Το μήνυμα αυτό επεδίωξε να περάσει παγκοσμίως με την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), στην πόλη Tianjin (31 Αυγούστου – 1η Σεπτεμβρίου). Η χαρακτηριζόμενη ως η μεγαλύτερη Σύνοδος από την ίδρυση του ΟΣΣ, είχε σαφή στόχο να δείξει ότι η Κίνα είναι ο αναμφισβήτητος ηγέτης του ονομαζόμενου «Παγκόσμιου Νότου» (αναπτυσσόμενος κόσμος).
Το ίδιο, αλλά σε επίπεδο ανάδειξής της σε παγκόσμια στρατιωτική δύναμη, εξυπηρετεί και η σχεδιαζόμενη να είναι μεγαλειώδης στρατιωτική παρέλαση της 3ης Σεπτεμβρίου, για την 80η επέτειο από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που πάντως για την Κίνα είναι η επέτειος από την ήττα της Ιαπωνίας.
Από παρέλαση κινεζικού αγήματος στην Κόκκινη πλατεία, στη Μόσχα
Εξαιρετικά σημαντική στιγμή ήταν συνάντηση του προέδρου της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, με τον πρωθυπουργό της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής Η επίσκεψη του Ινδού πρωθυπουργού στην Κίνα ήταν η πρώτη έπειτα από επτά χρόνια. Εγινε, δε, εν μέσω ασφυκτικών αμερικανικών πιέσεων και απειλών δια των δασμών στην Ινδία. Κίνα και Ινδία είναι οι δύο πολυπληθέστερες χώρες του «Παγκόσμιου Νότου» με εξαιρετικά μεγάλη δυναμική ανάπτυξης, αν και με αρκετές διαφορές μεταξύ τους. Ενδεχόμενη εξομάλυνση – και πολύ περισσότερο – σύσφιξη των σχέσεών τους, θα σημάνει σοβαρές παγκόσμιες ανακατατάξεις.
Ανησυχία σε βαθμό πανικού
Στο μεταξύ, σύμφωνα με τους Financial Times, η Κίνα ουσιαστικά μονοπωλεί τόσο την εξόρυξη όσο και την επεξεργασία σπάνιων γαιών και άλλων κρίσιμης σημασίας ορυκτών, από τα οποία εξαρτώνται τόσο ο αμερικανικός στρατός όσο και η ευρωπαϊκή «πράσινη μετάβαση». Το Πεκίνο ελέγχει περί το 60–70% της παγκόσμιας εξόρυξης και έως και το 90% της επεξεργασίας.
Η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες γνώριζαν επί δεκαετίες τον κίνδυνο της εξάρτησης, αλλά οι ανησυχίες για το περιβάλλον και η άρνηση κρατικής παρέμβασης στην αγορά δεν τις άφησαν να δράσουν. «Επί χρόνια απλώς βλέπαμε το πρόβλημα», παραδέχτηκε αξιωματούχος της κυβέρνησης Τραμπ.
Όταν οι ΗΠΑ προσπάθησαν να επιβάλουν δασμούς στην Κίνα, το Πεκίνο απάντησε με περιορισμούς στις εξαγωγές επτά ειδών σπάνιων γαιών. Αυτό έπληξε άμεσα την αυτοκινητοβιομηχανία. Η Ford αναγκάστηκε να σταματήσει προσωρινά τα εργοστάσιά της λόγω έλλειψης μαγνητών. Στην Ευρώπη η κρίση έγινε αισθητή με την ίδια ένταση. Ακόμη και σήμερα η Κίνα μπλοκάρει παραγγελίες. Κάτι που μοιάζει με προσπάθεια να δημιουργήσει στοκ αποθεμάτων με τέτοια είδη.
«Η εξάρτησή μας από τη Ρωσία στην ενέργεια είναι αμελητέα σε σύγκριση με την εξάρτησή μας από την Κίνα σε κρίσιμα ορυκτά», παραδέχεται Ευρωπαίος πολιτικός. Χωρίς τις κινεζικές προμήθειες, θα σταματήσει ακόμα και η παραγωγή των F-35, όπως επίσης η ευρωπαϊκή βιομηχανία μπαταριών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
Στη Δύση αρχίζουν να παίρνουν μέτρα. Η ΕΕ ενέκρινε νόμο για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, ενώ οι ΗΠΑ αναζητούν νέες πηγές, εκτός των άλλων στην Αφρική και στην Ουκρανία. Ωστόσο, οι γνώστες προειδοποιούν: «Χρειάστηκαν 20 χρόνια για να φτάσουμε σε αυτήν την εξάρτηση. Για να απαλλαγούμε θα απαιτηθούν άλλα 20. Και η Δύση ίσως να μην έχει τόσο χρόνο».
