Μεγάλο περιθώριο για αντιφατικές ερμηνείες καθώς καθένα από τα 20 σημεία καταλαμβάνει μόλις μία παράγραφο
Παρίσι, Μαρία Δεναξά
Ένα σχέδιο για την εγκαθίδρυση «αιώνιας ειρήνης» στη Μέση Ανατολή ή ένα νέο μονοπάτι με ανυπέρβλητα εμπόδια; Το σχέδιο 20 σημείων του Ντόναλντ Τραμπ, το οποίο υιοθέτησε τη Δευτέρα ο Μπενιαμίν Νετανιάχου με μεγάλη επιφύλαξη, σηματοδοτεί μια πραγματική αλλαγή στάσης εκ μέρους του Λευκού Οίκου. Η κύρια απαίτηση αυτού του σχεδίου αφορά τη Χαμάς, η οποία καλείται να απελευθερώσει όλους τους Ισραηλινούς ομήρους -ζωντανούς ή νεκρούς- και να παραδώσει τα όπλα. Ωστόσο, για πρώτη φορά από την άνοδο στην εξουσία του Ρεπουμπλικάνου προέδρου ασκείται επίσης κάποια πίεση και προς την πλευρά του Ισραήλ.
Αυτό το σχέδιο, που αντιπροσωπεύει «μία από τις σημαντικότερες ημέρες στην ιστορία του πολιτισμού», σύμφωνα με τη μεγαλοστομία του Ντόναλντ Τραμπ, περιλαμβάνεται ωστόσο σε λίγες σελίδες, με καθένα από τα 20 σημεία να καταλαμβάνει μόλις μία παράγραφο· γεγονός που αφήνει μεγάλο περιθώριο για αντιφατικές ερμηνείες και εκτίθεται σε κίνδυνο εκτροπής σε κάθε στάδιο.
Απόσυρση
Στις αμέτρητες, χωρίς αποτέλεσμα, ώρες διαπραγματεύσεων που συνόδευσαν τους τελευταίους μήνες τον πόλεμο στη Γάζα, η «συμφωνία» που επρόκειτο να επιτευχθεί ήταν σαφής: απελευθέρωση των ομήρων από τη Χαμάς με αντάλλαγμα τον τερματισμό του πολέμου και την αποχώρηση του Ισραήλ από τη Λωρίδα της Γάζας. Και οι δύο όροι επαναλαμβάνονται στο ειρηνευτικό σχέδιο, αλλά η ισραηλινή αποχώρηση θα είναι σταδιακή, ακόμη και αν προηγηθεί η απελευθέρωση όλων των ομήρων.
Μια «διεθνής δύναμη σταθεροποίησης» -της οποίας οι όροι παρουσίας παραμένουν αδιευκρίνιστοι- θα αντικαταστήσει σταδιακά τους Ισραηλινούς, που σήμερα κατέχουν περισσότερο από το 80% του παλαιστινιακού θύλακα. Ωστόσο, τα στάδια αυτής της υποθετικής αποχώρησης παραμένουν επίσης σε μεγάλο βαθμό ακαθόριστα. Πάνω απ’ όλα, το Ισραήλ θα διατηρήσει τελικά μια μεγάλη «ζώνη ασφαλείας» στην περίμετρο της Γάζας, περιορίζοντας ακόμη περισσότερο την έκταση του θύλακα. Έτσι, οι κάτοικοι της Γάζας θα πρέπει να αποχαιρετήσουν οριστικά και την περιοχή της Ράφα, στα σύνορα με την Αίγυπτο.
Αυτή η τεράστια παραχώρηση προς το Ισραήλ αντισταθμίζεται εν μέρει από το γεγονός ότι οι Παλαιστίνιοι δεν θα εξαναγκαστούν πλέον να εγκαταλείψουν τη Γάζα, όπως προέβλεπε το προηγούμενο σχέδιο του Τραμπ (εκείνο της «Ριβιέρας»). «Κανείς δεν θα εξαναγκαστεί να φύγει από τη Γάζα κι όσοι θελήσουν να φύγουν θα είναι ελεύθεροι να το κάνουν και να επιστρέψουν» αναφέρεται ρητά στο σχέδιο, προσθέτοντας: «Θα ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους να παραμείνουν».
