Του Ανδρέα Καψαμπέλη
Από την εποχή του Όθωνα η Ελλάδα έχει μάθει να καταφεύγει στους ξένους για να επιλύσει προβλήματα που θα έπρεπε να λύνει μόνη της. Η δολοφονία του Καποδίστρια από τον κοτζαμπασισμό το 1831 σφράγισε μια ιστορική αδυναμία αυτονομίας και μια βαθιά ρίζα εξάρτησης που συνεχίζει να διατρέχει το πολιτικό και κοινωνικό μας γίγνεσθαι ύστερα από 200 ολόκληρα χρόνια.
Η παρουσία της Κοβέσι στην Ελλάδα -και ιδιαίτερα η χθεσινή της καταλυτική συνέντευξη Τύπου- αναβιώνει αυτή τη διπλή πραγματικότητα: Από τη μια, καταγράφεται η ανάγκη για εξωτερική εποπτεία λόγω της αδυναμίας του εγχώριου συστήματος και, από την άλλη, η παγίδα του «ξένου σωτήρα». Και στην υπόθεση των σκανδάλων, όπως αυτά που ερευνώνται από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, το «κρίμα» βαραίνει αποκλειστικά την πολιτική τάξη της χώρας και ειδικότερα την κυβέρνηση της τελευταίας εξαετίας που επί των ημερών της η κατάσταση ξέφυγε εντελώς.
Ο Κ. Μητσοτάκης, που παρουσιάστηκε ως μεταρρυθμιστής πουλώντας ως εκλογικό εμπόρευμα την «αντίθεσή» του στον άκρατο πελατειασμό και μαυρογιαλουρισμό -σε ρουσφέτια και σκάνδαλα- του πατέρα του, αποδείχθηκε τελικά χειρότερος. «Οι πολίτες θέλω να με κρίνουν για το βιογραφικό μου, τις σπουδές μου και την επαγγελματική και πολιτική μου διαδρομή και όχι για το όνομά μου» δήλωνε από το 2015. Δέκα χρόνια μετά, όντως το «όνομά» του είναι το λιγότερο μπροστά σε όσα έχει διαπράξει κατά την κυβερνητική του διαδρομή.
Στην αμέσως προηγούμενη συγκυρία η εθελοδουλία και οι ανεπάρκειες του πολιτικού προσωπικού αλυσόδεσαν τη χώρα στο οικονομικό πεδίο με τα Μνημόνια, καλλιεργώντας ταυτόχρονα τον μύθο ότι «μας έσωσαν οι ξένοι». Και τι θα κάναμε χωρίς αυτούς…
Υποτίθεται, μάλιστα, ότι μαζί με τα Μνημόνια θα «έφευγε» και η διαφθορά που μας έλεγαν ότι ήταν μια από τις βασικές αιτίες της καταστροφής. Μόνο που δεν «έφυγε» τίποτα. Κι εκτός από την οικονομική και κοινωνική πίεση, η αδιαφάνεια και η έλλειψη λογοδοσίας διογκώνονται καθημερινά, αλλά η πολιτική ελίτ είτε αποτυγχάνει είτε και δεν θέλει καν να πετύχει την αυτορρύθμιση.
Η παρουσία της Κοβέσι λειτουργεί ως καθρέφτης αυτής της αποτυχίας και αποδομεί το αφήγημα Μητσοτάκη ότι «τα καταφέρνουμε μόνοι μας», αναδεικνύοντας την ανάγκη εξωτερικής παρέμβασης για διαφάνεια και δικαιοσύνη. Η επίσκεψη της Ευρωπαίας εισαγγελέως σε αυτήν ακριβώς τη φάση λειτουργεί όντως σαν πολλαπλός καταλύτης. Και το σημαντικότερο; Μέσα σε ένα περιβάλλον συγκάλυψης φέρνει σε ευρωπαϊκό πεδίο την κρίση δημοκρατίας που ταλανίζει την Ελλάδα, αφαιρώντας από την κυβέρνηση τη δυνατότητα να τα αποδίδει όλα σε «λαϊκισμό» ή «συναισθηματισμό».
Η αποστροφή ότι «η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είναι εδώ για να μείνει» ενέχει ωστόσο και τον κίνδυνο αναπαραγωγής της αντίληψης πως μόνο «οι ξένοι» μπορούν να μας σώσουν. Η Κοβέσι μπορεί να λειτουργήσει λυτρωτικά, ενισχύοντας τη φωνή των Ελλήνων πολτών, όχι αντικαθιστώντας τη.
