Ο Ντόναλντ Τραμπ κινήθηκε για να απομακρύνει τη Λίζα Κουκ, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ομοσπονδιακής κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ (Federal Reserve), έπειτα από κατηγορίες ότι υπέβαλε ψευδή έγγραφα σε αιτήσεις στεγαστικών δανείων – μια δραματική κλιμάκωση στην προσπάθειά του αρχηγού του αμερικανικού κράτους να ασκήσει μεγαλύτερο έλεγχο στην κεντρική τράπεζα της χώρας.
Σε επιστολή που δημοσιεύτηκε στο Truth Social, ο Τραμπ δήλωσε ότι είχε “επαρκή λόγο” για την απόλυση της Κουκ – της πρώτης Αφροαμερικανίδας που διορίστηκε στο Διοικητικό Συμβούλιο της Fed – βασιζόμενος σε ισχυρισμούς ότι δήλωσε ψευδώς δύο ακίνητα ως κύριες κατοικίες για να εξασφαλίσει ευνοϊκότερους όρους δανεισμού. Η ενέργεια αυτή άσκησε πιέσεις στο δολάριο και θα μπορούσε να δώσει στον Τραμπ την ευκαιρία να διορίσει ένα νέο μέλος στο Δ.Σ. της Fed, εντείνοντας τις πιέσεις για μείωση των επιτοκίων.
Η Κουκ δήλωσε ότι ο Τραμπ δεν έχει την εξουσία να την απολύσει και ότι δεν πρόκειται να παραιτηθεί. Ο δικηγόρος της, Άμπε Λόουελ, ανακοίνωσε ότι θα ληφθούν όλα τα απαραίτητα νομικά μέτρα για να αποτραπεί η “παράνομη ενέργεια”.
Η ίδια τόνισε ότι “θα συνεχίσω να επιτελώ τα καθήκοντά μου για την ενίσχυση της οικονομίας“, υπογραμμίζοντας ότι δεν υπάρχει νομικός λόγος για την απόλυσή της.
Αν η αποπομπή προχωρήσει, ο Τραμπ θα έχει την ευκαιρία να διαμορφώσει πλειοψηφία τεσσάρων μελών στο επταμελές Δ.Σ. της Fed. Η θητεία της Κουκ έληγε το 2038. Η Fed δεν σχολίασε το περιστατικό.
Ο Τραμπ υποστήριξε ότι λόγω της “παραπλανητικής και πιθανώς εγκληματικής” συμπεριφοράς της Κουκ, έχει χαθεί η εμπιστοσύνη στην ακεραιότητά της και συνεπώς δεν μπορεί να παραμείνει στη θέση της.
Η Κουκ μπορεί να ζητήσει άμεσα ασφαλιστικά μέτρα για την αποκατάσταση της θέσης της. Αν και δεν έχουν απαγγελθεί κατηγορίες, το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα ξεκινήσει προκαταρκτική έρευνα.
Ο Άαρον Κλάιν του Brookings Institution χαρακτήρισε την κίνηση ως “ευθεία επίθεση στην ανεξαρτησία της Fed” και ερμήνευσε την ενέργεια ως απόπειρα πολιτικής παρέμβασης στη νομισματική πολιτική.
Οι αγορές αντέδρασαν αρνητικά: υποχώρησαν ο δείκτης δολαρίου Bloomberg, οι αποδόσεις διετών ομολόγων και τα futures του S&P 500, ενώ οι αποδόσεις 10ετών κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ αυξήθηκαν ελαφρώς.
Εύθραυστη ανεξαρτησία
Παρότι κανένας πρόεδρος δεν έχει αποπέμψει ποτέ μέλος της διοίκησης της Fed, ο νόμος επιτρέπει την απομάκρυνση “για σημαντικό λόγο” – δηλαδή για αναποτελεσματικότητα, αμέλεια καθηκόντων ή κατάχρηση εξουσίας κατά την άσκηση καθηκόντων.
Ο Τραμπ είχε ζητήσει την παραίτηση της Κουκ μετά από καταγγελίες του Μπιλ Πάλτε, διευθυντή της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Χρηματοδότησης Κατοικίας, ότι δήλωσε δύο διαφορετικά ακίνητα ως κύρια κατοικία της την ίδια χρονιά για να πετύχει καλύτερους όρους δανεισμού.
