Με βαθιά συγκίνηση ανακοινώνεται ο θάνατος του διακεκριμένου θεωρητικού φυσικού Ανδρέα Θεοφίλου, ενός φυσικού που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στην ελληνική και διεθνή επιστημονική κοινότητα. Έφυγε από τη ζωή χθες, Κυριακή 5 Οκτωβρίου, σε ηλικία 85 ετών, ύστερα από μακρά μάχη με προβλήματα υγείας.
Η έρευνα του Ανδρέα Θεοφίλου κάλυψε ευρύ φάσμα της θεωρητικής φυσικής, με ιδιαίτερη έμφαση στην κβαντική θεωρία στερεάς κατάστασης και στη φυσική πυρηνικών πυρηνικών αντιδραστήρων.
Διεθνώς αναγνωρίστηκε για τη συμβολή του στην επέκταση της θεωρίας Density Functional Theory (DFT) του νομπελίστα Walter Kohn, που αποτέλεσε τη βάση για την περιγραφή πλήθους φαινομένων, από τη φωτοσύνθεση μέχρι τα LED και τους ηλιακούς συλλέκτες.
Η έρευνά του δημοσιεύθηκε σε κορυφαία διεθνή επιστημονικά περιοδικά, ενώ το έργο του είχε καθοριστική επίδραση στον τρόπο που οι φυσικοί μελετούν τα υλικά με υπολογιστικές μεθόδους, χωρίς την ανάγκη δαπανηρών πειραμάτων.
Γεννημένος το 1940 στην Κάτω Πάφο, ο Ανδρέας Θεοφίλου ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευσή του στην Κύπρο και συμμετείχε στη νεολαία της ΕΟΚΑ κατά της βρετανικής αποικιοκρατίας. Σπούδασε φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1958–1963) και υπήρξε ενεργό μέλος φοιτητικών και πολιτικών κινημάτων της εποχής.
Μετά τη μεταπτυχιακή του εκπαίδευση στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών «Δημόκριτος», με υποτροφία της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, η Χούντα του 1968 τον απέκλεισε από την επιστημονική του θέση λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων. Το ίδιο έτος μεταβαίνει στη Μεγάλη Βρετανία και αναγορεύεται διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Salford (Μάντσεστερ) το 1971.
Στη συνέχεια εργάστηκε σε κορυφαία πανεπιστήμια της Ολλανδίας, Γερμανίας και Βελγίου, ενώ το 1976 επιστρέφει στην Ελλάδα και αναλαμβάνει τη διεύθυνση ερευνητικής ομάδας στον «Δημόκριτο». Η συμβολή του Ανδρέα Θεοφίλου υπήρξε καθοριστική σε επιστημονικές και περιβαλλοντικές αποφάσεις. Το 1977, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος ανέθεσε στην ομάδα του να εξετάσει τη δυνατότητα δημιουργίας πυρηνικού εργοστασίου στην Κάρυστο. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εγκατάσταση δεν ήταν συμφέρουσα, αποτρέποντας ουσιαστικά την κατασκευή του σταθμού.
Από το 1977 δίδασκε Κβαντική Μηχανική, Στερεάς Κατάστασης και Μαθηματική Θεωρία Ομάδων στη Σχολή Μεταπτυχιακών Σπουδών του «Δημόκριτου». Παράλληλα, από το 1984 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1990 δίδασκε στο Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών το μάθημα «Πυρηνικά Όπλα και Ειρήνη».
Έγραψε και δύο εκλαϊκευμένα βιβλία για την πυρηνική φυσική: «Πυρηνικά Όπλα» και «Μετά το Τσερνόμπιλ», ενώ υπήρξε μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Εργαστηρίου Πυρηνικής Σύντηξης της Ε.Ε. (JET) για πάνω από μια δεκαετία.
Η πολιτική κηδεία του Ανδρέα Θεοφίλου θα πραγματοποιηθεί στο Νεκροταφείο Ζωγράφου την Τετάρτη 8 Οκτωβρίου στις 10:30 π.μ., ενώ η αποτέφρωση θα γίνει την ίδια μέρα στις 17:15 στο κρεματόριο της Ριτσώνας.
Ο Ανδρέας Θεοφίλου αφήνει πίσω του ένα τεράστιο επιστημονικό και κοινωνικό έργο, παραμένοντας σημείο αναφοράς για τη φυσική στην Ελλάδα και διεθνώς.
