Η φετινή χρονιά στη Σαντορίνη δεν ήταν εύκολη, αλλά στο τέλος του τούνελ υπάρχει φως.
Ο τρύγος του 2025 στη Σαντορίνη έφερε για τρίτη συνεχόμενη χρονιά χαμηλή παραγωγή, με μόλις 450 τόνους σταφυλιών. Οι αριθμοί μπορεί να ανησυχούν, όμως στο Κτήμα Σιγάλα η ματιά στρέφεται ήδη στο αύριο –με επένδυση, γνώση και όραμα. Ο Στέλλιος Μπουτάρης, επικεφαλής του Κτήματος, είναι ξεκάθαρος: «Όλοι συμφωνούμε ότι η διατήρηση της Σαντορίνης ως έχει, ως ένα μουσειακό έκθεμα, δεν έχει ούτε νόημα ούτε μέλλον για κανέναν. Στο Κτήμα Σιγάλα έχουμε επιλέξει τον δρόμο της συστηματικής επένδυσης, που έχει εντατικοποιηθεί την τελευταία πενταετία. Γνωρίζουμε ότι οι προκλήσεις είναι σύνθετες και δομικές, δεν περιμένουμε αποτελέσματα άμεσα. Όμως κοιτάμε μακροπρόθεσμα επειδή πιστεύουμε στη μοναδικότητα αυτού του τόπου. Δουλεύουμε για να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για μια νέα, βιώσιμη Σαντορίνη. Με όραμα, αποφασιστικότητα και μεθοδικότητα, έχουμε ήδη ξεκινήσει να γυρίζουμε σελίδα».
Το αμπέλι που γερνάει
Η σημερινή εικόνα του σαντορινιού αμπελώνα είναι αποτέλεσμα δεκαετιών. Όπως εξηγεί ο γεωπόνος του Κτήματος Σιγάλα, Στράτος Guillaume Ξυράφης, «η κατάσταση που βιώνουμε σήμερα στον αμπελώνα της Σαντορίνης δεν είναι αποτέλεσμα των τελευταίων ετών. Η κλιματική αλλαγή ήρθε να διογκώσει βίαια τις δομικές αδυναμίες δεκαετιών, με κυριότερη αυτών τη συσσωρευμένη «ακαλλιέργεια». Είναι γεγονός ότι παραδοσιακές τεχνικές που ανανέωναν τον αμπελώνα του νησιού (καθησιές, καταβολάδια, ζευγαρίσματα) εγκαταλείπονται τα τελευταία 30 χρόνια. Την ίδια στιγμή, η τάση γήρανσης των ντόπιων αμπελουργών δεν αναστρέφεται, ενώ η εύρεση εργατικού δυναμικού γίνεται ολοένα δυσκολότερη, αλλά και ασύμφορη λόγω του υψηλού κόστους διαβίωσης στο νησί. Έτσι, το έδαφος δεν καλλιεργείται, τα γερασμένα φυτά οδηγούνται σε κρίσιμο σημείο, ο αριθμός των πρέμνων και οι αποδόσεις μειώνονται. Η στρατηγικά σχεδιασμένη ανανέωση του αμπελώνα είναι μονόδρομος.
Το παιχνίδι του καιρού
Ο ήπιος χειμώνας, οι λιγοστές βροχές (μόλις 165 χιλιοστά, οι μισές από τον μέσο όρο της τελευταίας 20ετίας) και οι δυνατοί νοτιοδυτικοί άνεμοι δημιούργησαν πίεση. Μικρή ανάσα ήρθε από τις ομίχλες του καλοκαιριού –την «ανεδοσά» όπως τη λένε οι ντόπιοι– που βοήθησαν στην ωρίμανση. Το αποτέλεσμα ήταν ένας τρύγος «δύο ταχυτήτων»: άνιση και πιο δύσκολη στον νότο, ομαλότερη στον βορρά. «Ο αμπελώνας έχει “μνήμη” και συνέχεια. Δεν μηδενίζεται το κοντέρ κάθε χρόνο» υπογραμμίζει ο Στράτος Guillaume Ξυράφης. «Η ανομβρία και η συσσωρευμένη επίδραση των κλιματικών προκλήσεων με συχνότερα ακραία φαινόμενα τα τελευταία 3 χρόνια, δημιούργησαν μια ασφυκτική κατάσταση στον γερασμένο αμπελώνα της Σαντορίνης. Ταλαιπωρημένα φυτά δίνουν ολοένα και λιγότερο καρπό. Οι φετινές αποδόσεις που κυμαίνονται σε ιστορικά χαμηλά, ακόμη και αρκετά κάτω από τα 50 κιλά το στρέμμα σε κάποιες περιοχές, δεν είναι έκπληξη».
