Εκεί που οι περισσότεροι άνθρωποι έβλεπαν στη σύνδεση Ινδίας και Ευρώπης μέσω της Μέσης Ανατολής (IMEC), ένα εναλλακτικό αμερικανικό-δυτικό σχέδιο περιορισμού της κινεζικής πρωτοβουλίας «Μια Ζώνη Ένας Δρόμος» (Belt and Road Initiative), δηλαδή της αναβίωσης του Δρόμου του Μεταξιού, εγώ έβλεπα εξ αρχής τη συμπληρωματικότητα των δύο έργων, έστω σε ένα ανταγωνιστικό πλαίσιο, και την έναρξη μιας νέας εποχής στη Μέση Ανατολή:
Η είσοδος της Αιγύπτου, του Ιράν, της Αιθιοπίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στον οργανισμό BRICS, η συμφωνία Σαουδικής Αραβίας-Ιράν με τη διαμεσολάβηση της Κίνας, η συμμετοχή των κρατών της περιοχής στην πρωτοβουλία «Μια Ζώνη Ένας Δρόμος» (Belt and Road Initiative), η διασύνδεση Ινδίας, Μέσης Ανατολής, Ευρώπης (IMEC) και ο Διεθνής Διάδρομος Μεταφορών Βορρά-Νότου (Ρωσία, Ιράν, Ινδία), φανερώνουν την έλευση της μετα-αμερικανικής/μονοπολικής εποχής και την απαρχή του Τέλους της Μεγάλης Παρέκκλισης στη Μέση Ανατολή/Δυτική Ασία.
Οι Κινέζοι και οι Ινδοί επιστρέφουν στη Μέση Ανατολή/Δυτική Ασία διασυνδέοντας την Ανατολική και τη Νότια Ασία, μέσω των Αράβων, των Ιρανών και των Τούρκων, με τη Νότια και την Ανατολική Ευρώπη, μέσω του Ινδικού Ωκεανού, της Αραβικής και της Ερυθράς Θάλασσας. Και φυσικά, όπως πάντοτε στο παρελθόν, έτσι και σήμερα, όλα τα προηγούμενα, όλοι οι δρόμοι, οδηγούν και καταλήγουν όχι στη Ρώμη, αλλά στην Ανατολική Μεσόγειο «στὴ φυσικὴ τούτη κοίτη συσσωρεύσεως τοῦ παγκοσμίου ἐμπορευματικοῦ χρήματος», όπως παρατηρούσε ο αείμνηστος Γεράσιμος Κακλαμάνης (συγγραφέας του βιβλίου «Το Ανατολικό Ζήτημα Σήμερα»).
Στο πλαίσιο αυτό μια «Pax Israeliana» ίσως να φαντάζει από ορισμένους στις Ηνωμένες Πολιτείες ως μια κάποια λύσις, ως μια απέλπιδα (;) προσπάθεια κατοχύρωσης μιας κάποιας αμερικανικής επιρροής στην περιοχή. Βέβαια, στο τέλος θα επαναληφθεί αυτό που έχει συμβεί ξανά ιστορικά στο παρελθόν. Εμπορικά θα κυριαρχήσουν πρωτίστως οι Ινδοί με τους Άραβες στο νότο και οι Κινέζοι με τους μη Άραβες στο βορρά της Μέσης Ανατολής/Δυτικής Ασίας. Όλοι τους θα συναντηθούν στην Κεντρική Ασία: οι Ινδοί με τους Ρώσους με τον Διεθνή Διάδρομο Μεταφορών Βορρά-Νότου μέσω του Ιράν και του Αζερμπαϊτζάν. Οι Κινέζοι με την αναβίωση του Δρόμου του Μεταξιού και οι Ινδοί με τον IMEC στον άξονα Ανατολής-Δύσης.
Ο ίδιος άξονας, αλλά με αντίθετη κατεύθυνση, Δύσης-Ανατολής, που θα συνδέει τον Εύξεινο με την Κασπία μέσω του Καυκάσου, δηλαδή μέσω της Τουρκίας, της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, μεσοπρόθεσμα, θα ελεγχθεί από τις περιφερειακές και μεγάλες δυνάμεις της περιοχής: την Τουρκία, τη Ρωσσία και το Ιράν, όχι από εξωπεριφερειακούς δρώντες όπως οι ΗΠΑ και το Ισραήλ. Ή, για να το θέσουμε διαφορετικά, μόνο μέσω των Τούρκων, των Ρώσων ή των Ιρανών θα έχουν λόγο οι Αμερικανοί και οι Ισραηλινοί (Για το κρίσιμης σημασίας ζήτημα της διασύνδεσης περιοχών δες: Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης (σελ. 241-256. Επίσης για τον ρόλο της Κασπίας στους δύο παγκόσμιους πολέμους: σελ. 69-71).
Όλοι οι πόλεμοι που γίνονται στην περιοχή από την Κίνα και την Ινδία μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο συνεχίζουν και βαθαίνουν την πολυδιάσπαση ενισχύοντας την αδυναμία και αποτρέποντας την προσπάθεια ανασύστασης του μεγαλύτερου εμπορικού δικτύου που γνώρισε η ανθρώπινη ιστορία. Γι’ αυτό δεν θέλουν πόλεμο οι Άραβες και οι Ιρανοί. Διότι έχουν ιστορική μνήμη. Διότι γίνεται προσπάθεια να αναβιώσει το μεγαλύτερο εμπορικό δίκτυο της ανθρώπινης ιστορίας, πάνω στην παρακμή του οποίου και στην ανακάλυψη ενός νέου εμπορικού θαλάσσιου δρόμου, μέσω του Ατλαντικού, βάσισε όλη την κυριαρχία της η «Δύση».
