει κώδικα. Και εκείνο έπαιρνε… πτυχία. Πληροφορικής, Νομικής, Ιατρικής. Και απειλούσε τις θέσεις εργασίας.
Τα bots υπήρχαν στην καθημερινότητά μας εδώ και καιρό. Αλλά αυτό ήταν κάτι εντελώς διαφορετικό. Μέσα σε έναν μήνα, το ChatGPT είχε γίνει όχι μια τεχνολογική καινοτομία αλλά πολιτισμικό φαινόμενο. Ήταν η πρώτη φορά που ένα μοντέλο Τεχνητής Νοημοσύνης δεν φαινόταν σαν κάτι τεχνικό ή μακρινό – αλλά σαν εύχρηστο, προσωπικό εργαλείο στην οθόνη.
Και τη στιγμή που ο κόσμος ενθουσιαζόταν, η Silicon Valley πάγωσε.
Οι BigTech παγώνουν. Και μετά…τρέχουν
Εμείς αναρωτιόμασταν αν το ChatGPT θα «σκοτώσει» την αναζήτηση της Google. Στα κεντρικά της Google, η κυκλοφορία του ChatGPT προκάλεσε την πρώτη σοβαρή εσωτερική κρίση μετά από χρόνια. Το project Gemini επιταχύνεται. Διευθύνσεις καλούν εκτάκτως συσκέψεις.
Η εταιρεία, που για χρόνια κρατούσε την πρωτιά στην έρευνα τεχνητής νοημοσύνης, βρέθηκε αντιμέτωπη με έναν αιφνίδιο ανταγωνισμό, από μια εταιρεία πολύ μικρότερη σε μέγεθος αλλά πιο ευέλικτη.
Στο Redmond, η Microsoft καταλαβαίνει ότι έχει μπροστά της μια ευκαιρία που οι Big Tech σπάνια συναντούν. Μέσα σε λίγους μήνες κλείνει την πιο αποφασιστική στρατηγική κίνηση της δεκαετίας: επενδύει δισεκατομμύρια στο OpenAI και ετοιμάζει μια νέα εκδοχή του Bing – όχι ως κλασική μηχανή αναζήτησης, αλλά ως συνομιλητή που ενσωματώνει το ChatGPT. Η Microsoft βλέπει μια «ρωγμή» στην ηγεμονία της Google και θέλει να τη διευρύνει.
O Σαμ Όλτμαν γίνεται γνωστός στους πάντες. Απολύεται, επιστρέφει, κυριαρχεί.
Η ζήτηση για τα GPUs της Nvidia εκτοξεύεται
Στο μεταξύ, το επιχειρηματικό οικοσύστημα μεταμορφώνεται. Για χρόνια, οι startups της τεχνητής νοημοσύνης έμοιαζαν με υποσχέσεις χωρίς άμεση εμπορική προοπτική. Μετά την εμφάνιση του ChatGPT, όλα αλλάζουν: εταιρείες cybersecurity, ψηφιακών υποδομών, ανάλυσης δεδομένων, ακόμη και logistics, ενσωματώνουν μοντέλα AI στα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Η αγορά των GPUs της NVIDIA εκτοξεύεται με ρυθμούς που κανείς δεν φανταζόταν. Τα data centers — που μέχρι τότε ήταν απλώς η υποδομή του cloud — μετατρέπονται στον νέο χρυσό – αν όχι στο νέο «πετρέλαιο» – της παγκόσμιας οικονομίας.
Παράλληλα, το 2023 και το 2024, κυβερνήσεις, CEO, οικονομολόγοι και think tanks συνειδητοποιούν ότι η τεχνολογική μετάβαση που ξεκίνησε με την εκτόξευση του ChatGPT δεν είναι απλώς καινοτομία, αλλά βαθιά μετασχηματιστική αλλαγή. Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι πλέον εργαλείο, αλλά υποδομή, κάτι αντίστοιχο με τον ηλεκτρισμό ή το διαδίκτυο: μια τεχνολογία που επηρεάζει τα πάντα. Ο τρόπος που παράγεται γνώση αλλάζει. Ο τρόπος που λειτουργεί η εργασία αλλάζει. Ο τρόπος που ανταγωνίζονται οι επιχειρήσεις αλλάζει. Εμείς παίρνουμε από το GPT συνέντευξη. Εκείνο όμως, θα πάρει τη δουλειά μας;
Χρηματιστηριακή εκτίναξη
Η χρηματιστηριακή επίδραση της κυκλοφορίας του ChatGPT υπήρξε εξίσου βαθιά, ώστε οι αναλυτές να μιλήσουν πολύ γρήγορα για «την πρώτη καθοδηγούμενη από Τεχνητή Νοημοσύνη ανοδική αγορά» (AI-driven bull market).
