Μοναδικό φαινόμενο από την αλληλεπίδραση του κομήτη 3I/ATLAS με τον Ήλιο.
Οι αστρονόμοι που παρακολουθούν τον μυστηριώδη διαστρικό επισκέπτη 3I/ATLAS αποκάλυψαν ότι το αντικείμενο που θεωρείται κομήτης παρουσίασε θεαματική αντιστροφή της ουράς του η οποία πλέον δείχνει μακριά από τον Ήλιο. Η αλλαγή αυτή έρχεται λίγους μόλις μήνες μετά από εικόνες του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble που είχαν καταγράψει μια ασυνήθιστη «αντί-ουρά», έναν πίδακα σωματιδίων που κατευθυνόταν προς τον Ήλιο αντί να απομακρύνεται.
Νέες παρατηρήσεις υψηλής ανάλυσης από το Σκανδιναβικό Οπτικό Τηλεσκόπιο στις Κανάριες Νήσους επιβεβαίωσαν ότι η αντί-ουρά που παρατηρήθηκε τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2025 εξαφανίστηκε, και μια νέα ουρά σχηματίστηκε στην αντίθετη κατεύθυνση τον Σεπτέμβριο.
Η μεταστροφή συνέβη επειδή η σκόνη και οι πάγοι του κομήτη αντιδρούν διαφορετικά στο ηλιακό φως. Αρχικά τα μεγάλα και βραδυκίνητα σωματίδια σκόνης αντανακλούσαν το φως προς τον Ήλιο δημιουργώντας την αντί-ουρά. Καθώς όμως ο 3I/ATLAS πλησίαζε περισσότερο οι υψηλότερες θερμοκρασίες απελευθέρωσαν περισσότερα κομμάτια πάγου και ανθεκτικότερα σωματίδια σκόνης σχηματίζοντας την ουρά που τώρα δείχνει μακριά.
Οι επίγειες παρατηρήσεις θα είναι αδύνατες μέχρι το τέλος Οκτωβρίου καθώς το αντικείμενο θα περάσει πίσω από τον Ήλιο κρυμμένο από τη Γη. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και το Πανεπιστήμιο του Όσλο διαπίστωσαν ότι ο 3I/ATLAS εκπέμπει υλικό με ρυθμό ανάλογο της ηλιακής ακτινοβολίας που δέχεται. Παράλληλα, τηλεσκόπια της NASA είχαν εντοπίσει ότι ο κομήτης χάνει περίπου 150 κιλά υλικού το δευτερόλεπτο, αποτελούμενο κατά 87% από διοξείδιο του άνθρακα (CO₂) και 9% από μονοξείδιο του άνθρακα (CO).
Ένα φυσικό φαινόμενο ή κάτι περισσότερο;
Ο καθηγητής του Χάρβαρντ Άβι Λεμπ που έχει γίνει διάσημος για τις επίμονες έρευνες και ισχυρισμούς του για ύπαρξη εξωγήινων πολιτισμών που επισκέπτονται το ηλιακό μας σύστημα και τη Γη ανέπτυξε με τον συνάδελφο του Έρικ Κέτο ένα μοντέλο που προσφέρει μια φυσική εξήγηση για την ασυνήθιστη συμπεριφορά του κομήτη. Σύμφωνα με τη μελέτη τους, καθώς ο 3I/ATLAS πλησιάζει τον Ήλιο διάφοροι τύποι πάγων στην επιφάνειά του εξατμίζονται μετατρεπόμενοι απευθείας από στερεά σε αέρια μορφή.
Σε αποστάσεις 450–600 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τον Ήλιο η εξάχνωση του πάγου με διοξείδιο του άνθρακα προκαλεί πίδακες προς τον Ήλιο δημιουργώντας την «αντί-ουρά». Όμως, καθώς πλησιάζει περισσότερο ο πάγος νερού αρχίζει να κυριαρχεί μεταβάλλοντας τον τρόπο εκτόξευσης υλικού και προκαλώντας την αντιστροφή της ουράς στο κλασικό σχήμα που βλέπουμε τώρα.
