Εως τώρα στα ελληνικά ΑΕΙ επικρατεί ο νόμος της ανοχής, το πειθαρχικό δίκαιο σπάνια εφαρμόζεται για τους φοιτητές, ακόμη και όταν έχουν κάνει ακρότητες. Δεν επιβλήθηκαν ποινές στους φοιτητές που «καρύδωσαν» καθηγητή κατά τη διάρκεια σύσκεψης στο ΑΠΘ το 2019. Δεν τιμωρήθηκαν οι φοιτητές που προ ετών «έχτισαν» την πόρτα του πρύτανη του Γεωπονικού. Το ίδιο συνέβη με τους φοιτητές που απέθεσαν σκουπίδια στο γραφείο αντιπρύτανη στο ΕΚΠΑ.
Πλέον το υπουργείο Παιδείας θέτει τις πρυτανικές αρχές, τους κοσμήτορες των σχολών και τους προέδρους των τμημάτων προ των ευθυνών τους.
Με μια εγκύκλιο που εστάλη χθες στα πανεπιστήμια, ο αρμόδιος υφυπουργός Παιδείας Νίκος Παπαϊωάννου ξεκαθαρίζει το πλαίσιο του νόμου 5224 του 2025, ο οποίος ανανέωσε τον νόμο 4957 του 2022.
Η εγκύκλιος ορίζει τις ποινές για τα παραπτώματα των φοιτητών αλλά και των αρμόδιων οργάνων του ΑΕΙ εάν δεν τις εφαρμόσουν.
Μάλιστα, σε περίπτωση καταστροφών στο πανεπιστήμιο οι φοιτητές θα πρέπει να πληρώνουν τις ζημιές, αλλά, το πιθανότερο, οι γονείς θα καλούνται να πληρώνουν το… μάρμαρο.
Ειδικότερα, τα πειθαρχικά παραπτώματα είναι τα εξής:
• Η παραβίαση του αδιάβλητου των εξετάσεων.
• Η λογοκλοπή ή η αποσιώπηση της άμεσης ή έμμεσης συνεισφοράς άλλων προσώπων στο αντικείμενο επιστημονικής ενασχόλησης ή έρευνας.
• Η καταστροφή περιουσίας του ΑΕΙ, κινητής ή ακίνητης, που χρησιμοποιείται από το ΑΕΙ.
• Η παρεμπόδιση (αφορά τις καταλήψεις χώρων και τα έκτροπα σε συνεδριάσεις οργάνων) της εύρυθμης λειτουργίας του ΑΕΙ, συμπεριλαμβανομένης τόσο της εκπαιδευτικής, ερευνητικής ή διοικητικής λειτουργίας του όσο και της λειτουργίας των μονομελών και συλλογικών οργάνων και των υπηρεσιών του, καθώς και της χρήσης των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού του.
• Η χρήση των στεγασμένων ή ανοικτών χώρων, των εγκαταστάσεων, των υποδομών και του εξοπλισμού του ΑΕΙ χωρίς την άδεια των αρμοδίων.
• Η χρήση των χώρων και του εξοπλισμού του ΑΕΙ για την εξυπηρέτηση σκοπών που δεν συνάδουν με την αποστολή του, καθώς και η διευκόλυνση τρίτων σε αυτό.
• Η υπαίτια και με οποιονδήποτε τρόπο ρύπανση των χώρων του ιδρύματος, συμπεριλαμβανόμενης της ηχορρύπανσης.
Εγκύκλιος του υπουργείου Παιδείας ορίζει τις ποινές για τα παραπτώματα των φοιτητών αλλά και των αρμόδιων οργάνων του ΑΕΙ εάν δεν τις εφαρμόσουν.
• Η χρήση απαγορευμένων ουσιών εντός του ΑΕΙ και η συμβολή στη διακίνησή τους.
• Η τέλεση οποιουδήποτε πλημμελήματος ή κακουργήματος εντός των εγκαταστάσεων ΑΕΙ, καθώς και η παροχή συνδρομής προς τρίτους για την τέλεση αντίστοιχων πράξεων.
