Η αλλαγή του εκλογικού συστήματος, επισήμως «ταμπού» έως τώρα, ξαναμπαίνει στο τραπέζι των συζητήσεων, αλλά αυτή τη φορά χωρίς να κρύβεται. «Δεν θα αναλάβω πρωτοβουλία για αλλαγή του εκλογικού νόμου. Οι κανόνες του παιχνιδιού είναι σταθεροί και δεν θα τους αλλάξω» ήταν ο επωδός του κ. Μητσοτάκη μέχρι πρότινος. Παρά τις δημόσιες διαψεύσεις του, ωστόσο το παρασκήνιο δείχνει ακριβώς το αντίθετο: η συζήτηση για το «απαγορευμένο» θέμα έχει φουντώσει εν μέσω θέρους, κι αυτό δεν είναι τυχαίο.
Με το βλέμμα στη δύση της, η κυβέρνηση παλεύει να μείνει όρθια μέσα σε ένα τοπίο γενικευμένης κοινωνικής αποδοκιμασίας και απομόνωσης. Μάλιστα, η αναθέρμανση των συζητήσεων για το εκλογικό σύστημα εκδηλώθηκε την ίδια ακριβώς στιγμή που η «κυριακάτικη δημοκρατία» αποκάλυπτε, την περασμένη εβδομάδα, ότι στις δημοσκοπήσεις που έγιναν το προηγούμενο διάστημα για λογαριασμό μεγάλων ξένων πρεσβειών στη χώρα μας, τα ποσοστά της ΝΔ έχουν υποχωρήσει ακόμα και κάτω από το 20%, πιστοποιώντας την οργανική κατάρρευση και αποσύνθεση της εκλογικής βάσης του κόμματος.
Η κατάρρευση αυτή σήμανε συναγερμό και επιστράτευση όλων των εναλλακτικών σχεδίων, έστω κι αν κινούνται στα όρια της πολιτικής ανωμαλίας. Ακόμη και για την κωλοτούμπα που θα χρειαστεί να κάνει ο κ. Μητσοτάκης έχει βρεθεί το επιχείρημα ότι, αν η χώρα αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο μιας παρατεταμένης ακυβερνησίας, η θεσμική συνέπεια του όποιου πρωθυπουργού έρχεται σε δεύτερη μοίρα, διότι αυτό που θα προέχει είναι οι κίνδυνοι μιας ευρύτερης περιδίνησης.
Το σενάριο τρόμου που εκπονείται ως «σχέδιο εκλογικής επιβίωσης» και θεωρείται ως η μοναδική οδός για να σωθεί ό,τι σώζεται, την ώρα που η κοινωνική βάση έχει εγκαταλείψει την κυβέρνηση, περιλαμβάνει δύο βασικά σκέλη: το ένα για την αύξηση του μπόνους εδρών στο πρώτο κόμμα με ακόμη πιο ευνοϊκούς όρους και χαμηλότερο ποσοστό. Και το δεύτερο, αύξηση του ορίου εισόδου στη Βουλή από το 3% τουλάχιστον στο 5%. Κι αυτό είναι το πιο σημαντικό και συνάμα πιο ύπουλο στοιχείο της υπόθεσης.
Οι νεότερες πληροφορίες αναφέρουν ότι ειδική ομάδα τεχνοκρατών, υπό την επίβλεψη του υπουργού Εσωτερικών Θ. Λιβάνιου ως “αρχι-εκλογομάγειρα”, έχει εκπονήσει το βασικό σχέδιο και το μόνο που εκκρεμεί είναι η έγκρισή του, ανάλογα με τις συνθήκες και τη συγκυρία, από τον ίδιο τον κ. Μητσοτάκη, ο οποίος φέρεται να ζητά διαρκώς «μετρήσιμες λύσεις». Παράλληλα οργανώνεται, μέσω των χρυσοπληρωμένων επικοινωνιακών επιτελείων, το προπαγανδιστικό υπόβαθρο με βασικές παραμέτρους την πρόκληση ακραίας πόλωσης και τη στοχοποίηση της «χαοτικής αντιπολίτευσης».
