Πόσες ώρες δουλεύει τελικά ένας Ελληνας εκπαιδευτικός; Το ερώτημα φαίνεται απλό, αλλά οι απαντήσεις που δίνονται συχνά είναι παραπλανητικές. Οι στατιστικές του ΟΟΣΑ χρησιμοποιούνται κατά καιρούς από κυβερνήσεις και δημοσιολόγους για να αποδείξουν ότι οι Ελληνες δάσκαλοι και καθηγητές εργάζονται «λιγότερο» από τους συναδέλφους τους στο εξωτερικό. Ωστόσο, πίσω από τις επίσημες «εκθέσεις» και τους αριθμούς κρύβονται σκοπιμότητες, επιλεκτικές μετρήσεις και μια συστηματική υποβάθμιση του πραγματικού έργου που συντελείται μέσα και έξω από την τάξη.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα, λοιπόν, έχουν πυκνώσει και πάλι τα δημοσιεύματα που προσφέρουν στο μενού τους ότι «οι εκπαιδευτικοί στην Ελλάδα κάνουν λιγότερες ώρες μάθημα από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ», ότι «έχουν μεγαλύτερες διακοπές» και ότι «η αναλογία εκπαιδευτικοί/μαθητές είναι καλύτερη από κάθε άλλη χώρα». Μάλιστα τα δημοσιεύματα αυτά τροφοδοτούνται από την πρόσφατη, ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ «Education at a Glance 2025», που δείχνει ότι οι Ελληνες μαθητές έχουν τον μικρότερο αριθμό ωρών μαθημάτων και την καλύτερη αναλογία εκπαιδευτικών/μαθητών:
● Πρωτοβάθμια εκπαίδευση: 718 ώρες (ΟΟΣΑ: 804 ώρες)
● Κατώτερη δευτεροβάθμια: 791 ώρες (ΟΟΣΑ: 909 ώρες)
● Διακοπές: 16,8 εβδομάδες (ΟΟΣΑ: 13,5 εβδομάδες)
Η «μαγική εικόνα» και τα τρικ
Πρώτο τρικ: Οι επίσημοι δείκτες μετρούν κυρίως τις ώρες διδασκαλίας μπροστά στους μαθητές. Σε αυτή τη βάση, οι Ελληνες εκπαιδευτικοί φαίνονται να έχουν λιγότερες ώρες από άλλες χώρες. Ομως ο ΟΟΣΑ μετράει μόνο το κομμάτι της δουλειάς που γίνεται μπροστά στους μαθητές, και μάλιστα με έναν τρόπο που δεν αποδίδει την ελληνική πραγματικότητα.
Η στατιστική αυτή αγνοεί επιμελώς το γεγονός ότι στην ελληνική πραγματικότητα οι δάσκαλοι και οι καθηγητές είναι ουσιαστικά και τυπικά και διοικητικοί υπάλληλοι με πολλές πολλές εξωεκπαιδευτικές αναθέσεις και ακόμη περισσότερες ευθύνες και με ό,τι σημαίνει αυτό σε ωράριο και υποχρεώσεις, ενώ οι αποδοχές τους δεν ξεπερνούν στην καλύτερη περίπτωση το 60% του μέσου όρου των εκπαιδευτικών της Ε.Ε.
Το ερώτημα λοιπόν δεν είναι πόσες ώρες δουλεύουν, αλλά πότε θα αναγνωριστεί με ειλικρίνεια και σεβασμό το μέγεθος της προσφοράς τους. Η παρουσίαση των Ελλήνων εκπαιδευτικών ως «προνομιούχων που δουλεύουν λίγο» δεν είναι τυχαία. Εξυπηρετεί μια πολιτική ατζέντα: να δικαιολογήσει την πίεση για αύξηση ωραρίου, τη μείωση προσωπικού και την υποβάθμιση των εργασιακών δικαιωμάτων. Οι αριθμοί «κόβονται και ράβονται» ώστε να δημιουργείται μια ψευδής εικόνα.
Δεύτερο τρικ: Είναι γνωστό ότι οι στατιστικές αναλύσεις τους αποκαλύπτουν ένα μείζον θέμα εγκυρότητας καθώς για να βρουν την αναλογία εκπαιδευτικών/μαθητών απλώς κάνουν μια διαίρεση του συνολικού αριθμού των εκπαιδευτικών με τον συνολικό αριθμό των μαθητών, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εκπαίδευσης στη χώρα μας, καθώς έχουμε πάρα πολλά νησιά και απομακρυσμένα χωριά.
Δηλαδή δεν λαμβάνει καθόλου υπόψη παράγοντες, όπως, π.χ., το γεωγραφικό ανάγλυφο της χώρας (80% του εδάφους χαρακτηρίζεται ορεινό, ενώ παράλληλα υπάρχουν 165 κατοικούμενα νησιά) και την ύπαρξη ολιγοθέσιων σχολείων ανά την επικράτεια, που καλύπτουν τις μορφωτικές ανάγκες δυσπρόσιτων και παραμεθόριων περιοχών. Ειδικά η αναλογία μαθητών ανά εκπαιδευτικό με τη μέθοδο της άθροισης όλου του μαθητικού δυναμικού και της διαίρεσής του με το σύνολο των εκπαιδευτικών όλων των ειδικοτήτων είναι λανθασμένη και ξένη προς τη στατιστική επιστήμη. Η προσεκτικότερη μελέτη των σχετικών δεδομένων απέδειξε ότι ο «υπερπληθυσμός» εκπαιδευτικών οφείλεται στην, εσκεμμένη ή όχι, συστηματική υποεκτίμηση της ελληνικής αναλογίας μαθητών προς εκπαιδευτικούς από τον ΟΟΣΑ.
Οι… παραχαράξεις στρώνουν τον δρόμο των περικοπών
Για όσους κάνουν τους ανήξερους να θυμίσουμε ότι οι παραχαράξεις του ΟΟΣΑ έχουν αξιοποιηθεί πολλαπλώς για να αιτιολογηθούν οι αντιεκπαιδευτικές πολιτικές των τελευταίων ετών (αυξήσεις ωραρίου, περικοπές μαθημάτων από το ωρολόγιο πρόγραμμα, συγχωνεύσεις και καταργήσεις τμημάτων, τομέων και σχολικών μονάδων).
Ποια είναι η κοινή συνισταμένη της «αποκάλυψης» του ΟΟΣΑ; Το γεγονός ότι η Εκθεση, και τώρα και παλαιότερα, προκλήθηκε (εννοούμε παραγγέλθηκε επί πληρωμή) από ένα υπουργείο Παιδείας (αυτό δίνει και τα στοιχεία στον Οργανισμό) το οποίο και τότε και τώρα ήθελε οι προαποφασισμένες παρεμβάσεις του (συγχωνεύσεις) να ντυθούν με νομιμοποιητικό ένδυμα και να παρουσιαστούν ως θέλημα θεού, ως η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή που θα θεραπεύσει τις πληγές στο σώμα της ελληνικής εκπαίδευσης. Προφανώς γιατί το υπουργείο Παιδείας θεωρεί ότι έτσι θα αποσπάσει ευκολότερα τη συναίνεση εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων και κηδεμόνων.
