Από το μέτρο «μεγάλης αποδοχής», τη «μεταρρύθμιση» και την «καινοτομία» στην τριτοβάθμια εκπαίδευση προς το απόλυτο… φιάσκο οδεύει ο νόμος 5094/2024 για τα μη κρατικά ΑΕΙ. Λίγες μέρες πριν από το νέο ακαδημαϊκό έτος και τα τέσσερα αδειοδοτημένα ιδιωτικά ΑΕΙ πλέουν σε αχαρτογράφητα νερά, χωρίς να είναι γνωστά το επίσημο πρόγραμμα σπουδών τους (η προθεσμία υποβολής έληξε στις 5/9) και το αν θα είναι έτοιμες οι εγκαταστάσεις τους, εκ των οποίων ορισμένες είναι ακόμη γιαπιά. Παρ’ όλα αυτά σε όλα τα συστημικά ΜΜΕ καθημερινά προβάλλονται διαφημίσεις τους ενόψει της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς. Ακόμη πιο κρίσιμο είναι το γεγονός ότι η υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη δεν απαντάει στο ποιοι είχαν καταβάλει τα χρήματα και στο όνομα ποιων εκδόθηκαν εγγυητικές και παράβολα, αν και της έχει γνωστοποιηθεί από τις 31 Μαρτίου.
Από την πλευρά της η Πανελλήνια Ενωση Κολλεγίων (ΠΕΑΚ), που αναμένεται να υποβάλει εντός των ημερών σχετική μηνυτήρια αναφορά, επισήμανε σε επίσημη ανακοίνωσή της στις 3/9: «Το υπουργείο Παιδείας αρνείται να δώσει στη δημοσιότητα –ενώ όφειλαν να το κάνουν ούτως ή άλλως, πολλώ δε μάλλον καθώς έχουν ζητηθεί εξωδίκως από εμάς αλλά και από άλλους φορείς– τα κρίσιμα έγγραφα εγγυητικών επιστολών και παραβόλων, ώστε να διαπιστωθεί αν τα κεφάλαια προέρχονται όντως από τα ξένα ιδρύματα, όπως ρητά ορίζει ο νόμος και δήλωσε το υπουργείο ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, ή αν εμπλέκονται γνωστά εγχώρια επιχειρηματικά συμφέροντα, στην οποία περίπτωση πρέπει να απορριφθούν και οι υπόλοιπες αιτήσεις».
Η δε κυβέρνηση Μητσοτάκη, μη δίνοντας στη δημοσιότητα τα στοιχεία που ζητούνται, καταπατάει δικό της νόμο, τον 5143/2024 (άρθρο 59), ο οποίος ορίζει ότι όταν υπάρχει «εύλογο ενδιαφέρον» για δημόσια έγγραφα, πρέπει να δίνεται πρόσβαση σε αυτά από όποιον τα έχει αιτηθεί. Καμία απάντηση δεν έδωσε το υπουργείο Παιδείας ούτε στο σχετικό εξώδικο που απέστειλε η ΠΕΑΚ.
Ο πρόεδρος της ΠΕΑΚ Κωνσταντίνος Παππάς κατακεραυνώνει τις μεθοδεύσεις του υπουργείου Παιδείας μιλώντας στο Documento: «Επί ενάμιση χρόνο ζούμε το θέατρο του παραλόγου. Η Ενωση Κολλεγίων, γνωρίζοντας πολύ καλά τα δεδομένα λειτουργίας ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα, αφού τα μέλη μας λειτουργούν ως παραρτήματά τους εδώ και δεκαετίες, είχε αναδείξει τα μείζονα ζητήματα, νομικά, διοικητικά και λειτουργικά, που είχε ο νόμος 5094/24. Δεν εισακουστήκαμε. Το αποτέλεσμα είναι ο τραγέλαφος που βλέπουμε σήμερα. Για να δικαιολογηθούν τα αδικαιολόγητα, πολιτικοί και διοικητικοί υπάλληλοι της Διεύθυνσης Ανώτατης Εκπαίδευσης του υπουργείου επιδόθηκαν σε μια διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Σμπαραλιάστηκε το σύνταγμα της χώρας για να γίνει το άσπρο μαύρο. Προκλήθηκαν η κοινή λογική και το περί δικαίου αίσθημα. Ολα αυτά με σκοπό να δοθούν άδειες ΝΠΠΕ, την ίδια στιγμή που:
* Δεν υφίστανται ολοκληρωμένες κτιριακές εγκαταστάσεις, δεν έχει υπάρξει έλεγχος των πραγματικών δικαιούχων και αναζήτησης ποινικών μητρώων, δεν ζητήθηκαν φορολογικές και ασφαλιστικές ενημερότητες, δεν κατέθεσαν αίτηση –πλην μιας ή δύο εξαιρέσεων– μη κερδοσκοπικές εταιρείες, δεν ελέγχθηκε το προσωπικό που συμμετείχε στην αξιολόγηση αν ήταν του πανεπιστημίου και εντέλει δεν διεξήχθησαν όλοι οι έλεγχοι με νόμιμες και αδιάβλητες επιτροπές της ΕΘΑΑΕ, γεγονός που θα επιφέρει νομικές κυρώσεις».
