Δίνεται διέξοδος σε διάφορα προβλήματα υπογονιμότητας αλλά εγείρονται ζητήματα ασφαλείας και ηθικής.
Αμερικανοί επιστήμονες δημιούργησαν, για πρώτη φορά, ανθρώπινα έμβρυα σε πρώιμο στάδιο μέσω επεξεργασίας DNA που λήφθηκε από κύτταρα δέρματος ανθρώπων και στη συνέχεια γονιμοποιώντας το με σπέρμα. Η τεχνική αυτή θα μπορούσε να ξεπεράσει την υπογονιμότητα που προκαλείται από την ηλικία ή ασθένειες χρησιμοποιώντας σχεδόν οποιοδήποτε κύτταρο του σώματος ως αφετηρία για τη δημιουργία ζωής. Θα μπορούσε ακόμη και να επιτρέψει σε ομόφυλα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδί με γενετική συγγένεια και με τους δύο γονείς.
Η μέθοδος που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Nature Communications χρειάζεται σημαντική βελτίωση, κάτι που θα μπορούσε να διαρκέσει μια δεκαετία, πριν εξεταστεί η χρήση της από κλινικές γονιμότητας. Οι ειδικοί χαρακτήρισαν την ανακάλυψη εντυπωσιακή, αλλά υπογράμμισαν την ανάγκη για έναν ανοιχτό δημόσιο διάλογο σχετικά με τις δυνατότητες που προσφέρει η επιστήμη.
Η παραδοσιακή διαδικασία αναπαραγωγής βασίζεται στη συνάντηση του σπέρματος με το ωάριο. Στη νέα μέθοδο, οι επιστήμονες ξεκινούν από κύτταρα δέρματος. Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Υγείας και Επιστήμης του Όρεγκον αφαιρεί τον πυρήνα , που περιέχει τον πλήρη γενετικό κώδικα, από ένα κύτταρο δέρματος και τον τοποθετεί σε ένα δωρηθέν ωάριο από το οποίο έχει αφαιρεθεί το δικό του DNA.
Αρχικά η διαδικασία θυμίζει την τεχνική που χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία της προβατίνας Dolly το 1996 του πρώτου κλωνοποιημένου θηλαστικού. Όμως, το ωάριο αυτό περιέχει ήδη πλήρη σύνολο χρωμοσωμάτων επομένως πρέπει να απορρίψει τα μισά. Οι ερευνητές ονόμασαν αυτή τη διαδικασία «mitomeiosis» – συνδυασμός της μίτωσης και της μείωσης.
Η μελέτη έδειξε ότι δημιουργήθηκαν 82 λειτουργικά ωάρια τα οποία γονιμοποιήθηκαν με σπέρμα και μερικά αναπτύχθηκαν σε πρώιμα στάδια εμβρύων (μέχρι 6 ημέρες). «Καταφέραμε κάτι που θεωρούνταν αδύνατο», δήλωσε ο καθηγητής Σουκχράτ Μιταλίποφ επικεφαλής του κέντρου γονιδιακής και εμβρυϊκής θεραπείας του πανεπιστημίου.
Ωστόσο, η μέθοδος είναι ακόμη ατελής: το ωάριο απορρίπτει τυχαία χρωμοσώματα, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε γενετικές ανωμαλίες, ενώ η επιτυχία είναι προς το παρόν μόλις γύρω στο 9%.
Ποιοι ωφελούνται
Η τεχνολογία αυτή εντάσσεται στο πεδίο της τεχνητής (in vitro) γαμετογένεσης, που στοχεύει στη δημιουργία σπερματοζωαρίων και ωαρίων έξω από το σώμα. Στόχος είναι να βοηθηθούν ζευγάρια που δεν μπορούν να επωφεληθούν από την εξωσωματική γονιμοποίηση επειδή δεν διαθέτουν βιώσιμα ωάρια ή σπέρμα.
Θα μπορούσε να βοηθήσει μεγαλύτερες γυναίκες που δεν έχουν πλέον ωάρια, άνδρες με μειωμένη παραγωγή σπέρματος ή άτομα που έχουν υποστεί θεραπείες καρκίνου που προκαλούν στειρότητα. Η μέθοδος μπορεί επίσης να αλλάξει τον ορισμό της γονεϊκότητας. Δεν είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν κύτταρα δέρματος γυναίκας αφού μπορούν να χρησιμοποιηθούν και κύτταρα άνδρα, ανοίγοντας τον δρόμο σε ομόφυλα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδί γενετικά συγγενές και με τους δύο.
«Εκτός από την ελπίδα που προσφέρει σε εκατομμύρια ανθρώπους με υπογονιμότητα λόγω έλλειψης ωαρίων ή σπέρματος, αυτή η μέθοδος δίνει τη δυνατότητα σε ομόφυλα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδί γενετικά συγγενές με τους δύο γονείς», δήλωσε η καθηγήτρια Πόλα Αμάτο από το ίδιο πανεπιστήμιο.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Χαλ Ρότζερ Στάρμει τόνισε ότι η επιστήμη είναι σημαντική και εντυπωσιακή, αλλά απαιτείται διαφάνεια, διακυβέρνηση και δημόσια εμπιστοσύνη. Ο καθηγητής του Πανεπισττημίου του Εδιμβούργου Ρίτσαρντ Άντερσον χαρακτήρισε την ικανότητα δημιουργίας νέων ωαρίων «σημαντική πρόοδο», αν και υπογράμμισε ότι υπάρχουν σοβαρά ζητήματα ασφάλειας που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