Ο φετινός τρύγος στο Κτήμα Σιγάλα
Η χρονιά ήταν μια από τις δυσκολότερες και για το Κτήμα Σιγάλα, η οποία οδήγησε σε μείωση της συνολικής του παραγωγής για 3η συνεχόμενη χρονιά, με πτώση αγγίζει το 15%. Παρά τις αντιξοότητες,ωστόσο, το Κτήμα Σιγάλα οργάνωσε τον τρύγο με στρατηγική. Το Μαυροτράγανο μπήκε πρώτο στο οινοποιείο στις 7 Αυγούστου, το Ασύρτικο και το Αθήρι ακολούθησαν λίγες μέρες μετά, ενώ οι Μανδηλαριές μαζεύτηκαν στις 16 και τα Αηδάνια στις 27/8. «Ο χρόνος τρύγου της κάθε ποικιλίας ανά αμπελοτόπι ήταν το σημείο κλειδί του φετινού τρύγου λόγω των συνθηκών» σύμφωνα με την Σάρα Ιακωβίδου, οινολόγο του Κτήματος Σιγάλα. «Αποφασίσαμε να τρυγήσουμε νωρίτερα ώστε να διασφαλίσουμε τη διατήρηση της οξύτητας, της φαινολικής ωρίμασης και των αρωμάτων. Σίγουρα περιμένουμε τα φετινά κρασιά να είναι ελαφρώς πιο χαμηλόβαθμα -γύρω στο 13,5% ABV».
Χτίζοντας το αύριο
Εκεί που το Κτήμα Σιγάλα επενδύει περισσότερο είναι στο μέλλον. Ήδη έχουν φυτευτεί 170 νέα στρέμματα, φτάνοντας συνολικά τα 450. Οι αμπελώνες σχεδιάζονται με σεβασμό στο terroir αλλά και με τεχνολογική υποστήριξη: κουλούρες και κλαυδευτικά, βιολογικές και αναγεννητικές πρακτικές, πυκνότερες φυτεύσεις (250 και 290 φυτά ανά στρέμμα για «κουλούρες» και «κλαυδευτικά» αντίστοιχα) γραμμική τοποθέτηση των πρέμνων και μηχανική καλλιέργεια για να μειωθεί η εξάρτηση από σπάνιο εργατικό δυναμικό. Το νερό –πολύτιμο όσο ποτέ– βρίσκεται κι αυτό στο επίκεντρο. Το Κτήμα Σιγάλα αναπτύσσει πρωτόκολλο «έξυπνης» άρδευσης, ενώ σε συνεργασία με ΑΠΘ, Σύνδεσμο Οινοποιών Σαντορίνης και άλλους φορείς, συμμετέχει σε πιλοτικό πρόγραμμα αξιοποίησης γκρίζου νερού.
Οι νέοι αμπελώνες του Κτήματος Σιγάλα έδειξαν φέτος μεγαλύτερη ανθεκτικότητα, δίνοντας σημάδια αισιοδοξίας. Για τον Γιάννη Μπουτάρη, έκτη γενιά στο κρασί, αυτό είναι το πιο δυνατό μήνυμα: «Η εμπειρία και η τεχνογνωσία που αναπτύσσουμε είναι διαθέσιμη σε όλους τους παραγωγούς που δουλεύουν προς την αναγέννηση του Θηραϊκού αμπελώνα. Παραμένουμε υπέρμαχοι της συλλογικής προσπάθειας για το βιώσιμο μέλλον της Σαντορίνης. Και θέλουμε να βλέπουμε τον αμπελώνα και τα κρασιά της Σαντορίνης διεθνές πρωτοσέλιδο για την αδιαμφισβήτητη ποιότητα και την αυθεντικότητά τους, ανάμεσα στα κορυφαία και περίζήτητα terroir κρασιά του κόσμου».
Ο δρόμος δεν είναι εύκολος. Όμως στο Κτήμα Σιγάλα πιστεύουν ότι κάθε ποτήρι Σαντορίνη κουβαλάει μνήμη, γεύση και ψυχή του νησιού. Και γι’ αυτό αξίζει να δοθεί η μάχη για το αύριο.
