Η μυστηριώδης εξαφάνιση 12.000 εξάχρονων

Το 2019 γεννήθηκαν στην Ελλάδα (σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ) 83.756 παιδιά. Πέρασαν τα χρόνια, πέρασαν οι πανδημίες και τα παιδιά αυτά είναι φέτος, τη σχολική χρονιά 2025-2026, να πάνε στην πρώτη δημοτικού. Κοιτάζει το υπουργείο παιδείας όμως τον Απρίλιο και τι να δει; Ο συνολικός αριθμός των εγγεγραμμένων παιδιών στην Α’ Δημοτικού ήταν μόλις 71.181. Τουλάχιστον 12.500 παιδιά έχουν «χαθεί»! Το μάθαμε τον Μάρτιο με τη λήξη της προθεσμίας εγγραφής στην Α’ Δημοτικού (πήρε παράταση κάποιες εβδομάδες στη συνέχεια και προστέθηκαν 2000 παιδιά), από τον γ.γ. του υπουργείου Εσωτερικών:

Αθ. Μπαλέρμπας: Το 2025 στην πρώτη δημοτικού θα φοιτήσουν τον Σεπτέμβρη που έρχεται 60.000 παιδιά με ελληνική ιθαγένεια και 9.000 με αλλοδαπή ιθαγένεια. Αν πάμε το 2010… τα αντίστοιχα νούμερα ξέρετε ποια ήταν; 100.000 παιδιά με ελληνική ιθαγένεια και 15.000 με αλλοδαπή ιθαγένεια. Βλέπετε λοιπόν ότι και οι δύο κατηγορίες βαίνουν από μειούμενες.

Η αναφορά αυτή στο 2010 ως έτος σύγκρισης θα συνεχιστεί από τα ΜΜΕ που «τσίμπησαν» το θέμα, χωρίς να αναρωτηθεί κανείς γιατί δεν χρησιμοποιούνται σαν μέτρο σύγκρισης και πιο πρόσφατα στοιχεία. Δεδομένα για τα εγγεγραμμένα παιδιά στο Δημοτικό έχουμε από την ΕΛΣΤΑΤ μέχρι και για την σχολική χρονιά 2022-23. Δεν ξέρουμε τι είχε συμβεί  πέρυσι και πρόπερσι, αλλά ό,τι και να είχε συμβεί δεν οδήγησε ούτε σε δηλώσεις, ούτε σε δημοσιεύματα του τύπου. Ή τα σχετικά νούμερα κατέρρευσαν λοιπόν ειδικά φέτος (εντείνοντας το μυστήριο), ή απλά δεν υπήρχε πολιτικό αφήγημα για να εντάξει την συρρίκνωση του μαθητικού πληθυσμού σε αυτό το Υπουργείο. Τα στοιχεία αυτά πάντως δεν είναι στην πράξη δημόσια διαθέσιμα. Προφανώς το υπουργείο τα γνωρίζει και θα καταλαβαίναμε περισσότερα αν μπορούσαμε να τα συγκρίνουμε με τα στοιχεία του 2025.

[Το θέμα της γενικευμένης αδιαφάνειας των *δημόσιων* δεδομένων στην Ελλάδα, το οποίο το είδαμε σε μακάβρια μορφή κατά τη διάρκεια της πανδημίας, είναι ο γενικός κανόνας. Και είναι ο γενικός κανόνας γιατί τα δημόσια δεδομένα συχνά εκθέτουν τις κυβερνήσεις. Αυτό όμως είναι θέμα άλλου σημειώματος.]

Το Πρώτο Θέμα έγραψε για το ζήτημα πάλι τον Αύγουστο. Και οι δημοσιογράφοι Τσακίρογλου και Χρυσοστομίδου που το ανέφεραν σε άρθρο τους για την υπογεννητικότητα στην Ελλάδα, είναι οι μόνοι από όσο είδα που σημείωσαν, αν και δεν ανέλυσαν, αυτήν την αναντιστοιχία γεννήσεων-εγγραφών στο Δημοτικό, παρότι μοιάζει να αποδίδουν την συρρίκνωση του μαθητικού πληθυσμού, παρόλα αυτά στην υπογεννητικότητα και μόνον. Φαντάζομαι θα επανέλθει το θέμα τώρα που ξανανοίγουν τα σχολεία.