Τα πειθαρχικά παραπτώματα παραγράφονται μετά την παρέλευση πέντε ετών από τον χρόνο τέλεσής τους.
Επίσης, τα πειθαρχικά παραπτώματα δεν παραγράφονται όσο υπάρχει εκκρεμής διαδικασία ενώπιον των ποινικών δικαστηρίων.
Οι πειθαρχικές ποινές, ανάλογα με τη βαρύτητα του παραπτώματος, είναι:
α) έγγραφη επίπληξη,
β) απαγόρευση συμμετοχής σε εξετάσεις ενός ή περισσότερων μαθημάτων, για μία ή περισσότερες εξεταστικές περιόδους,
γ) προσωρινή ή μόνιμη απαγόρευση χρήσης εξοπλισμού ή εγκαταστάσεων του ΑΕΙ,
δ) αναστολή της φοιτητικής ιδιότητας από έναν έως 24 μήνες,
ε) οριστική διαγραφή.
Βέβαια, η οριστική διαγραφή φοιτητή επιβάλλεται υποχρεωτικά για τα παραπτώματα των περιπτώσεων γ), δ) και ε), για τα οποία έχει ασκηθεί παράλληλα ποινική δίωξη σε φοιτητή για τη διάπραξη εγκλήματος της παρ. 6 του άρθρου 168 του Ποινικού Κώδικα (επεισόδια εντός του ΑΕΙ με πρόκληση επικίνδυνης σωματικής βλάβης από άτομα που έχουν οργανωθεί και οπλοφορούν), σε περίπτωση έκδοσης αμετάκλητης καταδικαστικής απόφασης εις βάρος του.
Στο Πειθαρχικό Συμβούλιο μετέχει εκπρόσωπος των φοιτητών που εκλέγεται από τους φοιτητές του ΑΕΙ με ηλεκτρονική ψηφοφορία, αλλά η συγκρότησή του είναι έγκυρη σε περίπτωση που δεν προκύψει εκπρόσωπος (λόγω των αντιδράσεων των παρατάξεων).
Επίσης, η εγκύκλιος ορίζει με σαφήνεια τα βήματα της διαδικασίας για να μην υπάρξει παρελκυστική πολιτική εκ μέρους των πρυτανικών αρχών, ώστε τελικά να μην επιβάλλουν ποινές στους φοιτητές υπό τον φόβο των αντιδράσεων (π.χ. καταλήψεις).
Ενδεικτικά καθορίζει χρονική διάρκεια για την έναρξη και την ολοκλήρωση των πειθαρχικών διαδικασιών, και επιβάλλει τη δημιουργία μηχανισμού παρακολούθησης των πειθαρχικών υποθέσεων μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας που θα λειτουργήσει στο υπουργείο εντός του 2026, ώστε να ελέγχονται οι πρυτανικές αρχές. Επίσης, οι πρυτανικές αρχές και τα άλλα αρμόδια όργανα θα έχουν πειθαρχική ευθύνη εάν δεν προχωρούν τη διαδικασία.
Οσο για την ευθύνη των φοιτητών να πληρώνουν για τις καταστροφές που προκάλεσαν εντός του ΑΕΙ, η εγκύκλιος δεν διευκρινίζει τη διαδικασία απόδοσης αστικών ευθυνών. Διευκρινίσεις ως προς τη διαδικασία και λεπτομέρειες για την αστική ευθύνη και την αποζημίωση θα δοθούν σε νεότερη εγκύκλιο που θα αφορά τα μέτρα ασφάλειας των ΑΕΙ.
Ως προς τα μέτρα που πρέπει να λάβουν τα ΑΕΙ για την ασφάλειά τους, το υπουργείο Παιδείας έχει δώσει στα ιδρύματα προθεσμία έως τα τέλη Δεκεμβρίου να επικαιροποιήσουν τα σχέδιά τους –σύμφωνα με πληροφορίες, οκτώ από τα 23 το έχουν ήδη κάνει– και μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2026 θα αρχίσουν να εφαρμόζονται (π.χ. τοποθέτηση καμερών, συναγερμών, τουρνικέ).