«Ο δράκος και ο ελέφαντας μπορούν να χορέψουν μαζί»
Το Πεκίνο δεν κρύβει την πρόθεσή του να μετασχηματιστεί ο ΟΣΣ σε «μοχλό αναμόρφωσης της παγκόσμιας θεσμικής τάξης πραγμάτων», μακριά από την αμερικανική και Δυτική ηγεμονία. Ωστόσο, προς το παρόν είναι ένα ερώτημα κατά πόσον ο Οργανισμός είναι μια πραγματικότητα του παρόντος ή μια υπόσχεση για το μέλλον. Οπως και να’ χει, τόσο ο ΟΣΣ όσο και η – συνεχώς διευρυνόμενη ομάδα –
BRICS δείχνουν ότι κάτι σοβαρό κινείται στον κόσμο προς την κατεύθυνση της πολυπολικότητας.
Στιγμιότυπο με ιδιαίτερη σημασία από τη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού της Σαγκάης, όπως αναφέρει το Bloomberg, ήταν η επίσκεψη Μόντι στην Κίνα, η οποία έγινε μετά από μια «σπάνια διπλωματική πρόοδο», που σημειώθηκε πριν από μερικές εβδομάδες, όταν το Νέο Δελχί και το Πεκίνο συμφώνησαν να συνεργαστούν για τη χάραξη των αμφισβητούμενων τμημάτων της κοινής τους μεθορίου.
Μετά από τη συνάντησή τους, ο Σι εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι η Κίνα και η Ινδία πρέπει να είναι φίλοι και εταίροι. «Ο δράκος και ο ελέφαντας μπορούν να χορέψουν μαζί», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Κινέζος πρόεδρος. Από τη μεριά του, ο Μόντι ανακοίνωσε την επαναλειτουργία της απευθείας αεροπορικής σύνδεσης μεταξύ των δύο χωρών.
Κόντρα Τραμπ – Μόντι
Η συνάντηση Μόντι – Σι πραγματοποιήθηκε στο φόντο της κόντρας ΗΠΑ – Ινδίας. Πρόσφατα, ο Ντόναλντ Τραμπ επέβαλε επιπλέον δασμούς 25% στην Ινδία, επειδή, όπως είπε , η Ινδία συνεχίζει τις αγορές πετρελαίου από τη Ρωσία. Βέβαια, αντίστοιχους δασμούς κατά της Κίνας, η οποία επίσης προμηθεύεται πετρέλαιο από τη Ρωσία, δεν εισήγαγε. Οπως και να’ χει, η ροή των ρωσικών ενεργειακών πόρων προς την Ινδία ουδόλως σταμάτησαν, ενώ αντίθετα εκτιμάται ότι θα αυξηθούν.
Εσχάτως, η αμερικανική εφημερίδα, New York Times, ισχυρίστηκε ότι η επιδείνωση των σχέσεων Τραμπ – Μόντι θα μπορούσε να οφείλεται στο ότι ο Ινδός πρωθυπουργός αρνήθηκε να προτείνει τον Αμερικανό πρόεδρο για το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Τον Ιούνιο ο Τραμπ είχε υπαινιχθεί ότι η Ινδία όφειλε να το πράξει για τον ρόλο του στην αποκλιμάκωση της ινδο-πακιστανικής σύγκρουσης, όπως ήδη το είχε κάνει το Πακιστάν. Ο Μόντι αρνήθηκε, δηλώνοντας ότι ο Τραμπ δεν είχε καμία εμπλοκή στην επίτευξη της εκεχειρίας (!).
Στη Σύνοδο, ο Μόντι κρατούσε περήφανα το χέρι του Πούτιν, καθώς προχωρούσαν μαζί για να χαιρετίσουν τον οικοδεσπότη, πρόεδρο της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ.
