Η νύχτα της 31ης Οκτωβρίου είναι συνδεδεμένη με μυστήριο, φαντάσματα και… κολοκύθες. Το Halloween, μια από τις πιο δημοφιλείς γιορτές του αγγλοσαξονικού κόσμου, γιορτάζεται πλέον και στην Ελλάδα, με μεταμφιέσεις, πάρτι και το γνωστό «Trick or Treat» που γεμίζει τις γειτονιές με παιδικές φωνές και γλυκά.
Πίσω όμως από τη γιορτή των τεράτων και των στολισμένων κολοκυθών κρύβεται μια παράδοση που μετρά αιώνες, με ρίζες στην αρχαία Κελτική γιορτή του Σαμχαΐν (Samhain).
Από τους Κέλτες στη σύγχρονη παράδοση
Το Σαμχαΐν, που σηματοδοτούσε το τέλος του καλοκαιριού και την έναρξη του νέου έτους (1η Νοεμβρίου), θεωρούνταν από τους Κέλτες η νύχτα όπου το πέπλο ανάμεσα στους ζωντανούς και τους νεκρούς γινόταν λεπτό, επιτρέποντας στις ψυχές να περιπλανηθούν στον κόσμο. Οι άνθρωποι άναβαν φωτιές για να διώξουν τα κακά πνεύματα και μεταμφιέζονταν, ώστε να τα ξεγελάσουν.
Με τον εκχριστιανισμό των κελτικών λαών, το Σαμχαΐν συνδέθηκε με τη Γιορτή των Αγίων Πάντων (All Hallows’ Day), η οποία εορτάζεται την 1η Νοεμβρίου. Η παραμονή της ημέρας, η All Hallows’ Eve, εξελίχθηκε σταδιακά στο Halloween.
Το έθιμο του Trick or Treat
Η παράδοση του «Trick or Treat» – δηλαδή «φάρσα ή κέρασμα» – ξεκίνησε στη Μεσαιωνική Ευρώπη, όταν οι φτωχοί ζητούσαν φαγητό ή γλυκίσματα ανταλλάσσοντας προσευχές για τις ψυχές των νεκρών. Με τον καιρό, το έθιμο μεταφέρθηκε στην Αμερική, όπου τα παιδιά άρχισαν να χτυπούν πόρτες σπιτιών φορώντας τρομακτικές στολές, ζητώντας γλυκά και διασκεδάζοντας με φάρσες.
Σήμερα, το Halloween έχει γίνει παγκόσμιο φαινόμενο. Εκτός από τις μεταμφιέσεις, οι μεγαλύτεροι γιορτάζουν με θεματικά πάρτι, προβολές ταινιών τρόμου και επισκέψεις σε «στοιχειωμένα» σπίτια ή πάρκα.
Ο θρύλος του Τζακ και η κολοκύθα
Το πιο γνωστό σύμβολο του Halloween είναι αναμφίβολα η φωτεινή κολοκύθα, γνωστή ως Jack-o’-Lantern. Το έθιμο προέρχεται από έναν παλιό ιρλανδικό θρύλο.
Σύμφωνα με τον μύθο, ένας άνδρας ονόματι Τζακ, γνωστός για την πονηριά και τη φιλαργυρία του, κατάφερε δύο φορές να ξεγελάσει τον διάβολο. Όταν πέθανε, δεν έγινε δεκτός ούτε στον παράδεισο ούτε στην κόλαση. Ο διάβολος, τιμώντας την υπόσχεσή του να μην διεκδικήσει την ψυχή του, του έδωσε ένα αναμμένο κάρβουνο για να φωτίζει το σκοτεινό του ταξίδι.
Ο Τζακ τοποθέτησε το κάρβουνο μέσα σε ένα σκαλισμένο ραπάνι και από τότε περιπλανιέται αιώνια στη γη. Οι Ιρλανδοί, για να τον αποτρέψουν να πλησιάσει τα σπίτια τους, τοποθετούσαν φαναράκια από ραπάνια και πατάτες στα παράθυρα. Όταν το έθιμο μεταφέρθηκε στην Αμερική, τα ραπάνια αντικαταστάθηκαν από τις άφθονες και εντυπωσιακές κολοκύθες.
Halloween σήμερα
Αν και ξεκίνησε ως γιορτή μνήμης και φόβου για τα πνεύματα, το Halloween σήμερα είναι μια γιορτή διασκέδασης, δημιουργικότητας και φαντασίας. Κάθε χρόνο, εκατομμύρια άνθρωποι ανά τον κόσμο φορούν στολές, στολίζουν τα σπίτια τους και ζουν για μία βραδιά στο ρυθμό του μεταφυσικού και του παιχνιδιού.
Συνοψίζοντας:
Από το αρχαίο Σαμχαΐν μέχρι το μοντέρνο Trick or Treat, το Halloween διατηρεί έναν κοινό πυρήνα: τη μαγεία, την επαφή με το μυστήριο και τη γοητεία του να ξορκίζεις τον φόβο με χαμόγελο.