Από τη στιγμή που πράγματι γίνεται λόγος για οικονομική ανάπτυξη που θα μετατρέψει τη Γάζα σε μια «ανθηρή σύγχρονη πόλη», παρόμοια με το Ντουμπάι ή τη Ντόχα, η προοπτική μιας εθνοκάθαρσης εγκαταλείπεται θεωρητικά. Στο μεταξύ, παραμένει επίσης ασαφές και το μέλλον της Gaza Humanitarian Foundation, η οποία διανέμει τρόφιμα στο νότιο τμήμα της Λωρίδας.
Τόνι Μπλερ
Όπως αναμενόταν, το αμερικανικό σχέδιο προβλέπει την εγκαθίδρυση στη Γάζα μιας «προσωρινής μεταβατικής Αρχής», η οποία θα ονομάζεται «Συμβούλιο Ειρήνης» και θα είναι αρμόδια για τη διαχείριση της «χρηματοδότησης και της ανοικοδόμησης» του θύλακα. Το όνομα του Τόνι Μπλερ, του πρώην πρωθυπουργού της Βρετανίας, αναφέρεται ρητά ως επικεφαλής, υπό την εποπτεία του Ντόναλντ Τραμπ. Ο Τόνι Μπλερ, ο οποίος ηγήθηκε μιας διεθνούς πρωτοβουλίας στις αρχές της δεκαετίας του 2000, παραμένει εξαιρετικά απεχθής στους Παλαιστινίους: κατά τη διάρκεια των επτά ετών που κατείχε τη θέση, πραγματοποίησε μόνο μία και μοναδική σύντομη επίσκεψη στη Γάζα.
Με την εκκίνηση της διαδικασίας η Χαμάς θα έχει 72 ώρες για να απελευθερώσει το σύνολο των ομήρων. Σε μη καθορισμένο χρονοδιάγραμμα, το Ισραήλ καλείται να απελευθερώσει 250 Παλαιστίνιους κρατούμενους που έχουν καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη, καθώς και 1.700 κατοίκους της Γάζας που συνελήφθησαν μετά τις 7 Οκτωβρίου. Η Χαμάς θα αφοπλιστεί, σε μια Λωρίδα της Γάζας «αποριζοσπαστικοποιημένη και απαλλαγμένη από την τρομοκρατία».
Ωστόσο, σύμφωνα με το σχέδιο, τα μέλη της θα έχουν τη δυνατότητα να εγκαταλείψουν τη Γάζα ή να «συνυπάρξουν ειρηνικά» με τους Ισραηλινούς, παραμένοντας στον θύλακα. Το αμερικανικό κείμενο, χωρίς να το δηλώνει ρητά, φαίνεται να ξεχωρίζει τους μαχητές της Χαμάς από τους απλούς υπαλλήλους της – διάκριση που έως τώρα η ισραηλινή κυβέρνηση αρνιόταν κατηγορηματικά.
Παλαιστινιακή Αρχή
Ένα από τα κύρια ζητήματα αφορά τη θέση που θα δοθεί στην Παλαιστινιακή Αρχή (Π.Α.) του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς στη Ραμάλα και πίσω από αυτήν, την προοπτική για την αποτελεσματική δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους. Αν και το σχέδιο προβλέπει ότι η Παλαιστινιακή Αρχή θα διαδεχθεί το «Συμβούλιο Ειρήνης», αυτό θα γίνει μόνο μετά την ολοκλήρωση ενός «προγράμματος μεταρρυθμίσεων» που θα πρέπει να υλοποιήσει. Το εύρος και η φύση αυτών των «μεταρρυθμίσεων» δεν προσδιορίζονται, αλλά θα μπορούσαν να προκαλέσουν και σε αυτήν την περίπτωση ατέλειωτες αντιπαραθέσεις. Στην ομιλία του ο Μπενιαμίν Νετανιάχου ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι μία από αυτές τις «μεταρρυθμίσεις» είναι η εγκατάλειψη από την Παλαιστινιακή Αρχή των προσπαθειών της ενώπιον των διεθνών δικαστηρίων, όπου οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι καταζητούνται ή διώκονται για πιθανά εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