Πραγματικός στόχος του δεν είναι η «σταθερότητα» ή η «κυβερνησιμότητα», όπως διαρρέεται. Ουσιαστική επιδίωξη είναι να κλέψει κι άλλες έδρες το πρώτο κόμμα και να μειωθεί τεχνητά περαιτέρω ο πήχης της αυτοδυναμίας ακόμη και στα επίπεδα του 32%-33%. Όπως τονίζουν μάλιστα οι ειδικοί, αυτό θα είναι παγκόσμια — αρνητική ασφαλώς — πρωτοτυπία, καθώς σε καμία άλλη χώρα που σέβεται τη δημοκρατική αντιπροσωπευτικότητα δεν προβλέπεται τόσο χαμηλό ποσοστό για τον σχηματισμό αυτοδύναμης κυβέρνησης από το πρώτο κόμμα.
Η αύξηση του μπόνους εδρών, εάν συνδυαστεί με έξοδο κομμάτων από τη Βουλή λόγω του νέου 5% ορίου, σημαίνει ότι η ΝΔ μπορεί — θεωρητικά — να πάρει την πλειοψηφία των εδρών με λιγότερο από το 1/3 των ψήφων του ελληνικού λαού. Αν υπολογιστεί δε και η αποχή, που στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις σημείωσε ρεκόρ, η πραγματική εκλογική βάση μιας τέτοιας κυβέρνησης μικραίνει περισσότερο και η νόθευση της λαϊκής ετυμηγορίας αποκτά ολοκληρωτικό χαρακτήρα.
Το επιχείρημα που χρησιμοποιείται για να δικαιολογηθεί αυτή η εκτροπή, ότι «αν δεν υπάρξει ισχυρή κυβέρνηση, η χώρα θα μπει σε σπιράλ ακυβερνησίας», δεν απαντά βεβαίως στο ερώτημα ποιος έφερε τη χώρα και την κοινωνία σ’ αυτή τη θέση.
Καθώς για την οποιαδήποτε άμεση μεταβολή του εκλογικού νόμου απαιτούνται τουλάχιστον 200 ψήφοι από την παρούσα Βουλή, θεωρείται απίθανο να ψηφιστεί από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αν και πληροφορίες αναφέρουν ότι δολίως σκεπτόμενοι στο Μαξίμου ετοιμάζονται να προσφέρουν ως δέλεαρ και άλλες αλλαγές, όπως τη δυνατότητα να παίρνουν το μπόνους των εδρών και οι συνασπισμοί κομμάτων, εφόσον κερδίσουν την πρώτη θέση. Γενικότερα, υπάρχει η εισήγηση να προταθεί μια ευρεία αναμόρφωση που θα περιλαμβάνει επίσης το μέγεθος των περιφερειών, τη χρηματοδότηση και προβολή των κομμάτων κ.ά., ώστε να εκβιαστούν ευρύτερες συναινέσεις.
Αυτό που έχει κατά νου ο κ. Μητσοτάκης είναι το εκλογικό έκτρωμα, που σχεδιάζει, να εφαρμοστεί στις “δεύτερες” εκλογές, που εκτιμάται ότι θα ακολουθήσουν αμέσως λόγω αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης. Και υπό το κλίμα ακραίας πόλωσης και διλημμάτων πάσης φύσεως, πιστεύει ότι θα περιοριστεί ο πολυκερματισμός της πρώτης αναμέτρησης, τα κόμματα που κινούνται στα επίπεδα του 3% έως 5% θα πιεστούν και θα απορροφηθούν και ότι η συσπείρωση θα βοηθήσει τους μεγαλύτερους πόλους, με πρώτη τη ΝΔ. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Μητσοτάκης υπολογίζει ότι έτσι θα “ψαλιδίσει” — αν δεν αποτρέψει πλήρως — το εγχείρημα του Αντ. Σαμαρά, ο οποίος όμως φέρεται, σύμφωνα με συνομιλητές του, να μπαίνει στην τελική ευθεία για την ανακοίνωση της δημιουργίας νέου κόμματος.