Από τις αρχές του 2023, οι μετοχές των Big Tech ξεκίνησαν μια εντυπωσιακή άνοδο, ανεβαίνοντας ανά… τρισεκατομμύρια δολάρια, με την NVIDIA να μετατρέπεται στο αναμφισβήτητο σύμβολο της νέας εποχής. Παράλληλα, η Microsoft, η Amazon, η Alphabet και η Meta είδαν την αξία τους να αυξάνεται δραματικά, χάρη στη στροφή τους σε επενδύσεις data centers, στα νέα μοντέλα AI-as-a-service και στις υποδομές που απαιτεί η νέα εποχή.
Τα IPOs σε εταιρείες ημιαγωγών και εξειδικευμένων startups αναθερμάνθηκαν, ενώ ο Nasdaq κινήθηκε σε πολυετή υψηλά, στηριζόμενος σχεδόν αποκλειστικά στη λεγόμενη «AI elite».
Ωστόσο, όσο αυξανόταν ο ενθουσιασμός, τόσο μεγάλωνε και η συζήτηση για το ενδεχόμενο δημιουργίας φούσκας. Σήμερα, αρκετοί αναλυτές προειδοποιούν ότι ο υπερβολικός ενθουσιασμός, η υψηλή συγκέντρωση αποτιμήσεων σε λίγες εταιρείες και οι κολοσσιαίες κεφαλαιουχικές δαπάνες για data centers ενέχουν κινδύνους. Κάποιοι συγκρίνουν την εποχή με την dot-com φούσκα, άλλοι όμως επισημαίνουν ότι η ΤΝ έχει άμεση εμπορική εφαρμογή και πραγματικά έσοδα.
Το βέβαιο είναι ότι η κυκλοφορία του ChatGPT δεν άλλαξε μόνο την τεχνολογία, αλλά μεταμόρφωσε τις αγορές, δημιουργώντας μια νέα περίοδο χρηματιστηριακής ισχύος — και τεράστιας αβεβαιότητας.
Σπάζοντας το φράγμα
Δεν χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να γίνει σαφές ότι η 30ή Νοεμβρίου 2022 θα καταγραφεί ως ιστορική ημερομηνία. Όχι επειδή η OpenAI λάνσαρε ένα ακόμη μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης, αλλά επειδή έσπασε το φράγμα ανάμεσα στην επιστημονική έρευνα και τη μαζική χρήση. Με το ChatGPT, η Τεχνητή Νοημοσύνη έφυγε από τα εργαστήρια και τα επιχειρηματικά πλάνα μπήκε στα χέρια του μέσου ανθρώπου. Φέρνοντας ευκαιρίες, κινδύνους, απειλές – όλα στο μέγιστο.
Μπορούμε να συγκρίνουμε εκείνη την ημέρα με την εμφάνιση του προσωπικού υπολογιστή, του web browser ή του smartphone. Οι ιστορικοί θα κρίνουν αν ήταν και κάτι μεγαλύτερο. Μία στιγμή που ξεπέρασε τις προηγούμενες, γιατί άλλαξε όχι απλώς τον τρόπο που χρησιμοποιούμε την τεχνολογία, αλλά τον τρόπο που σκεφτόμαστε γι’ αυτήν.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι στις 30 Νοεμβρίου 2022, ένα εργαλείο που παρουσιάστηκε ως “research preview” άνοιξε την πόρτα σε μια νέα πραγματικότητα – μια εποχή όπου η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι το μέλλον, αλλά το παρόν.