«Δεδομένου ότι» καταλήγει ο Κ. Παππάς «δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα οι πληρωτές των παραβόλων και των εγγυητικών, είναι σαφές, ότι τίθεται ζήτημα νομιμότητας καθώς εμπλέκονται ιδιώτες στην ίδρυση και λειτουργία των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στην Ελλάδα!».
Η ανωτατοποίηση κολεγίων και το φιάσκο
Παράλληλα, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΠΟΣΔΕΠ) κατηγορεί την κυβέρνηση για ένα φιάσκο που ανωτατοποιεί τα κολέγια, με τον πρόεδρό της Γιάννη Σεϊμένη, καθηγητή Ιατρικής του ΕΚΠΑ, να τονίζει: «Δικαιωνόμαστε ως προς τις προβλέψεις μας ότι έχουμε μια εξόφθαλμη μεθόδευση ανωτατοποίησης κάποιων κολεγίων και δεν πρόκειται για την είσοδο ξένων μεγάλων πανεπιστημίων στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Μην ξεχνάμε πως πρόβλημα υπήρχε και πριν με τα πτυχία των κολεγίων κάποια εκ των οποίων υπέβαλαν την αίτηση. Δεν υπήρχε στον χώρο και εξακολουθεί να μην υπάρχει, καμία διαδικασία ουσιαστικού ελέγχου της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών από όλα τα κολέγια, είτε αυτά που παραμένουν ως έχουν είτε αυτά που ανωτατοποιήθηκαν. Υπενθυμίζω ότι υπάρχει η επαγγελματική ισοτιμία των πτυχίων όλων των κολεγίων. Αυτό το οποίο κερδίζουν αυτά τα τέσσερα “κολέγια” και θα λειτουργήσουν ως παραρτήματα ξένων ιδρυμάτων είναι η ακαδημαϊκή ισοτιμία των πτυχίων με τα δικά μας δημόσια ΑΕΙ. Δόθηκε ιδρυματική άδεια λειτουργίας αυτών των παραρτημάτων και στις 5/9 έληξε η προθεσμία για τα προγράμματα σπουδών. Μόλις 25 μέρες πριν από την έναρξη της ακαδημαϊκής χρονιάς. Ο υποψήφιος φοιτητής/ τρια δεν ξέρει καν το περιεχόμενο των σπουδών των ιδρυμάτων που διαφημίζονται συνεχώς την τελευταία περίοδο, ενώ το έχει δηλώσει ο αρμόδιος υφυπουργός ότι δεν έχουν λάβει καμία επίσημη πιστοποίηση. Δεν ξέρει κανείς, ούτε εμείς ούτε οι υποψήφιοι, ποιο θα είναι το διδακτικό προσωπικό, με ποιες διαδικασίες αξιολογήθηκε και σε τι κτιριακές εγκαταστάσεις θα γίνονται τα μαθήματα».
«Δεν συζητάμε νομικές υποθέσεις με τρίτους»
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν για την υπόθεση και οι απαντήσεις που έλαβε (ή καλύτερα δεν έλαβε) ο καθηγητής Ιατρικής στο ΑΠΘ και ανεξάρτητος βουλευτής Α΄ Θεσσαλονίκης που συμμετέχει στο Κίνημα Δημοκρατίας Μιχάλης Χουρδάκης από τα μητρικά πανεπιστήμια του εξωτερικού που συνδέονται με τα υπό ίδρυση κολέγια στην Ελλάδα.
