- Με ποιες εγγυήσεις πουλήθηκε η ΕΛΒΟ στον Ισραηλινό Σάμυ Κατσάβ, όταν ο ίδιος είχε τεθεί σε κατ’ οίκον περιορισμό με «βραχιολάκι»;
- Κινδυνεύει να μείνει η ΕΛΒΟ εκτός των κονδυλίων του Rearm Europe;
- Πολλοί εκτιμούν ότι στόχος δεν είναι να λειτουργήσει η ΕΛΒΟ ως αμυντική βιομηχανία, αλλά να γίνει μια «επιχείρηση real estate».
Του Πάρι Καρβουνόπουλου
Η πώληση της ΕΛΒΟ στο SK Group, προκάλεσε θύελλα πολιτικών αντιδράσεων μέσα στην αυγουστιάτικη ραστώνη. Η ΕΛΒΟ που ήταν και μπορεί να ξαναγίνει ο σημαντικότερος κατασκευαστής εξειδικευμένων στρατιωτικών αλλά πολιτικών οχημάτων, πέρασε στα χέρια του ισραηλινού επιχειρηματία Σαμύ Κατσάβ. Η κριτική που ασκήθηκε στην κυβέρνηση, είχε να κάνει με την παραχώρηση μιας τόσο κρίσιμης αμυντικής βιομηχανίας σε «ξένα χέρια».
Όπως αποκαλύπτουν οι Data Journalists, αυτό δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα. Υπάρχει μια σειρά ερωτημάτων για τη νέα ιδιοκτησία, που καθιστούν εξαιρετικά αμφίβολο το μέλλον της ΕΛΒΟ, τουλάχιστον ως αμυντική βιομηχανία.
Αν και το SK Group διαβεβαιώνει ότι «θα αξιοποιήσει τη βαθιά του τεχνογνωσία στον αμυντικό τομέα, την αποδεδειγμένη επιτυχία του στην αναδιοργάνωση ιδιωτικοποιημένων εργοστασίων και στην αναζωογόνηση στρατηγικών βιομηχανικών δραστηριοτήτων, καθώς και τη δέσμευσή του για μεταφορά τεχνολογίας, ώστε να αναδείξει την ΕΛΒΟ σε κορυφαίο κέντρο παραγωγής και εξαγωγών», υπάρχουν βάσιμες ανησυχίες για την επαναφορά της εταιρείας στην παραγωγική διαδικασία. Κι αυτό αφορά άμεσα την Έλλαδα και τις Ένοπλες Δυνάμεις της. Πολλοί εκτιμούν ότι τελικός στόχος δεν είναι να λειτουργήσει η ΕΛΒΟ ως αμυντική βιομηχανία, αλλά να αξιoποιηθούν οι εγκαταστάσεις ή ακόμη και η έκταση την οποία καταλαμβάνουν αυτές. Υπάρχει δηλαδή η υποψία μήπως τελικά γίνει μια «επιχείρηση real estate».
Τα παράδοξα και η ιστορία της πώλησης
Η ΕΛΒΟ «συναντά» τον Σαμύ Κατσάβ το 2019, όταν η κυβέρνηση Μητσοτάκη «έβγαλε» προς πώληση την εταιρεία. Εμφανίζεται ο Κατσάβ, ο οποίος μαζί με μία ακόμη εταιρεία αναλαμβάνουν την «καλή» ΕΛΒΟ, αφού η εταιρεία χωρίστηκε σε «καλή» και «κακή».
Ο Σαμύ Κατσάβ είχε στο Ισραήλ, σημαντικές δικαστικές περιπέτειες. Από το 2018 ήταν υπό δικαστική έρευνα και για κάποιο διάστημα σε κατ’ οίκον περιορισμό με «βραχιολάκι». Η υπόθεση αφορούσε παράνομες πληρωμές σε κυβερνητικούς αξιωματούχους αφρικανικής χώρας από την εταιρεία Gold Bond που έλεγχε ο Σαμύ Κατσάβ. Τον Μάρτιο του 2020 ο γενικός Εισαγγελέας του Ισραήλ είχε ανακοινώσει το κλείσιμο της υπόθεσης δωροδοκίας, η οποία είχε πάρει πολύ μεγάλη έκταση. Οι έρευνες για την υπόθεση αυτή είχαν ξεκινήσει το 2018 και αφορούσαν παράνομες πληρωμές σε κυβερνητικούς αξιωματούχους αφρικανικής χώρας από την εταιρεία Gold Bond που έλεγχε ο Σαμύ Κατσάβ. Τελικά η υπόθεση έληξε χωρίς να απαγγελθεί κάποια συγκεκριμένη κατηγορία εναντίον του.
Στις αρχές του 2021, αγοράζουν το 47,6% έναντι μόλις 3 εκατ. ευρώ. Δημιουργείται η ΕΛΒΟ 2020, η οποία όμως μόνο βιομηχανία δεν έγινε. Η διοίκηση προχώρησε στην εκποίηση σχεδόν του συνόλου των κινητών περιουσιακών της στοιχείων. Σύμφωνα με πληροφορίες, η εν λόγω διαδικασία εκποίησης πραγματοποιήθηκε σε τιμές σημαντικά κατώτερες της αξίας κτήσης, γεγονός που εγείρει ερωτήματα ως προς τη διαφάνεια και τη νομιμότητα των συναλλαγών. Η εταιρεία υπέστη ουσιαστική απαξίωση, με το 95% των κτιριακών εγκαταστάσεων, συνολικής έκτασης 66.000 τ.μ., να παραμένει αναξιοποίητο κατά την πενταετία 2019-2025.
