Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο δεύτερος πιο συχνός τύπος καρκίνου στους άνδρες και η πέμπτη πιο συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες παγκοσμίως.
Το 2022, εκτιμάται ότι 1,5 εκατομμύριο άνδρες διαγνώστηκαν με καρκίνο του προστάτη και περίπου 397.000 πέθαναν από την ασθένεια παγκοσμίως. Αυτή η επιβάρυνση προβλέπεται να αυξηθεί σημαντικά, με τις διαγνώσεις να αναμένεται να αυξηθούν από 1,4 εκατομμύρια ετησίως το 2020 σε 2,9 εκατομμύρια έως το 2040.
Παρά τις εξελίξεις, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές ανεκπλήρωτες ανάγκες στην αντιμετώπιση της νόσου σε όλα τα στάδια της, από την έγκαιρη ανίχνευση έως τον προχωρημένο μεταστατικό καρκίνο του προστάτη, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη για συνεχή καινοτομία.
Και στην ανάγκη αυτή απαντούν όπως δείχνουν τα νεότερα στοιχεία τα δύο νέα φάρμακα της Bayer με στόχο το μετασχηματισμό της φροντίδας του καρκίνου του προστάτη σε όλα τα στάδια, από τη διάγνωση έως την προχωρημένη νόσο.
Στις σημαντικές αλλαγές στην αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη στάθηκε Δρ. Pedro Barata, MD University Hospitals Seidman Cancer Center, Cleveland, Ohio, Ηνωμένες Πολιτείες, με αφορμή το Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ογκολογίας (ESMO) 2025.
Όπως εξήγησε η έγκαιρη χρήση αποτελεσματικών φαρμάκων οδηγεί σε πολύ μεγαλύτερο όφελος. Και η χρήση της δαρολουταμίδης (darolutamide) φαίνεται να ξεχωρίζει ως το φάρμακο με το καλύτερο προφίλ ανεκτικότητας, γεγονός που αποτελεί ακόμη ένα ορόσημο στην αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη.
Η επιλογή θεραπείας, όπως ανέφερε, εξαρτάται πάντα από το στάδιο της νόσου. «Η επιστήμη εξελίσσεται βήμα-βήμα, κάθε θεραπεία πρέπει να αποδεικνύει την αποτελεσματικότητά της σε συγκεκριμένο κλινικό πλαίσιο. Έτσι, η στρατηγική είναι διαφορετική για έναν ασθενή που διαγιγνώσκεται με μεταστατική νόσο από ό,τι για έναν ασθενή που έχει ήδη λάβει άλλες θεραπείες και η νόσος του έχει προχωρήσει. Οι ρυθμιστικοί φορείς (FDA, EMA κ.λπ.) μας καθοδηγούν αυστηρά στο ποια φάρμακα έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά σε κάθε στάδιο. Για παράδειγμα, γνωρίζαμε ότι η δαρολουταμίδη είναι αποτελεσματική και ασφαλής, αλλά δεν μπορούσαμε να τη χρησιμοποιήσουμε σε συγκεκριμένα πλαίσια μέχρι να έχουμε τα απαραίτητα δεδομένα, τα οποία τώρα διαθέτουμε» τόνισε ο Δρ. Pedro Barata.
Συμπλήρωσε επίσης ότι ιδανικά, θα έπρεπε κάθε ασθενής με προχωρημένο καρκίνο του προστάτη να υποβάλλεται σε γενετικό έλεγχο τόσο για τα γονίδια που κληρονόμησε (germline testing), όσο και για τα γονίδια του ίδιου του όγκου (somatic testing).
Αυτό ανοίγει τον δρόμο για πιο στοχευμένες θεραπείες, αφού περίπου το 25–30% των ασθενών παρουσιάζουν μεταλλάξεις ή βιοδείκτες που μπορούμε να αξιοποιήσουμε θεραπευτικά (π.χ. με PARP αναστολείς, ανοσοθεραπεία, εντατικοποιημένη χημειοθεραπεία ή διαφορετική αλληλουχία φαρμάκων).
Η πραγματική εξατομίκευση σύμφωνα με τον ίδιο, βασίζεται στη γνώση και αν δεν κάνεις τις απαραίτητες εξετάσεις, δεν μπορείς να εξατομικεύσεις. «Καθώς βελτιώνεται η πρόσβαση στις μοριακές εξετάσεις, θα είμαστε σε θέση να προσαρμόζουμε τις θεραπείες με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια» σημείωσε.
Στο ίδιο συνέδριο η Δρ. Iris Kuss, Global Clinical Development Lead του Nubeqa της Bayer, αναφέρθηκε στο Nubeqa (δαρολουταμίδη) λέγοντας ότι έχει καθιερωθεί ως βασικός παράγοντας στη θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη.
Όπως εξήγησε, όταν ξεκινήσαν την ανάπτυξη του Nubeqa, η πρώτη μελέτη αφορούσε ασθενείς με μη-μεταστατικό, ανθεκτικό στον ευνουχισμό καρκίνο του προστάτη. Η επόμενη μελέτη ήταν σε ασθενείς με μεταστατικό, ορμονοευαίσθητο καρκίνο του προστάτη, και εκεί πραγματοποιήσαν δύο μελέτες.