Τώρα βέβαια, παρότι το θέμα της κατάρρευσης του αριθμού των γεννήσεων είναι από μόνο του σημαντικό και θα έχει βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα πολλές συνέπειες στην ελληνική κοινωνία, η μείωση των μαθητών που γράφτηκαν στην Α’ Δημοτικού σε σχέση με το 22/23 που είναι η τελευταία χρονιά για την οποία έχει η ΕΛΣΤΑΤ σχετικά νούμερα είναι τόσο μεγάλη (βλ. γράφημα) ώστε να έχω μια αμφιβολία για το ότι το νούμερο των περίπου 71.000 μαθητών είναι έγκυρο (παρότι προέρχεται από το υπουργείο) γιατί είναι εξωφρενικά χαμηλό, τόσο που ούτε η μείωση των γεννήσεων μπορεί να το εξηγήσει από μόνη της. Από το 2022-23 που έχουμε τα τελευταία επίσημα νούμερα της ΕΛΣΤΑΤ φέρεται να έχουν μειωθεί κατά σχεδόν 24.000 οι μαθητές της Α’ Δημοτικού. Το 25%. Για να έχουμε μια αίσθηση μεγέθους, όλη η μείωση του μαθητικού πληθυσμού της Α’ τάξης από το 2010 μέχρι το 2022 ήταν «μόνο» 14.000 μαθητές.

Γραφήματα και παθήματα

Τέλος πάντων γιατί είναι πράγματι τρομακτικός (στα όρια του απίστευτου) ο αριθμός 71.000 εγγεγραμμένων παιδιών στην Α΄ Δημοτικού; Μια ματιά στο παρακάτω γράφημα ίσως να βοηθήσει την εξήγηση.

Τα κίτρινα σημεία στο γράφημα είναι ο αριθμός των παιδιών που ενεγράφησαν στην έναρξη κάθε σχολικής χρονιάς στην Α΄ Δημοτικού. Τα πορτοκαλί είναι ο αριθμός των γεννήσεων που είχαμε το έτος στο οποίο γεννήθηκαν τα παιδιά που πηγαίνουν Α’ Δημοτικού. (Το 2010 πήγαν στην Α’ Δημοτικού τα παιδιά που είχαν γεννηθεί το 2004 π.χ. Το 2025 τα παιδιά που είχαν γεννηθεί το 2019 κτλ). Επειδή το 95% των παιδιών της Α’ δημοτικού (περίπου) έχει γεννηθεί το έτος που πήγαν δημοτικό μείον 6, η συσχέτιση είναι μεν ενδεικτική (δεν συνυπολογίζει πιο μεγάλα παιδιά που άργησαν να πάνε π.χ., ή παιδιά που διέκοψαν και πήγαν ξανά κτλ), αλλά είναι ουσιώδης και πολύ κοντά στην πραγματικότητα. Έτσι π.χ. το 2010 γράφτηκαν στην Α΄ Δημοτικού 108.926 παιδάκια, ενώ το 2004 είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα 105.655 παιδιά. Τα παιδιά που γράφτηκαν ήταν περισσότερα από εκείνα που γεννήθηκαν στην Ελλάδα κατά πάσα πιθανότητα γιατί είχαμε μια συστηματική και μεγάλη είσοδο παιδιών που δεν είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα (μεταναστόπουλα) στα Ελληνικά σχολεία (σημειώστε πάντως πως και όσα παιδιά έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα από δύο αλλοδαπούς γονείς, το κράτος τα συμπεριλαμβάνει στον αλλοδαπό μαθητικό πληθυσμό).

Η υπεροχή του αριθμού των παιδιών της Α΄ Δημοτικού σε σχέση με τον αριθμό των γεννήσεων το έτος που γεννήθηκαν τα εξάχρονα, συνεχίζει μέχρι το 2011. Ως τα μνημόνια δηλαδή. Στην συνέχεια η ψαλίδα ανοίγει προς την άλλη πλευρά καθώς όχι μόνο οι εισερχόμενες μεταναστευτικές ροές επιβραδύνονται, αλλά εκτοξεύονται και οι εξερχόμενες μεταναστευτικές ροές αλλοδαπών και ημεδαπών. Η ψαλίδα αυτή ανοίγει μέχρι το 2014, όταν και φτάνει τα 7000 παιδιά. Από το 2019 και μέχρι το 2022 επανέρχεται η ελαφρά υπεροχή του αριθμού των μαθητών της Α’ Δημοτικού σε σχέση με τον αριθμό των εξάχρονων που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα. Το 2023 και το 2024 δεν ξέρουμε τι έχει γίνει, καθώς η ΕΛΣΤΑΤ δεν έχει ακόμα στοιχεία όπως είπαμε.

Ας δούμε όμως πάλι το γράφημα. Μετά το κενό των δύο προηγουμένων ετών διαπιστώνουμε πως το 2025, εκεί που τα πρωτάκια στα Ελληνικά σχολεία ήταν λίγο περισσότερα από τα πρωτάκια πoυ είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα το 2022, ο αριθμός των παιδιών (γεννηθέντων το 2019, πριν την πανδημία) είναι πλέον κατά 12.500 υψηλότερος. Που σημαίνει πως ή (τουλάχιστον) 12.500 παιδιά που γεννήθηκαν στην Ελλάδα δεν πήγαν σχολείο, ή 12.500 παιδιά μετανάστευσαν μετά την γέννησή τους με τους γονείς τους.