Τα τέσσερα αδειοδοτημένα μη κρατικά ΑΕΙ είναι στην Αθήνα το Keele University που θα λειτουργήσει σε συνεργασία με το Μητροπολιτικό Κολλέγιο, το UNIC Athens ως αυτόνομο παράρτημα του University of Nicosia και στη Θεσσαλονίκη το The Open University σε συνεργασία με το Αμερικανικό Κολλέγιο Ανατόλια και το University of York σε συνεργασία με το City College της Θεσσαλονίκης.
Θέλοντας να βρει απαντήσεις που δεν δίνει η υπουργός Παιδείας στις ερωτήσεις του (τρεις συνολικά τον Απρίλιο, Ιούνιο και Αύγουστο), ο Μιχ. Χουρδάκης απέστειλε επιστολές σε όλα τα φερόμενα ως μητρικά πανεπιστήμια του εξωτερικού που θα ανοίξουν τα παραρτήματα στην Ελλάδα. Στις επιστολές του που αποκαλύπτει το Documento ζητά την επίσημη επιβεβαίωση σχετικά με το «εάν το πανεπιστήμιό σας έχει καταθέσει δεόντως τα απαιτούμενα ποσά, δηλαδή 2.000.000 ευρώ ως εγγύηση και 600.000 ευρώ ως το σχετικό τέλος, στο πλαίσιο της προαναφερθείσας αίτησης. Λάβετε υπόψη ότι, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου, ο μοναδικός αιτών πρέπει να είναι το μητρικό ξένο πανεπιστήμιο. Συνεπώς, μόνο το μητρικό ίδρυμα έχει νόμιμο δικαίωμα να καταθέσει τα προαναφερθέντα ποσά. Οποιαδήποτε πληρωμή από τρίτο μέρος θα συνιστούσε παραβίαση του νόμου και ως εκ τούτου θα είχε ως αποτέλεσμα την απόρριψη της αίτησης ή την ανάκληση οποιασδήποτε άδειας που έχει ήδη χορηγηθεί».
Ο Μιχ. Χουρδάκης επισημαίνει μιλώντας στο Documento: «Ο στόχος μου ήταν και παραμένει ξεκάθαρος: η διαφάνεια, η τήρηση της νομιμότητας και η προάσπιση του δημόσιου συμφέροντος. Οι αποκαλύψεις για τον διττό ρόλο του προέδρου της ΕΘΑΑΕ, για μέλη επιτροπών με προσωπικούς δεσμούς με συγκεκριμένα ιδρύματα, αλλά και για στελέχη νέων κολεγίων με στενή επαγγελματική σχέση με την ηγεσία της αρχής συνιστούν θεσμική εκτροπή».
Η επίσημη απάντηση του Open University στις 28/8 στην επιστολή Χουρδάκη ήταν: «Δεν μπορούμε να συζητήσουμε νομικές ή οικονομικές υποθέσεις του πανεπιστημίου με τρίτους».
Απάντηση έδωσε και το University of Essex, που ήταν μεταξύ των οκτώ αιτήσεων που απορρίφθηκαν, τονίζοντας στον βουλευτή: «Θα επικοινωνήσουμε ξανά μαζί σας το συντομότερο δυνατόν εντός 20 εργάσιμων ημερών (19 Σεπτεμβρίου 2025)».
Μέχρι στιγμής δεν υπήρξε καμία απάντηση από τα υπόλοιπα δέκα ιδρύματα.