Σύμφωνα με τα ευρήματα που είχαν, η δαρολουταμίδη έχει ένα ιδιαίτερα ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας και έχει δείξει εξαιρετική αποτελεσματικότητα και στις τρεις κλινικές δοκιμές. Μάλιστα, ήδη μετά την πρώτη μελέτη, οι ερευνητές παρατήρησαν εξαιρετικά αποτελέσματα και επίσης στατιστικά σημαντική παράταση της επιβίωσης. «Έτσι, είπαμε ότι θα ήταν σημαντικό οι αναστολείς του ανδρογονικού υποδοχέα, και ειδικότερα η δαρολουταμίδη, πρέπει να χορηγούνται σε πιο πρώιμα στάδια της νόσου. Αυτή ήταν η στρατηγική μας» τόνισε η Δρ. Iris Kuss.
Έχοντας οι ειδικοί, διαπιστώσει την ευνοϊκή ασφάλεια του φαρμάκου και το πώς μπορεί να διατηρηθεί η ποιότητα ζωής των ασθενών, καθώς και το γεγονός ότι οι ασθενείς έχουν ελάχιστες παρενέργειες σε σχέση με άλλα φάρμακα και δεν εμφανίζουν απώλεια μνήμης ή γνωσιακές διαταραχές, επίσης, ότι μπορούν να λαμβάνουν το φάρμακο μαζί με άλλες θεραπείες που χρειάζονται, οπότε είναι πολύ εύκολο στη χρήση, κατάλαβαν ότι αυτό καθιστά τη δαρολουταμίδη ιδανικό φάρμακο για τα πρώιμα στάδια της νόσου.
Στο ερώτημα αν υπάρχουν νέες μελέτες σε εξέλιξη που τα πρώιμα αποτελέσματά τους να συνηγορούν προς αυτήν την κατεύθυνση, η Δρ. Kuss απάντησε ότι αυτή τη στιγμή τρέχουν δύο μελέτες. Η μία μελέτη είναι η ARA-STEP, σε ορμονοευαίσθητους ασθενείς με υψηλού κινδύνου βιοχημική υποτροπή — δηλαδή ασθενείς που έχουν ήδη υποβληθεί σε όλες τις τοπικές θεραπείες, όπως ακτινοθεραπεία, και παρουσιάζουν αύξηση του PSA. Η άλλη, είναι ακόμα σε πιο πρώιμο στάδιο και αφορά ασθενείς με εντοπισμένη νόσο — είτε έχουν υποβληθεί σε ριζική προστατεκτομή και προγραμματίζονται για ακτινοθεραπεία, είτε θα λάβουν ακτινοθεραπεία χωρίς να έχουν χειρουργηθεί.
Σε αυτούς τους ασθενείς χορηγούν δαρολουταμίδη και ADT (θεραπεία στέρησης ανδρογόνων (ADT), γνωστή και ως ορμονοθεραπεία για τον καρκίνο του προστάτη) σε συνδυασμό με την ακτινοθεραπεία, για δύο χρόνια. Και εδώ επίσης πρόκειται για ασθενείς με άνοδο του PSA, δηλαδή για μια ομάδα υψηλού κινδύνου όπου θέλουν να παρέμβουν θεραπευτικά, γιατί στα πρώιμα στάδια υπάρχει ακόμη δυνατότητα ίασης.
Με λίγα λόγια οι κλινικές μελέτες ARASENS και ARANODE απέδειξαν ότι η darolutamide, είτε σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία (docetaxel) είτε χωρίς, βελτιώνει τη συνολική επιβίωση και καθυστερεί την εξέλιξη της νόσου σε ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο του προστάτη. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι οι ασθενείς διατηρούν υψηλή ποιότητα ζωής, με ελάχιστες παρενέργειες.
Το Χofigo και η επόμενη γενιά ραδιονουκλιδικών θεραπειών
Πέρα όμως από την ορμονοθεραπεία, όπως αναφέρει η Δρ. Kuss, η Bayer επενδύει και σε στοχευμένες ραδιονουκλιδικές θεραπείες, όπως το ράδιο-223 (Χofigo).
Το φάρμακο αυτό, εγκεκριμένο από το 2013, χρησιμοποιείται για ασθενείς με μεταστατικό ανθεκτικό καρκίνο του προστάτη που έχουν οστικές μεταστάσεις. Η θεραπεία δρα απευθείας πάνω στα καρκινικά κύτταρα των οστών, προσφέροντας στοχευμένη ακτινοβολία χωρίς να επηρεάζει τους γύρω ιστούς.
Επίσης, για το ίδιο θέμα ο καθηγητής Barata εξήγησε ότι, τα νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι το ράδιο-223 προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα όταν συνδυάζεται με αντιανδρογονική θεραπεία, ανοίγοντας τον δρόμο για νέα σχήματα συνδυαστικών θεραπειών.