Ο Λεμπ σημείωσε ότι η συνολική απώλεια μάζας του κομήτη μεταξύ Ιουλίου και Οκτωβρίου 2025 ανέρχεται σε περίπου δύο εκατομμύρια τόνους λιγότερο από 0,00005% της συνολικής μάζας του που εκτιμάται πάνω από 33 δισεκατομμύρια τόνους. Η απώλεια αυτή αντιστοιχεί σε μόλις 4 εκατοστά πάχους από την επιφάνεια ενός αντικειμένου διαμέτρου 5 χιλιομέτρων μια αναλογία όπως το μήκος της παλάμης σε σχέση με το μήκος του Μανχάταν. «Δεν μπορούμε να συμπεράνουμε την πραγματική φύση του 3I/ATLAS μόνο από το λεπτό στρώμα που έχει αποβάλει μέχρι τώρα», πρόσθεσε ο Λεμπ.
Οι αμφιλεγόμενες θεωρίες
Ο Λεμπ υπενθύμισε ότι ο συνάδελφός του Άνταμ Χίμπερντ παρατήρησε πως αν ο 3I/ATLAS ήταν εξωγήινο σκάφος που επιβράδυνε τότε η αντί-ουρά θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει ώθηση φρεναρίσματος και η μετατροπή της σε ουρά θα ήταν αναμενόμενη κοντά στο περιήλιο, το κοντινότερο σημείο στον Ήλιο. Ωστόσο η NASA και η πλειονότητα των επιστημόνων υποστηρίζουν ότι ο 3I/ATLAS είναι φυσικός κομήτης που προέρχεται εκτός του ηλιακού μας συστήματος.
Σε αντίθεση με τον πρώτο διαστρικό επισκέπτη ʻOumuamua, που δεν παρουσίασε ίχνη αερίων ή σκόνης, και τον δεύτερο, 2I/Borisov, που συμπεριφέρθηκε σαν κανονικός κομήτης, ο 3I/ATLAS εμφανίζει μοναδικά χαρακτηριστικά, όπως η αντί-ουρά, έντονες αλλαγές χρώματος και τεράστιο περίβλημα αερίων (κόμη).
Η κρίσιμη στιγμή πλησιάζει
Ο Λεμπ δήλωσε ότι καθώς η επιφάνεια του κομήτη δέχεται περίπου 33 γιγαβάτ ηλιακής ακτινοβολίας στο περιήλιο, οι παρατηρήσεις κατά την πλησιέστερη προσέγγισή του στη Γη, στις 19 Δεκεμβρίου 2025, θα προσφέρουν τα σημαντικότερα στοιχεία για τη φύση του.
«Αν συνεχίσει να παρουσιάζει όλα τα χαρακτηριστικά ενός φυσικού κομήτη, αυτό θα επιβεβαιώσει την προέλευσή του», πρόσθεσε.
Ο καθηγητής προειδοποίησε ότι καθώς το αντικείμενο περνά πίσω από τον Ήλιο, θα βρεθεί σε ηλιακή σύνοδο, μια φάση που όπως είπε θα μπορούσε να είναι «κατάλληλη στιγμή για τεχνολογική δράση». Ο Λεμπ εξήγησε ότι στη διαστημική μηχανική η καλύτερη στιγμή για επιτάχυνση ή επιβράδυνση ενός σκάφους είναι όταν βρίσκεται πιο κοντά σε ένα μεγάλο ουράνιο σώμα αξιοποιώντας το φαινόμενο Όμπερθ (Oberth effect) που παρέχει μέγιστη μεταβολή ταχύτητας.
«Αν ο 3I/ATLAS είναι ένα τεράστιο μητρικό διαστημόπλοιο πιθανότατα θα συνεχίσει την πορεία του εκτός Ηλιακού Συστήματος ενώ τα μικρότερα ανιχνευτικά σκάφη του θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν ελιγμούς Όμπερθ για να κινηθούν προς πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος», ανέφερε.
Η καλύτερη ευκαιρία για τέτοιους ελιγμούς θα είναι οκτώ ημέρες μετά την έξοδό του πίσω από τον Ήλιο, όταν θα βρίσκεται 180 εκατομμύρια χλμ. από αυτόν. Παρότι ο Λεμπ συνεχίζει να αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο εξωγήινης προέλευσης, η NASA επιμένει ότι το αντικείμενο είναι ένας φυσικός διαστρικός κομήτης. Ωστόσο ο ίδιος υποστηρίζει πως απαιτούνται περισσότερα δεδομένα προτού κλείσει οριστικά αυτή η υπόθεση.