Η διαδικασία διενέργειας του διαγωνισμού του 2019 τόσο σε νομικό όσο και σε λογιστικό επίπεδο, δημιουργούν εύλογες υπόνοιες που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης ίσως και εισαγγελικής παρέμβασης. Η ελληνική κυβέρνηση όφειλε, πριν την υλοποίηση του διαγωνισμού, να εξετάσει ενδελεχώς τις σχέσεις της οικογένειας Κατσάβ με τρίτες χώρες, όπως η Τουρκία, καθώς και το γεγονός ότι ο εκ των υστέρων ιδιοκτήτης της ΕΛΒΟ 2020 τελούσε υπό κατ’ οίκον περιορισμό στο Ισραήλ με ηλεκτρονική επιτήρηση.
Σημαντικό παραμένει επίσης να ελεγχθεί αν η οικογένεια Κατσάβ υπέβαλε business plan το 2019, όπως και αν υφίστανται, ακόμη και σήμερα, σαφείς δεσμεύσεις ως προς αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και σύναψη ουσιαστικών συνεργασιών που θα ενίσχυαν την εγχώρια αμυντική βιομηχανία, τόσο σε προγράμματα, όσο και σε θέσεις εργασίας. Αρκεί να αναφέρουμε ότι η η ΕΛΒΟ 2020 έχει σήμερα μόνο 10 άτομα προσωπικό.
Την περίοδο 2019-2015 εκτός της εκποίησης κινητών περιουσιακών στοιχείων και της απαξίωσης των ακινήτων, διαπιστώνονται σοβαρές δυσχέρειες και στην υλοποίηση των αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου. Οι σχετικές διαδικασίες κρίθηκαν απολύτως αναγκαίες, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, καθώς τα κεφάλαια της εταιρείας σε ετήσια βάση υποχωρούσαν κάτω του 50% των ιδίων κεφαλαίων, καταδεικνύοντας την αναγκαιότητα λήψης άμεσων διορθωτικών μέτρων. Με αυτά τα δεδομένα στα μέσα Αυγούστου ανακοινώθηκε ότι η ΕΛΒΟ, περνά ολοκληρωτικά στον έλεγχο του SK Group και του Σαμύ Κατσάβ.
Το πρώτο σημαντικό ζήτημα που προκύπτει όχι μόνο για την ΕΛΒΟ, αλλά και για την άμυνα της χώρας που συνδέεται άμεσα με τις δυνατότητες της αμυντικής βιομηχανίας είναι κατά πόσον η ΕΛΒΟ , υπό το νέο ιδιοκτησιακό καθεστώς τρίτης χώρας, διατηρεί δικαίωμα συμμετοχής στο πρόγραμμα Rearm Europe. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που υπάρχουν αυτή τη στιγμή, η εταιρεία δεν πληροί τα κριτήρια υπαγωγής στον αναπτυξιακό νόμο ούτε δύναται να αξιοποιήσει το Ταμείο Ανάκαμψης.
Πληροφορίες των Data Journalists αναφέρουν ότι με βάση στοιχεία μικρομετόχου της εταιρείας που έχουν γίνει γνωστά μέσω αλληλογραφίας στη δικαιοσύνη, προκύπτουν πολλά ερωτήματα ως προς τη διαχείριση και τις επιλογές της διοίκησης της οικογένειας Κατσάβ, στην ΕΛΒΟ. Τα έγγραφα που έχουν προσκομιστεί στη δικαιοσύνη, μπορούν να προκαλέσουν έρευνα για ενέργειες που οδήγησαν στην απαξίωση της εταιρείας.
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν, ενεργές επαγγελματικές συνεργασίες είτε ματαιώθηκαν είτε δεν προχώρησαν, παρά το ευνοϊκό αρχικό περιβάλλον. Η ιδιοκτησία Κατσάβ δεν δέχτηκε να συναντήσει ευρωπαϊκούς και αμερικανικούς αμυντικούς κολοσσούς με τους οποίους υπήρχαν προοπτικές συνεργασίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ακόμη και κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, οι επιχειρηματικές δραστηριότητες του Σ. Κατσάβ στο Ισραήλ ενισχύθηκαν, ενώ αντίθετα η ΕΛΒΟ 2020 δεν αποκόμισε κανένα ουσιαστικό όφελος.
Η τακτική αδιαφάνειας και έλλειψης συνεργασίας συνεχίστηκε και κατά τις διαπραγματεύσεις για την πώληση της ΕΛΒΟ 2020, σε άλλη εταιρεία, την Alpha Systems. Τον Ιούλιο του 2024 είχε ανακοινωθεί ότι οι Ισραηλινοί μέτοχοι της ΕΛΒΟ, συμφώνησαν να πουλήσουν έναντι του ποσού των 7,3 εκατ. ευρώ, έπειτα από συναίνεση του υπουργού Εθνικής Οικονομίας.
Όμως η διοίκηση Κατσάβ δεν παρείχε τα αναγκαία στοιχεία, προκαλώντας σημαντικές καθυστερήσεις στη διαδικασία ελέγχου (due diligence) και δημιουργώντας διάφορα προσκόμματα εις βάρος των ενδιαφερόμενων επενδυτών. Ενδεικτικά, ενώ η διοίκηση Κατσάβ χρειάστηκε περί τους οκτώ μήνες για να γίνει η μεταβίβαση της εταιρείας, απαίτησε από τους νέους επενδυτές την ολοκλήρωση της εξαγοράς εντός μόλις δύο εβδομάδων. Κι ενώ αναμενόταν η ολοκλήρωση της μεταβίβασης της ΕΛΒΟ 2020, μέσα στο Δεκαπενταύγουστο, είχαμε τις ανακοινώσεις σύμφωνα με τις οποίες η εταιρεία περνά ολοκληρωτικά στα χέρια του Κατσάβ.
Το δημοσίευμα της Haaretz