«Ο νόμος τινάζεται στον αέρα»
Ως μια πατέντα Μητσοτάκη καθαρά κερδοσκοπική, που δεν υπάρχει αλλού στην Ευρώπη, περιγράφει τα μη κρατικά ΑΕΙ ο βουλευτής και τομεάρχης Παιδείας του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ Στέφανος Παραστατίδης: «Για εμάς η παιδεία σε τριτοβάθμιο επίπεδο θα πρέπει να είναι δωρεάν, δημόσιο αγαθό και να μην κερδίζει κάποιος από αυτή. Τι σημαίνει πραγματικά μη κερδοσκοπικά; Σημαίνει πως οποιοσδήποτε συμμετέχει σε αυτά δεν βγάζει χρήματα από αυτή άμεσα ή έμμεσα. Δεν είμαστε κατά του να επενδύσει κάποιος ένα κεφάλαιο, π.χ. το ΕΚΠΑ ιδρύθηκε με ιδιωτικά κεφάλαια και δωρεές. Δεν θέλουμε κάποιος να βγάζει χρήματα. Αυτά που έχουν έρθει είναι κερδοσκοπικά. Βγάζουν χρήματα. Καταθέσαμε μια δική μας πρόταση βασισμένη στο σκανδιναβικό παράδειγμα. Ενα μοντέλο που διασφαλίζει μέσω ρυθμίσεων ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο παραμένει πανίσχυρο. Να μην υπάρχουν περιφερειακές ανισότητες και από εκεί και πέρα να υπάρχει δυνατότητα για μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια ως συμπληρωματικά. Αυτή είναι η θέση μας. Η κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι θα έρθουν ξένα πανεπιστήμια και είπαμε πως δεν θα έρθουν μεγάλα ΑΕΙ, αλλά τα παραρτήματά τους. Μιλάμε για 333 στον κόσμο τα οποία υπάρχουν στην Υεμένη, στην Κίνα και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, σε τέτοιες χώρες που υπάρχουν ζήτηση και προσφορά από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς. Το μοντέλο αυτό είναι εξαίρεση για την Ευρώπη. Ο νόμος αυτός κολεγιοποιεί την τριτοβάθμια, ενώ με σειρά τροπολογίων το υπουργείο έκανε εκπτώσεις σε μια σειρά σοβαρών κριτηρίων – αν δεν το είχαν κάνει, δεν θα αδειοδοτούνταν ούτε τα τέσσερα. Επέτρεψαν τη συστέγαση με άλλες δομές, έδωσαν τη δυνατότητα λειτουργίας κι ύστερα από τρεις μήνες να δίνεται η άδεια για πυροπροστασία, ενώ το πιο κραυγαλέο είναι πως δεν έχουν γίνει επιτόπιοι έλεγχοι από τον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων & Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Δεν έχουν δει πού είναι το κάθε πανεπιστήμιο».
Εναντίον και οι δικηγόροι
Επί ποδός πολέμου βρίσκονται και οι δικηγόροι, που θυμούνται καλά και τις υποκριτικές δηλώσεις της πρώην υπουργού Παιδείας Νίκης Κεραμέως στις 12/7/2019 που φρόντισε να μην ανοίξει ποτέ η Νομική στην Πάτρα με το επιχείρημα ότι «η χώρα μας έχει χιλιάδες άνεργους δικηγόρους, δεν χρειάζεται τέταρτη Νομική». Καθηγητές Nομικής καταγγέλλουν ότι από τα προγράμματα σπουδών απουσιάζουν βασικά μαθήματα, όπως επισήμανε μεταξύ άλλων σε τοποθέτησή του ο νομικός Σπύρος Σκιαδόπουλος και ανάρτησε ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (ΔΣΑ) Δημήτρης Βερβεσός στο Facebook: «Είδαμε το πρόγραμμα σπουδών ιδιωτικής Νομικής της Ελλάδας και απορήσαμε! Δεν είδα Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου, δεν είδα Γενικό Ενοχικό, δεν είδα Ειδικό Ενοχικό, δεν είδα Κληρονομικό Δίκαιο…». Την κατηγορηματική αντίθεσή του προς την ύπαρξη των ιδιωτικών νομικών σχολών έχει εκφράσει ο ΔΣΑ, όπως και η Ενωση Νέων Δικηγόρων Θεσσαλονίκης επισημαίνοντας σε ανακοίνωσή της: «Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας: η ίδρυση των νέων νομικών σχολών δεν υπηρετεί καμία κοινωνική ανάγκη· υπηρετεί μόνο την εμπορευματοποίηση της γνώσης και την υποβάθμιση του πτυχίου σε ένα απλό προϊόν προς πώληση. Και αυτό γίνεται εις βάρος της δημόσιας εκπαίδευσης, των φοιτητών, των αποφοίτων των συναδέλφων δικηγόρων, τελικά, του ίδιου του κράτους δικαίου».
