Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού της Γαλλίας Φρανσουά Μπαϊρού πιθανότατα θα καταρρεύσει τη Δευτέρα, θύμα της προσπάθειάς της να μειώσει το τεράστιο χρέος της χώρας.
Ο κεντρώος Μπαϊρού θα βρεθεί ενώπιον της διαδικασίας της ψήφου εμπιστοσύνης στο κάτω σώμα του γαλλικού κοινοβουλίου, ψηφοφορία που ο ίδιος προκάλεσε προκειμένου να πιέσει τους βουλευτές να στηρίξουν τις προτάσεις του για τον προϋπολογισμό. Ο επικεφαλής της γαλλικής κυβέρνησης δήλωσε το σαββατοκύριακο ότι η ψήφος είναι αναγκαία για μια “αποσαφήνιση”.
Ωστόσο, το σχέδιό του ενδέχεται να γύρισε μπούμερανγκ, καθώς τα κόμματα της αντιπολίτευσης στην Εθνοσυνέλευση έχουν κινητοποιηθεί ενάντια στην κυβέρνηση μειοψηφίας του Μπαϊρού.
“Υπάρχουν στιγμές που χρειαζόμαστε ένα σοκ”, δήλωσε ο Μπαϊρού στο τηλεοπτικό κανάλι France 5 το Σάββατο. “Δεν έχει υπάρξει ποτέ κατάσταση τόσο ξεκάθαρη όσο αυτή”.
Γιατί ο Μπαϊρού προκάλεσε τη διαδικασία της ψήφου εμπιστοσύνης;
Ο πρωθυπουργός προκάλεσε την ψηφοφορία για να κερδίσει την υποστήριξη των βουλευτών στο σχέδιό του να μειώσει το έλλειμμα της Γαλλίας για το 2026 στο 4,6% του ΑΕΠ από το αναμενόμενο 5,4% φέτος. Το σχέδιο περιλαμβάνει περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων ύψους 44 δισ. ευρώ (51,6 δισ. δολάρια).
Παράλληλα, πρότεινε την κατάργηση δύο επίσημων αργιών – σε μια ιδιαίτερα αντιδημοφιλή πρόταση – ως τρόπο μείωσης του κόστους στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα της Γαλλίας είναι σήμερα το μεγαλύτερο στην ευρωζώνη. Το χρέος αυξάνεται κατά 5.000 ευρώ το δευτερόλεπτο, ενώ το κόστος εξυπηρέτησής του αναμένεται να φτάσει τα 75 δισ. ευρώ το επόμενο έτος, σύμφωνα με την κυβέρνηση.
Τι θα συμβεί αν η κυβέρνηση καταρρεύσει;
Αν ο Μπαϊρού χάσει την ψηφοφορία, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν έχει ορισμένες επιλογές: να ορίσει νέο πρωθυπουργό ή να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση και να προκηρύξει πρόωρες βουλευτικές εκλογές – κάτι που, σύμφωνα με συμβούλους του, δεν σχεδιάζει προς το παρόν. Ο Μακρόν έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι δεν προτίθεται να παραιτηθεί, όπως απαιτούν ορισμένα κόμματα.
Αν ο Μακρόν ορίσει νέο πρωθυπουργό, παραμένει το ερώτημα πώς θα περάσει ο προϋπολογισμός – ιδιαίτερα καθώς ο προηγούμενος πρωθυπουργός, ο κεντροδεξιός Μισέλ Μπαρνιέ, ανατράπηκε για τον ίδιο λόγο πέρυσι.
Το πλαίσιο αυτό υπογραμμίζει την αιφνίδια επιστροφή των δημοσιονομικών ανησυχιών για τη Γαλλία στο προσκήνιο του ενδιαφέροντος των επενδυτών, τη στιγμή που άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ιταλία, παρουσιάζουν σχετική πρόοδο στη μείωση των ελλειμμάτων.
Η κυβέρνηση Μπαϊρού στηρίζεται από 210 βουλευτές σε σύνολο 577 (574, καθώς τρεις έδρες έχουν μείνει κενές). Τη στηρίζουν τα κόμματα του φιλικού προς το Μακρόν κεντρώου μπλοκ, δηλαδή το “Μαζί για τη Δημοκρατία” με 91 βουλευτές, το “Δημοκρατικό Κίνημα” (MoDem) του Μπαϊρού με 36 βουλευτές και οι κεντροδεξιοί “Ορίζοντες” του πρώην πρωθυπουργού Εντουάρ Φιλίπ, με 34 βουλευτές, καθώς και το γκωλικό κόμμα της παραδοσιακής κεντροδεξιάς της Γαλλίας, “Ρεπουμπλικανοί”, με 49 βουλευτές.
Απέναντι στην κυβέρνηση στέκονται τα ακροδεξιά “Εθνικός Συναγερμός” και “Ένωση της Δεξιάς για τη Δημοκρατία”, με 123 και 15 βουλευτές αντίστοιχα, τα ριζοσπαστικά αριστερά “Ανυπότακτη Γαλλία” και Γαλλικό ΚΚ με 71 και 17 βουλευτές αντίστοιχα, καθώς και τα κεντροαριστερά “Σοσιαλιστικό Κόμμα” και “Οικολόγοι”, με 66 και 38 βουλευτές αντίστοιχα. Συνολικά, απέναντι στην κυβέρνηση στέκονται 353 βουλευτές, ενώ υπάρχουν και 11 ανεξάρτητοι.