Η άνοδος της ατλαντικής Ευρώπης έχει στα θεμέλια της στην ανακάλυψη ενός νέου εμπορικού δρόμου και στην παρακμή ενός παλαιού εμπορικού δικτύου. Η ατλαντική Ευρώπη πριν από τον 12ο-14ο αιώνα ήταν μια πολιτισμικά και τεχνολογικά υπανάπτυκτη παρωνυχίδα στις παρυφές της Ευρασίας, ένα απώτατο αδιάφορο άκρο της. Η άνοδος της δυτικής Ευρώπης και η έξοδος της από την ιστορική αφάνεια βασίζεται στην εξερεύνηση του Ατλαντικού Ωκεανού, στην ενσωμάτωση της Αμερικής και στην επαφή της με την Ασία, μέσω των Ωκεανών, που είχε ως αποτέλεσμα την μετακίνηση του κέντρου βάρους του παγκόσμιου συστήματος της Αφροευρασίας.
Η παρακμή του Δρόμου του Μεταξιού, δηλαδή του εμπορικού δικτύου που ξεκινούσε από την Ασία και έφθανε στην Ανατολική Μεσόγειο, σε μια περίοδο όπου όλοι οι δρόμοι οδηγούσαν στη Νέα Ρώμη (Κωνσταντινούπολη), και η άνοδος του Ατλαντικού είναι συνυφασμένες ιστορικά. Η παρακμή του Δρόμου του Μεταξιού έχει τις ρίζες της στην αποδυνάμωση του δυτικού άκρου του, δηλαδή της «Βυζαντινής» αυτοκρατορίας (1167-1204-1453), συνεχίζεται με την πολυδιάσπαση της Pax Mongolica (1294-1368), ενώ το οριστικό τέλος έρχεται με την παρακμή αρχικά και στη συνέχεια την πτώση των Σαφαβίδων (1501-1736), δηλαδή με την πτώση του Ιράν.
Ο Χάρτης δείχνει το «Βυζάντιο», δηλαδή το ρωμαϊκό κράτος με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, μαζί με άλλες μεγάλες δυνάμεις στο Δρόμο του Μεταξιού σε μια σύντομη περίοδο κρίσης και διάσπασης της Κίνας σε νότιες και βόρειες δυναστείες.
Θα ολοκληρώσω θυμίζοντας την κεντρική ιδέα του βιβλίου «Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης», το οποίο είναι πιο επίκαιρο και πιο επιβεβαιωμένο από ποτέ:
Όλες οι ιστορικές παρεκκλίσεις, εκτροπές και μη ομαλότητες κάποια στιγμήφτάνουν στο φυσικό τους πολιτικό τέλος -και τούτη είναι μια αλήθεια η οποία θα πρέπει να γίνει βαθιά κατανοητή σε έναν κόσμο που δύει και στην αρχή μιας εποχής που ανατέλλει.Από τον 1ο αιώνα μ.Χ. μέχρι τα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου (1790-1820), επί δεκαοκτώ αιώνες, οι μεγαλύτερες οικονομίες στον πλανήτη βρίσκονταν παραδοσιακά στις περιοχές ανάμεσα στον Μακρύ (Yangtze) και στον Κίτρινο (Huang He) ποταμό, δηλαδή στην Κίνα και στην ινδική υποήπειρο. Μόνο κατά τους δύο με τρεις τελευταίους αιώνες κατέστη δυνατό η σχεδόν φυσική -υπό την έννοια της μακράς διάρκειας- αυτή ιστορική οικονομική τάξη να μεταβληθεί, με την άνοδο της Δυτικής Ευρώπης αρχικά και της Βόρειας Αμερικής αργότερα.Αυτός ο ιστορικός κύκλος σταδιακά φτάνει στην ολοκλήρωσή του. Είναι μάταιο να πιστεύει κάποιος πως αυτή η πορεία, δηλαδή η ολοκλήρωση μιας ιστορικής περιόδου που θα μπορούσε να ονομαστεί Εποχή της Μεγάλης Παρέκκλισης, η οποία γέννησε την αρχικά ευρωκεντρική και μετέπειτα δυτικοκεντρική ιδεολογία, ιστοριογραφία και ερμηνευτική, θα μπορούσε να αποτραπεί και να αντιστραφεί με πόλεμο…Ακόμη όμως και στην απευκταία περίπτωση ενός μεγάλου πολέμου τα επίδικα και τα νοήματα της εποχής μας υπερβαίνουν κατά πολύ τον ανταγωνισμό δύο γιγάντιων κρατών όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα -πόσο μάλλον οι ΗΠΑ και η Ρωσία-, μέσω του οποίου επιχειρείται να αλλοιωθούν ιστορικά νοήματα και να παραπλανηθούν ή να χειραγωγηθούν πολιτικές συνειδήσεις.