Παρά τις ενδιαφέρουσες εξελίξεις που σημειώθηκαν στο προσκήνιο και το παρασκήνιο της Συνόδου Κορυφής, κατά την άποψη των Times, η Ινδία για την Κίνα εξακολουθεί να είναι μάλλον αντίπαλος παρά σύμμαχος. Βέβαια, τώρα στη Σύνοδο, ο Μόντι εμφανίστηκε ως νέος φίλος του Σι, εν μέρει εξαιτίας της διαμάχης του με τον Τραμπ. Αλλά μακροπρόθεσμα, η Ινδία δεν έχει συμφέρον να αφήσει την Κίνα — μια χώρα με την οποία έχει συνοριακές διαφορές και ελάχιστα κοινά σε πολιτισμικό και πολιτικό επίπεδο — να πάρει τη θέση των ΗΠΑ ως παγκόσμιος ηγεμόνας.
Η Ρωσία υπήρξε ο κύριος λομπίστας για την ένταξη της Ινδίας στον ΟΣΣ. Αλλά από τη στιγμή που έγινε μέλος, συχνά λειτουργεί ως «σαμποτέρ», αρνούμενη επανειλημμένως να υπογράψει τις κοινές διακηρύξεις του Οργανισμού. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η άρνησή της να υποστηρίξει έγγραφο που καταδίκαζε τους βομβαρδισμούς του Ισραήλ εναντίον του Ιράν, το οποίο είναι μέλος του ΟΣΣ. Επιπλέον, αν και η Ινδία και το Πακιστάν είναι μέλη του ΟΣΣ, η Κίνα παραδοσιακά αποτελεί σύμμαχο του Πακιστάν, ενώ η Ινδία συνήθως ζητάει τη διαμεσολάβηση της Ουάσιγκτον.
Και ο «κουμπάρος» πρώτος
Στη Σύνοδο του Οργανισμού παρέστησαν περισσότεροι από 20 ξένοι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων, όπως επισημαίνει η κινεζική πρεσβεία στην Αθήνα, του προέδρου της Ρωσίας, Πούτιν, του προέδρου της Λευκορωσίας Λουκασένκο, του πρωθυπουργού της Ινδίας, Μόντι, των προέδρων του Ιράν, Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, του πρωθυπουργού του Πακιστάν, καθώς και επικεφαλής 10 διεθνών οργανισμών, συμπεριλαμβανομένου του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτιέρες.
Στη Σύνοδο παραβρέθηκε και ο Τούρκος πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν – μαζί με τη σύζυγό του Εμινέ και μεγάλη αντιπροσωπεία κυβερνητικών παραγόντων – ο οποίος επισκέφθηκε την Κίνα για πρώτη φορά μετά από πέντε χρόνια. Η Τουρκία είναι παρατηρητής του Οργανισμού από το 2013. Το 2022 ο Ερντογάν εξέφρασε την επιθυμία να γίνει η χώρα του πλήρες μέλος, ωστόσο το αίτημα δεν έγινε δεκτό, ενώ υπήρξαν μεγάλες αντιδράσεις από μεγάλες χώρες της Δύσης, οι οποίες το θεώρησαν κίνηση υπονόμευσης του ΝΑΤΟ. Πόσο μάλλον, αφού ο Οργανισμός της Σαγκάης χαρακτηρίζεται από Δυτικούς αναλυτές ως το εκκολαπτόμενο «αντι-ΝΑΤΟ».
Οσον αφορά την παρέλαση της 3ης Σεπτεμβρίου, κατά μήκος της λεωφόρου που περνάει μπροστά από την τεράστια πλατεία Τιενανμέν το Πεκίνο ανακοίνωσε ότι σε αυτήν θα παραστούν 26 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων. Μεταξύ των άλλων, οι πρόεδροι της Ρωσίας, του Ιράν και της Βόρειας Κορέας (θα είναι η πρώτη επίσκεψη του Βορειοκορεάτη στην Κίνα από το 2019). Να σημειωθεί ότι αυξάνονται συνεχώς οι πωλήσεις κινεζικών όπλων στο εξωτερικό, τα οποία μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις αποδεικνύονται αρκετά αξιόπιστα, όπως φάνηκε και στην τελευταία αντιπαράθεση Ινδίας – Πακιστάν.