Πώς αντιδρούν οι αγορές;
Από τότε που ο Μακρόν αιφνιδίασε τη Γαλλία προκηρύσσοντας πρόωρες βουλευτικές εκλογές τον Ιούνιο του 2024, προκαλώντας το σημερινό πολιτικό αδιέξοδο, ο δείκτης CAC 40 έχει υποχωρήσει κατά 4,1%, σε σύγκριση με άνοδο 4,9% του Stoxx Europe 600 και 24% του DAX της Γερμανίας (χωρίς τα μερίσματα).
Μια ενδεχόμενη κατάρρευση της κυβέρνησης Μπαϊρού θα έριχνε τη Γαλλία ξανά στην έντονη πολιτική αβεβαιότητα και θα αύξανε τις αμφιβολίες για το αν οποιαδήποτε κυβέρνηση μπορεί να ελέγξει το μεγαλύτερο εθνικό έλλειμμα της ευρωζώνης.
Ωστόσο, προς τα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας, οι αγορές ηρέμησαν προσωρινά καθώς έγινε γνωστό πως ο Μακρόν σκοπεύει να αποφύγει πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Το περιθώριο απόδοσης μεταξύ του 10ετούς γαλλικού κρατικού ομολόγου και του γερμανικού Bund – βασικό μέτρο κινδύνου – μειώθηκε κατά περίπου 1 μονάδα βάσης, στις 78, από 70 πριν την ανακοίνωση Μπαϊρού για την ψήφο εμπιστοσύνης.
Γιατί είναι τόσο δύσκολη η πολιτική κατάσταση στη Γαλλία;
Ο Μπαϊρού υπολόγιζε ότι θα μπορούσε να περάσει την πρότασή του – όπως και στον προϋπολογισμό του 2025 – αν έπειθε κάποιους μετριοπαθείς κεντροαριστερούς βουλευτές να τον στηρίξουν. Όταν κατέστη σαφές ότι το σχέδιο για το 2026 θα συναντούσε σφοδρή αντίδραση, ανακοίνωσε την ψήφο εμπιστοσύνης, προκαλώντας πτώση στις γαλλικές αγορές.
Τρία από τα μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης – το ακροδεξιό Εθνικό Συναγερμό, η αριστερή Ανυπότακτη Γαλλία και οι Σοσιαλιστές – δεσμεύτηκαν να καταψηφίσουν τον Μπαϊρού, περιορίζοντας τις ελπίδες του.
Η αποτυχία ακόμη μιας κυβέρνησης – μετά την 90ήμερη θητεία του προκατόχου του, Μ. Μπαρνιέ – θα υπογράμμιζε τη σαθρή θέση του Μακρόν, ο οποίος μετά τις πρόωρες εκλογές του 2024 βρέθηκε με μια Εθνοσυνέλευση διχασμένη μεταξύ τριών αντιμαχόμενων μπλοκ.
Τι ακολουθεί;
Ο Μακρόν μέχρι στιγμής αποφεύγει τις δημόσιες δηλώσεις για τις επιλογές του σε περίπτωση αποπομπής του Μπαϊρού. Ωστόσο, άτομα με γνώση των προθέσεών του αναφέρουν στο πρακτορείο Bloomberg ότι θα επιδιώξει συμφωνία μεταξύ των κομμάτων της Εθνοσυνέλευσης για τον διορισμό νέου πρωθυπουργού. Η απόφαση θα πρέπει να ληφθεί γρήγορα, καθώς στις 18 Σεπτεμβρίου έχει προγραμματιστεί απεργία των συνδικάτων κατά του σχεδίου προϋπολογισμού του 2026, ενώ μια μικρότερη διαμαρτυρία έχει προγραμματιστεί για τις 10 Σεπτεμβρίου.
Ο πρόεδρος έχει το αποκλειστικό συνταγματικό δικαίωμα να ορίζει τον πρωθυπουργό, χωρίς χρονικό περιορισμό. Χρειάστηκε δύο μήνες για να ορίσει τον Μπαρνιέ μετά τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές του 2024. Για την αντικατάσταση του Μπαρνιέ με τον Μπαϊρού, ο Μακρόν πήρε την απόφαση σε διάστημα λίγο μεγαλύτερο της μίας εβδομάδας. Μόλις διοριστεί, ο νέος πρωθυπουργός πρέπει να προτείνει υπουργικό συμβούλιο, το οποίο θα πρέπει να εγκριθεί από τον πρόεδρο.
Η επιλογή νέου πρωθυπουργού δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Ο ιδανικός υποψήφιος για τον Μακρόν θα πρέπει να μπορεί να κρατήσει ενωμένο το κεντρώο μπλοκ και ταυτόχρονα να οικοδομήσει γέφυρες με τους Σοσιαλιστές, ώστε να διασφαλιστεί η ψήφιση κρίσιμων νομοσχεδίων, σύμφωνα με άτομα που είναι ενήμερα για τους σχεδιασμούς του.
Ο Μακρόν έχει επίσης την επιλογή να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση — όμως μια νέα εκλογική αναμέτρηση θα μπορούσε να αποδυναμώσει περαιτέρω τη θέση του κεντρώου, φιλοπροεδρικού μπλοκ στην κάτω Βουλή, κάτι που συνέβη ακριβώς μετά τις περσινές πρόωρες εκλογές.
