Του Γιώργου Κ. Στράτου*
«Είσαι με τα καλά σου;». Αυτή είναι η πιο σημαντική ερώτηση που θα έπρεπε να απευθύνεται σήμερα σε όλους όσοι κατοικούμε στην Ελλάδα. Αν ήμασταν σοβαρό κράτος που σέβεται τους πολίτες του και ενδιαφέρεται γι’ αυτούς, προ πολλού θα είχε αποτελέσει και τον τίτλο μιας πανελλήνιας εκστρατείας κατά της ψυχικής διαταραχής. Τα αποτελέσματα όλων των σχετικών ερευνών δεν επιτρέπουν καμία αμφιβολία: Έκρηξη της ενδοοικογενειακής βίας, της νεανικής εγκληματικότητας, εκτίναξη των καταγγελιών για βία και παρενόχληση στην εργασία στην Επιθεώρηση Εργασίας, δραματική αύξηση της συνταγογράφησης και της κατανάλωσης αντικαταθλιπτικών και ψυχιατρικών φαρμάκων. Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετική η εικόνα όταν, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση της εταιρίας ALCΟ για τον τηλεοπτικό σταθμό Alpha, τα κυρίαρχα συναισθήματα των Ελλήνων είναι απογοήτευση, οργή και ανασφάλεια σε ποσοστό 86%;
Οι μετρήσεις επιβεβαιώνουν αυτό που ζούμε όλοι μας καθημερινά. Στο φανάρι, στην ουρά, στις επαγγελματικές συναντήσεις, ακόμα και στις κοινωνικές συναναστροφές, στο διπλανό διαμέρισμα και -γιατί όχι;- μέσα στα σπίτια μας. Οι δικαστικές αίθουσες, η συμπεριφορά οργάνων του κράτους δεν ξεφεύγει από τον θλιβερό «κανόνα» επιθετικότητας, αγένειας, διαταραγμένης συμπεριφοράς. Πώς θα μπορούσαν, άλλωστε, όταν «πρώτοι και καλύτεροι» ως «παραδείγματα» αποδεικνύονται οι πολιτικοί και οι υπηρεσιακοί τους προϊστάμενοι, με τον συχνά άσχετο, ανερμάτιστο προφορικό τους λόγο, τις προκλητικές και αναποτελεσματικές αποφάσεις τους, τις παραληρηματικές δημόσιες συμπεριφορές τους;
Προφανώς οι αιτίες για όλες αυτές τις συμπεριφορές δεν σχετίζονται μόνο με τον χαρακτήρα μας και τις παθογένειες του καθενός αλλά και με την κυρίαρχη αντίληψη στον τόπο μας για την άσκηση της εξουσίας, δημόσιας και ιδιωτικής, την ανατροφή και την ευγένεια, τη μόρφωση και κυρίως την καλλιέργεια ανθρώπινων δεξιοτήτων. Μέχρι να ασχοληθούμε με αυτά ή μάλλον αν θέλουμε να ελπίζουμε ότι κάποτε θα καταφέρουμε να το κάνουμε, όλα αυτά που μας κάνουν τον βίο αβίωτο προκαλώντας τα συναισθήματα που προαναφέρθηκαν, επείγει να αντιμετωπιστούν με τον ενδεδειγμένο τρόπο. Η ψυχιατρική και η ψυχοθεραπεία, η ανάγκη όλων μας για τη λήψη της ενδεδειγμένης βοήθειας, πρέπει όχι μόνο να αποενοχοποιηθούν, αλλά και να καταλάβουν τη θέση που τους ανήκει στις ζωές μας. Οφείλουμε στους εαυτούς μας, ως ένδειξη αυτοσεβασμού, να καταστήσουμε την ψυχική μας υγεία απαραίτητο προσόν για την ανάληψη κάθε θέσεως ευθύνης, είτε στην προσωπική είτε στην επαγγελματική μας ζωή. Ας αναλογιστούμε μόνο πόσες συμφορές θα είχαν αποφευχθεί, πόσοι άνθρωποι θα είχαν σωθεί και πόσοι δεν θα είχαν καταστραφεί, αν η απάντηση στην ερώτηση του τίτλου είχε δοθεί αρμοδίως, εγκαίρως και πλήρως για τον καθένα μας.
Μας το θυμίζει το πιο λαμπρό μυαλό που γέννησε η ανθρωπότητα, ο Αριστοτέλης, στο έργο του «Περί ψυχής»: «Όπως νομίζουμε ότι πάσα γνώση για κάτι υψηλό και θαυμάσιο είναι πολύτιμη, παραδείγματος χάριν για τα μαθηματικά ή την αστρονομία, έτσι πρέπει να νομίζουμε και για την ψυχολογία και να τη θέσουμε μεταξύ των πρώτων επιστημών. Η γνώση της ψυχής είναι μεγάλη συμβολή στη γνώση της όλης αλήθειας και μάλιστα της φύσεως. Διότι η ψυχή είναι η αρχή των όντων, τα οποία έχουν ζωή».