Την ίδια ώρα υπάρχουν και κάποιες φωνές εντός του κυβερνητικού επιτελείου που προσπαθούν να βάλουν φρένο. Όχι γιατί ενοχλούνται από την κυνική μεθόδευση και ωμή προσπάθεια νοθείας των κανόνων για αλλαγή του εκλογικού νόμου εν μέσω πολιτικής κατάρρευσης. Πρόκειται κυρίως για στελέχη με μακρά πολιτική εμπειρία, που το κάνουν διότι αντιλαμβάνονται ότι το σχέδιο αυτό ίσως γυρίσει μπούμερανγκ. Τα στελέχη αυτά επικαλούνται μάλιστα τον πατέρα του σημερινού πρωθυπουργού, Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, ο οποίος τόνιζε — και πολύ σωστά — ότι όταν ένα κόμμα χάσει τη λαϊκή στήριξη, δεν μπορεί να το σώσει κανένας εκλογικός νόμος. Και έχει διαπιστωθεί όντως ότι οι εκλογικοί νόμοι δεν σώζουν «βυθιζόμενα» καράβια.
Η κυβέρνηση του υιού Μητσοτάκη σήμερα βρίσκεται ακριβώς στο σημείο αυτό. Ο ίδιος και το επιτελείο του ποντάρουν μεν στον κατακερματισμό της αντιπολίτευσης, αλλά υποτιμούν το γεγονός ότι, παρά την εικόνα αυτή, το κύμα οργής κατά της κυβέρνησης γίνεται κυρίαρχο, σε ποσοστά που ξεπερνούν πια το 80%. Ως εκ τούτου, θεωρείται πιθανό το ενδεχόμενο, σε μια τέτοια περίπτωση, να δημιουργηθούν στις δεύτερες εκλογές αντισυσπειρώσεις που, προκειμένου “να φύγει” η σημερινή κυβέρνηση, ενδέχεται να φέρουν εντυπωσιακές ανατροπές. Για εκείνους που το θεωρούν μάλιστα δύσκολο να συμβεί, υπάρχει το προηγούμενο των δημοτικών εκλογών στην Αθήνα, με την απρόσμενη συντριβή — από το αουτσάιντερ Χάρη Δούκα — του Κώστα Μπακογιάννη, μολονότι ήταν το φαβορί. Επισημαίνεται δηλαδή ότι η ΝΔ δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι θα διατηρήσει την πρωτιά και στις δεύτερες εκλογές, πολύ περισσότερο εάν η ψαλίδα μεταξύ πρώτου και δεύτερου κόμματος αποδειχθεί μικρή και εύθραυστη στην αρχική αναμέτρηση. Δεδομένου μάλιστα ότι οι “δεξαμενές” για τον κ. Μητσοτάκη έχουν στερέψει, η αρνητική και τιμωρητική ψήφος μπορεί κάλλιστα να εξελιχθεί σε τσουνάμι στις επαναληπτικές κάλπες…
Ανδρέας Καψαμπέλης
Το καλοκαίρι του 2025 φαίνεται πως θα μείνει στην ιστορία ως “σκοτεινή” περίοδος για τη δημοκρατία, αφού πίσω από τις κλειστές πόρτες του Μεγάρου Μαξίμου, όπου η ανησυχία έχει μετατραπεί σε πανικό, μεθοδεύεται ένα ακόμη πολιτικό πραξικόπημα. Ύστερα από την πρόσφατη εκτροπή στη Βουλή, για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και την απαλλαγή των πρώην υπουργών Βορίδη και Αυγενάκη από το εδώλιο της προανακριτικής, σειρά παίρνει ο εκλογικός νόμος σε μια απονενοημένη προσπάθεια του Κ. Μητσοτάκη να διασώσει και τον εαυτόν του…
