Μια νέα πιθανή παρενέργεια της συνεχώς αυξανόμενης δορυφορικής δραστηριότητας.
Οι δορυφόροι του τηλεπικοινωνιακού δορυφορικού σμήνους Starlink της Space X, της διαστημικής εταιρείας του Ελον Μασκ, κατηγορούνται από την αστρονομική κοινότητα ότι μπλοκάρει την παρατήρηση του Διαστήματος με επίγεια τηλεσκόπια. Διακεκριμένος αστροφυσικός υποστηρίζει ότι οι δορυφόροι του σμήνους απειλούν με καταστροφικές ζημιές τη στρατόσφαιρα της Γης.
Το Starlink αριθμεί αυτή τη στιγμή περίπου 8,5 χιλιάδες δορυφόρους και το πλάνο είναι ο αριθμός τους να φτάσει τις 40 χιλιάδες. Ο Τζόναθαν ΜακΝτάουελ που εργάστηκε 37 χρόνια στο Κέντρο Αστροφυσικής Harvard–Smithsonian εξέφρασε φόβους σχετικά με τους δορυφόρους Starlink που επαναεισέρχονται στην ατμόσφαιρα με ρυθμό ενός ή δύο την ημέρα καθώς και για τον κίνδυνο που αναπτύσσεται όσο ο αριθμός τους αυξάνεται συνεχώς ενώ παράλληλα και άλλες εταιρείες δημιουργούν παρόμοιους δορυφορικούς στόλους.
Αν η στρατόσφαιρα και ειδικά το στρώμα του όζοντος υποστεί ζημιά, τότε περισσότερη υπεριώδης ακτινοβολία θα φτάνει στην επιφάνεια της Γης οδηγώντας σε αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου του δέρματος, καταρράκτη και βλαβών στα μάτια των ανθρώπων.
Ο ΜακΝτάουελ αναφέρει ότι πάνω από 25,000 κομμάτια διαστημικών συντριμμιών περιφέρονται σήμερα γύρω από τον πλανήτη.
Αυτά τα συντρίμμια, γνωστά και ως «διαστημικά σκουπίδια», αποτελούνται από νεκρούς δορυφόρους, καμένα τμήματα πυραύλων ή θραύσματα από συγκρούσεις.
Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπορίας των ΗΠΑ (FAA) είχε προειδοποιήσει ήδη από το 2023 ότι οι δορυφόροι του Μασκ ενδέχεται να τραυματίσουν ή να σκοτώσουν ανθρώπους έως το 2035. Μία έκθεση της FAA προέβλεπε ότι περίπου 28,000 επικίνδυνα θραύσματα από δορυφόρους που επιστρέφουν στην ατμόσφαιρα θα μπορούσαν να επιβιώσουν κατά την επανείσοδο τα επόμενα χρόνια. Ο Μασκ χαρακτήρισε την ανάλυση «παράλογη, αδικαιολόγητη και ανακριβή», σε επιστολή του προς τη FAA και το Κογκρέσο. Ο τότε επικεφαλής μηχανικός της SpaceX Ντέιβιντ Γκολντστέιν αποκάλεσε την έκθεση «βαθιά εσφαλμένη».
«Για να είμαστε σαφείς, οι δορυφόροι της SpaceX έχουν σχεδιαστεί ώστε να καταστρέφονται πλήρως κατά την είσοδό τους στην ατμόσφαιρα στο τέλος της ζωής τους και αυτό πράγματι συμβαίνει», ανέφερε η επιστολή. Ωστόσο τον Φεβρουάριο η SpaceX παραδέχτηκε ότι δεν διαλύονται όλοι οι δορυφόροι της πλήρως κατά την επανείσοδο καθώς η εταιρεία άρχισε να αντικαθιστά παλαιότερους δορυφόρους που είχαν σχεδιαστεί να λειτουργούν για πέντε χρόνια.
