Η συζήτηση για τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης ξαναέρχεται στο προσκήνιο, με τους σημερινούς 55άρηδες να βρίσκονται στο επίκεντρο των ενδεχόμενων αλλαγών. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν στο τέλος του 2026 θα καθορίσουν αν και πώς θα αυξηθούν τα γενικά όρια από την 1η Ιανουαρίου 2027, σε συνέχεια των τάσεων που σχετίζονται με το προσδόκιμο ζωής και τη δημογραφική γήρανση.
Η λογική που εξετάζεται είναι η σύνδεση των ορίων ηλικίας με την αναμενόμενη διάρκεια ζωής των ατόμων άνω των 65 ετών. Πρόκειται για ένα μοντέλο που εφαρμόζεται ήδη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες: όταν αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής, αναπροσαρμόζονται και τα όρια συνταξιοδότησης, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος.
Η Αναλογιστική Αρχή, που εκπονεί μελέτες ανά τριετία, θα καθορίσει τις λεπτομέρειες των αλλαγών. Η τελευταία της έκθεση προβλέπει ότι μέχρι το 2030 τα όρια των 62 και 67 ετών ενδέχεται να αυξηθούν κατά περίπου ενάμισι έτος, με τον τρόπο εφαρμογής να παραμένει προς συζήτηση: σταδιακή αύξηση, όπως συνέβη την περίοδο 2015-2021, ή εφαρμογή μονομιάς από 1/1/2027.
Σε περίπτωση σταδιακής αύξησης, τα όρια θα διαφοροποιούνται ανά έτος: για παράδειγμα, όσοι κλείνουν το 62ο έτος το 2027 μπορεί να συνταξιοδοτηθούν στα 62,6 έτη, το 2028 στα 62,9 έτη, και το 2030 στα 63,5 έτη.
Δύο κατηγορίες ορίων
Τα ισχύοντα όρια ηλικίας παραμένουν σήμερα σε δύο βασικές κατηγορίες:
- 62 έτη με 40 έτη ασφάλισης (12.000 ένσημα).
- 67 έτη με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης (4.500 ένσημα).
Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εργασίας, δεν υπάρχει άμεση πρόθεση για αύξηση, καθώς η Ελλάδα διαθέτει χρονικό περιθώριο χάρη σε δύο παράγοντες: την επιβολή αυξημένων ορίων από το 2013 μετά την πίεση της τρόικας και την αναπροσαρμογή όλων των ενδιάμεσων ορίων με τον Νόμο 4336/2015.
Δημογραφικοί δείκτες που θα κρίνουν τις αλλαγές
Τρεις κρίσιμοι δείκτες θα επηρεάσουν τις μελλοντικές αποφάσεις:
- Δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων: Ο αριθμός των ατόμων άνω των 65 προς τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό θα φτάσει στο 60% από 39% σήμερα.
- Δείκτης γήρανσης: Για κάθε 170 ηλικιωμένους αντιστοιχούν 100 νέοι εργάσιμης ηλικίας.
- Δείκτης γονιμότητας: Παρά τη μικρή βελτίωση από 1,3 παιδιά το 2018 σε 1,5 το 2022, παραμένει χαμηλός, ενώ το ισοζύγιο γεννήσεων-θανάτων παραμένει αρνητικό (-64.706 το 2022 από -33.856 το 2018).
Η σύνδεση των ορίων ηλικίας με το προσδόκιμο ζωής φαίνεται αναπόφευκτη, με στόχο τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος και τον περιορισμό των πιέσεων στους ασφαλισμένους των επόμενων δεκαετιών. Οι σημερινοί 55άρηδες θα είναι αυτοί που θα κληθούν πρώτοι να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα.
