Απειλούνται σε πρώτη φάση οι δορυφόροι που περνούν πάνω από αυτή την περιοχή.
Ένα αδύναμο σημείο του μαγνητικού πεδίου της Γης πάνω από τον Νότιο Ατλαντικό Ωκεανό έχει διευρυνθεί σημαντικά από το 2014 σύμφωνα με δορυφορικά δεδομένα. Η περιοχή αυτή, γνωστή ως «Ανωμαλία του Νοτίου Ατλαντικού» (South Atlantic Anomaly) έχει μεγαλώσει κατά έκταση σχεδόν όσο η μισή ηπειρωτική Ευρώπη ενώ έχει αναπτύξει έναν νέο λοβό προς την κατεύθυνση της Αφρικής όπου το πεδίο εξασθενεί πιο γρήγορα.
Η ανωμαλία αυτή η οποία συνδέεται με μυστηριώδεις διακυμάνσεις κοντά στον εξωτερικό πυρήνα της Γης μπορεί να απειλήσει δορυφόρους που διέρχονται από την περιοχή σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Physics of the Earth and Planetary Interiors».
«Η Ανωμαλία του Νοτίου Ατλαντικού δεν είναι ένα ενιαίο τμήμα. Μεταβάλλεται διαφορετικά προς την πλευρά της Αφρικής απ’ ό,τι κοντά στη Νότια Αμερική. Κάτι ιδιαίτερο συμβαίνει σε αυτή την περιοχή που προκαλεί το πεδίο να εξασθενεί πιο έντονα» λέει ο Κρις Φίνλει καθηγητής γεωμαγνητισμού στο Τεχνικό Πανεπιστημίου της Δανίας, επικεφαλής της μελέτης.
Το πρόβλημα
Οι ερευνητές ανίχνευσαν για πρώτη φορά την Ανωμαλία του Νοτίου Ατλαντικού τον 19ο αιώνα. Μέσα στα όριά της το μαγνητικό πεδίο που εκπέμπεται από το εσωτερικό της Γης βυθίζεται σε υψόμετρο περίπου 200 χιλιομέτρων από την επιφάνεια πολύ χαμηλότερα από το μέσο ύψος των 650 χιλιομέτρων του μαγνητικού πεδίου αλλού στον πλανήτη.
Αυτό απειλεί τους δορυφόρους και άλλα διαστημικά σκάφη. Το μαγνητικό πεδίο της Γης προστατεύει τον πλανήτη και τα αντικείμενα σε χαμηλή τροχιά από φορτισμένα σωματίδια του Ήλιου, καθώς και από ακτίνες Χ και υπεριώδη ακτινοβολία.
Όταν όμως οι δορυφόροι περνούν πάνω από την Ανωμαλία του Νοτίου Ατλαντικού εκτίθενται σε υψηλότερα επίπεδα ακτινοβολίας κάτι που μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργίες βλάβες ή ακόμα και προσωρινές διακοπές λειτουργίας σύμφωνα με τη μελέτη.
Η εξάπλωση
Ο Φίνλεϊ και οι συνεργάτες του πιστεύουν ότι η Ανωμαλία μεγαλώνει και εξαπλώνεται ανατολικά λόγω παράξενων ροών στα όρια ανάμεσα στον μανδύα και τον εξωτερικό πυρήνα της Γης, τα στρώματα που βρίσκονται ανάμεσα στον φλοιό και τον εσωτερικό πυρήνα. Το μαγνητικό πεδίο της Γης παράγεται κυρίως από τον εξωτερικό πυρήνα έναν ωκεανό από λιωμένο σίδηρο που στροβιλίζεται περίπου 3,000 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια.
Αυτό το υγρό «δυναμό» παράγει ηλεκτρικά ρεύματα τα οποία δημιουργούν μαγνητικά πεδία που εξαπλώνονται προς τον μανδύα και την ατμόσφαιρα σχηματίζοντας δύο τεράστιους δακτυλίους που ενώνονται στους πόλους. Οι επιστήμονες είχαν ήδη διαπιστώσει ότι σε ορισμένες περιοχές κάτω από την Ανωμαλία του Νοτίου Ατλαντικού, το μαγνητικό πεδίο που παράγεται από τον εξωτερικό πυρήνα επιστρέφει προς τα μέσα αντί να κατευθύνεται προς τα έξω.
«Αυτά τα μοτίβα, γνωστά ως αντίστροφες μαγνητικές ροές μπορούν να μετακινούνται και να επεκτείνονται, γεγονός που εξηγεί την εξάπλωση της ανωμαλίας τα τελευταία 11 χρόνια. Βλέπουμε μία από αυτές τις περιοχές να κινείται δυτικά προς την Αφρική, κάτι που συμβάλλει στην περαιτέρω εξασθένηση του μαγνητικού πεδίου στην περιοχή» εξηγεί ο Φίνλεϊ.
Η ανακάλυψη
Οι επιστήμονες εντόπισαν αυτές τις ασυνήθιστες μεταβολές στα δεδομένα της αποστολής Swarm του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος η οποία χρησιμοποιεί τρεις πανομοιότυπους δορυφόρους για να μετρήσει τα μαγνητικά σήματα που προέρχονται από το εσωτερικό της Γης και τους ωκεανούς.
Τα δεδομένα αποκάλυψαν επίσης αλλαγές στη μαγνητική δυναμική πάνω από τον Καναδά και τη Σιβηρία, όπου η ένταση του μαγνητικού πεδίου έχει αυξηθεί πέρα από τον μέσο όρο από τότε που ξεκίνησε η αποστολή το 2013.
Από το 2014, το μαγνητικό πεδίο πάνω από τον Καναδά έχει εξασθενήσει ελαφρά, ενώ πάνω από τη Σιβηρία έχει ενισχυθεί, σύμφωνα με τη νέα μελέτη.
Η «ισχυρή περιοχή» πάνω από τον Καναδά μειώθηκε κατά έκταση σχεδόν όσο η Ινδία, ενώ η αντίστοιχη πάνω από τη Σιβηρία μεγάλωσε κατά έκταση όσο η Γροιλανδία. Οι ερευνητές αποδίδουν αυτές τις μεταβολές στη μετατόπιση του βόρειου μαγνητικού πόλου προς τη Σιβηρία τα τελευταία χρόνια ωστόσο απαιτείται περαιτέρω παρακολούθηση για να διαπιστωθεί πώς εξελίσσονται αυτές οι δυναμικές.
«Είναι πραγματικά εντυπωσιακό να βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα της δυναμικής Γης μας. «Οι δορυφόροι είναι σε άριστη κατάσταση και παρέχουν εξαιρετικά δεδομένα, οπότε ελπίζουμε να μπορέσουμε να επεκτείνουμε αυτή την αποστολή πέρα από το 2030» δήλωσε η Άνια Στρόμε, υπεύθυνη της αποστολής Swarm.