«Αν και αυτή η προληπτική προσέγγιση έχει το τίμημά της, την απώλεια δορυφόρων που λειτουργούν ακόμα, πιστεύουμε ότι είναι το σωστό για να διατηρηθεί το Διάστημα ασφαλές και βιώσιμο. Η SpaceX ενθαρρύνει όλους τους ιδιοκτήτες και φορείς δορυφόρων να πραγματοποιούν ασφαλή αποσυμφόρηση πριν οι δορυφόροι τους γίνουν μη ελεγχόμενοι» ανέφερε η εταιρεία.
Καθώς ο αριθμός των δορυφόρων αναμένεται να εκτοξευθεί στα ύψη, ο ΜακΝτάουελ εξήγησε ότι, με τον μέσο χρόνο ζωής των δορυφόρων σε χαμηλή τροχιά να είναι 5–7 χρόνια, οι επανεισόδοι θα μπορούσαν να φτάσουν τις πέντε ανά ημέρα μέσα στα επόμενα χρόνια.
«Με όλους τους αστερισμούς σε πλήρη ανάπτυξη, αναμένουμε περίπου 30,000 δορυφόρους σε χαμηλή τροχιά και ίσως άλλους 20,000 στα 1,000 χλμ. κυρίως κινεζικούς. Για τους δορυφόρους χαμηλής τροχιάς, αυτό σημαίνει έναν κύκλο αντικατάστασης κάθε πέντε χρόνια, κάτι που μεταφράζεται σε πέντε επανεισόδους ημερησίως» λέει ο ΜακΝτάουελ.
Το σύνδρομο
Αλλά οι υπολογισμοί του συνοδεύονται από μια σοβαρή προειδοποίηση: με τόσο μεγάλο αριθμό αντικειμένων, η Γη μπορεί να πέσει θύμα του «Συνδρόμου Κέσλερ». Το Σύνδρομο Κέσλερ είναι ένα θεωρητικό σενάριο στο οποίο όταν πολλά αντικείμενα κινούνται σε χαμηλή τροχιά συγκρούονται μεταξύ τους προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις και δημιουργώντας τεράστιες ποσότητες διαστημικών συντριμμιών.
Ο ΜακΝτάουελ προειδοποίησε ότι, αν ακόμη και το 1% των δορυφόρων Starlink (δηλαδή περίπου 300 δορυφόροι) παύσει να λειτουργεί κανονικά τότε η χαμηλή τροχιά της Γης θα μπορούσε να περάσει το όριο του Κέσλερ. «Αν συμβεί αυτό, θα μπορούσαμε να δούμε μια αλυσιδωτή αντίδραση συγκρούσεων, με κάθε πρόσκρουση να δημιουργεί περισσότερα θραύσματα», εξήγησε.
Η περιοχή του διαστήματος μεταξύ 600 και 1.000 χιλιομέτρων ύψους είναι η πιο επικίνδυνη γεμάτη με παλιά τμήματα σοβιετικών πυραύλων και άλλα υπολείμματα. «Όσο περισσότερα προσθέτουμε εκεί, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να συμβεί το σύνδρομο Κέσλερ», προειδοποίησε ο αστροφυσικός.
Παρότι πολλοί νέοι δορυφόροι στοχεύουν σε χαμηλότερες τροχιές, όπως το Starlink, ο ΜακΝτάουελ σημείωσε ότι οι κινεζικοί δορυφόροι φτάνουν πάνω από τα 1,000 χιλιόμετρα. «Αν κάτι πάει στραβά πάνω από τα 1,000 χλμ., τότε μάλλον την έχουμε πατήσει, γιατί σε εκείνο το ύψος η ατμόσφαιρα δεν μπορεί να τους τραβήξει κάτω για αιώνες και δεν έχω δει καμία απόδειξη ότι η Κίνα έχει σχέδιο αποχώρησης αυτών των δορυφόρων» αναφέρει ο ΜακΝτάουελ.