Στην επιστολή του, ο Τραμπ χαρακτήρισε τη συμπεριφορά της ως ένδειξη σοβαρής αμέλειας που υπονομεύει την αξιοπιστία της Fed ως ρυθμιστικής αρχής.
Η ανεξαρτησία της Fed θεωρείται θεμέλιο της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Ο οίκος S&P Global Ratings, παρότι διατήρησε τη βαθμολογία των ΗΠΑ στο AA+, προειδοποίησε ότι πολιτικές παρεμβάσεις θα μπορούσαν να επιβαρύνουν την πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας.
Η Δημοκρατική γερουσιαστής Ελίζαμπεθ Γουόρεν χαρακτήρισε την απόπειρα απόλυσης παράνομη και αυταρχική, κάνοντας λόγο για κατάφωρη παραβίαση του Νόμου για την ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα και ζητώντας να επέμβουν τα δικαστήρια.
Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα επιτεθεί στη Fed εντός του 2025, κατηγορώντας την ότι τα υψηλά επιτόκια πλήττουν την κυβέρνηση και την αγορά ακινήτων.
Το βλέμμα στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ
Η ενέργεια του Τραμπ φέρνει την ανεξαρτησία της Fed στο επίκεντρο μιας πιθανής συνταγματικής κρίσης. Το Ανώτατο Δικαστήριο έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα υπερασπιστεί την ανεξαρτησία της Fed απέναντι σε τέτοιες “απολύσεις κατά βούληση”.
Ο καθηγητής Πίτερ Κόντι-Μπράουν του Wharton σημειώνει ότι η υπόθεση θα δοκιμάσει το κατά πόσο ισχύει στην πράξη η προστασία των μελών της διοίκησης της Fed, ειδικά αν οι ισχυρισμοί δεν σχετίζονται με πράξεις εντός της θητείας της.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει δεχθεί παραπομπή για ενδεχόμενη έρευνα περί τραπεζικής απάτης, μετά από τις καταγγελίες του Πάλτε. Η Κουκ από πλευράς της έχει δηλώσει ότι δεν θα υποκύψει σε πολιτικές πιέσεις και ότι συγκεντρώνει στοιχεία για να απαντήσει σε κάθε νόμιμο ερώτημα για το οικονομικό της παρελθόν.
Ο Πάλτε, με ανάρτησή του, ευχαρίστησε τον Τραμπ για την ενέργειά του, αναφέροντας ότι “αν διαπράξεις στεγαστική απάτη στην Αμερική, θα σε εντοπίσουμε — όποιος κι αν είσαι”.
Κατά την αρχική διαδικασία επιβεβαίωσής της στη Γερουσία, η Κουκ αντιμετώπισε έντονες επιθέσεις από Ρεπουμπλικανούς και συντηρητικά μέσα, με κατηγορίες για ανακρίβειες στο βιογραφικό της. Παρ’ όλα αυτά, εγκρίθηκε με οριακή ψήφο, καθώς η τότε αντιπρόεδρος των ΗΠΑ και πρόεδρος της Γερουσίας Κάμαλα Χάρις χρειάστηκε να σπάσει την ισοψηφία (50-50).
Η Κουκ έχει εκφράσει ανησυχία για τον πληθωρισμό και την επίδραση των δασμών στην οικονομία. Στις αρχές Αυγούστου σχολίασε ότι τα στοιχεία για τις προσλήψεις του Ιουλίου ήταν “ανησυχητικά” και ενδεχομένως να υποδεικνύουν αλλαγή κατεύθυνσης στην οικονομική πορεία των ΗΠΑ.
Παρά τις πιέσεις του Τραμπ, η Fed έχει διατηρήσει σταθερό το βασικό της επιτόκιο μέσα στο 2025, επισημαίνοντας τον κίνδυνο αναζωπύρωσης του πληθωρισμού. Ωστόσο, ο πρόεδρος της Fed, Τζερόμ Πάουελ, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο μείωσης των επιτοκίων τον Σεπτέμβριο, λόγω ενδείξεων αποδυνάμωσης στην αγορά εργασίας.
