Το 1966 κυκλοφορεί στις Κινηματογραφικές Αίθουσες η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του Ρομάν Πολάνσκι. Έχουν ήδη κυκλοφορήσει τα αριστουργηματικά φιλμ «Μαχαίρι στο Νερό» (Knife in the Water – 1962) και «Αποστροφή» (Repulsion – 1965), εξαιρετικά δείγματα γραφής της ιδιοφυΐας του Πολωνού σκηνοθέτη. Η «Νύχτα Δολοφόνων», που κινείται στο ίδιο μήκος κύματος, απέσπασε την Χρυσή Άρκτο στο 16ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Βερολίνου.
«Όταν είδα τη «Νύχτα Δολοφόνων», ένιωσα πως ο Πολάνσκι κατάφερε να αιχμαλωτίσει την ουσία της ανθρώπινης απομόνωσης και του ψυχολογικού εγκλωβισμού με έναν τρόπο που με συγκλόνισε βαθιά. Η ατμόσφαιρα της ταινίας, το παράδοξο και το σκοτεινό χιούμορ της, με έκαναν να νιώσω ότι βρίσκομαι μέσα σε ένα κόσμο όπου η τρέλα και η πραγματικότητα συγκρούονται με έναν μοναδικά ποιητικό τρόπο. Για μένα, αυτή είναι η δύναμη του καλού Κινηματογράφου.» – Ίνγκμαρ Μπέργκμαν
Δύο γκάγκστερ (ο ένας με μια σφαίρα στην κοιλιά) ξεμένουν από αμάξι και αναζητούν βοήθεια με την απειλή των όπλων σ’ έναν πύργο στη Βόρεια Αγγλία, όπου εκεί ζουν απομονωμένοι ένας βιομήχανος με τη Γαλλίδα σύντροφό του. Ο γκάνγκστερ εγκλωβίζεται εκεί και δεν μπορεί να φύγει αν δεν έρθει η βοήθεια από τους δικούς του.
Η Γαλλίδα ασφυκτιά στην περιορισμένη ζωή του πύργου, ενώ ο εσωστρεφής βιομήχανος είναι εγκλωβισμένος εκεί κατά βούληση. Όταν εμφανίζεται μία περίεργη ομάδα επισκεπτών, τα πράματα θα περιπλακούν και οι ρόλοι θύτη – θύματος θα αντιστραφούν. Αυτό που ακολουθεί είναι ένα σύνολο από σουρεαλιστικές καταστάσεις.
Η ταινία «Νύχτα Δολοφόνων» (Cul-de-Sac) αποτελεί τη δεύτερη βρετανική παραγωγή του Πολάνσκι. Ο Ντόναλντ Πλέζανς / Donald Pleasence μας χαρίζει ίσως την καλύτερη ερμηνεία της καριέρας του, έχοντας στο πλευρό του την Φρανσουάζ Ντορλεάκ /Françoise Dorléac, αδερφή της Κατρίν Ντενέβ, η οποία δυστυχώς πέθανε σε αυτοκινητικό ατύχημα έναν χρόνο μετά, σε ηλικία μόλις 25 ετών.
Ο όρος «Cul-de-Sac» σημαίνει «αδιέξοδο» και σε ένα τέτοιο σκηνικό φαίνεται να βρίσκονται οι χαρακτήρες της ταινίας μας. Ο φοβισμένος Τζορτζ (Ντόναλντ Πλέζανς) και η προκλητική Τερέζα (Φρανσουάζ Ντορλεάκ) προσπαθούν να κερδίσουν την εύνοια του εισβολέα ο καθένας για λογαριασμό του. Φαινομενικά βρίσκονται στο έλεός του. Όμως κι εκείνος είναι απόλυτα εξαρτημένος από αυτούς, ιδίως μετά τον θάνατο του συνεργάτη του.
«Από την πρώτη στιγμή που είδα «Νύχτα Δολοφόνων», κατάλαβα ότι ήταν κάτι περισσότερο από μια απλή ταινία τρόμου ή ψυχολογικού θρίλερ. Ήταν μια εξερεύνηση του ανθρώπινου μυαλού και των υπαρξιακών αδιεξόδων, όλα μέσα σε έναν σχεδόν θεατρικό χώρο που λειτουργεί σαν παγίδα.» – Βιμ Βέντερς
Ο Πολάνσκι χτίζει ένα σπουδαστικό μικρόκοσμο εξουσίας, ταπείνωσης και παιχνιδιών ταυτότητας. Η ταινία, γυρισμένη σε αυστηρή ασπρόμαυρη φωτογραφία, καταγράφει με ακρίβεια και ειρωνεία τις λεπτές εντάσεις, διαμορφώνοντας ένα ιδιότυπο ψυχολογικό θρίλερ που ισορροπεί ανάμεσα στο μπεκετικό παράλογο και το σαδιστικό παιχνίδι ρόλων.
Η ταινία «Νύχτα Δολοφόνων / Cul-De-Sac» αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα του πρώιμου έργου του Ρόμαν Πολάνσκι, που συνδυάζει με μοναδικό τρόπο το σκοτεινό χιούμορ, το ψυχολογικό θρίλερ και το στοιχείο της παραίσθησης.
Η ιστορία διαδραματίζεται σε ένα απομονωμένο, παλιό κάστρο στην Αγγλία, όπου ζει ένα παράξενο ζευγάρι, και ανατρέπεται από την ξαφνική εμφάνιση δύο εγκληματιών. Μέσα από αυτήν την περιορισμένη σκηνική δομή, ο Πολάνσκι καταφέρνει να αναδείξει τον εγκλωβισμό των χαρακτήρων σε έναν ψυχολογικό και υπαρξιακό “αδιέξοδο”, όπως εξάλλου μεταφράζεται το «Cul-De-Sac».
«Το «Cul-de-sac» μου έδειξε πόσο μακριά μπορεί να φτάσει το Σινεμά όταν αποφασίζει να συνδυάσει το μαύρο χιούμορ με το ψυχολογικό δράμα. Ήταν μια ταινία που με μάγεψε με την ικανότητα του Πολάνσκι να δημιουργεί αγωνία μέσα από την αποξένωση και την παράνοια.» – Μάρτιν Σκορσέζε
Ρόμαν Πολάνσκι / Roman Polanski
Ο Ρόμαν Πολάνσκι γεννήθηκε στο Παρίσι από Πολωνούς γονείς στις 18 Αυγούστου του 1933. Ενώ ήταν σε ηλικία 3 ετών, η οικογένειά του μετακόμισε στην Κρακοβία. Το 1941 ο πατέρας του εξορίστηκε σε στρατόπεδο εργασίας στην Αυστρία και η μητέρα του στο Άουσβιτς απ’ όπου δεν επέστρεψε ποτέ. Ο ίδιος ο Πολάνσκι στη συνέχεια φιλοξενήθηκε από αρκετές Πολωνικές οικογένειες. Ωστόσο, ξαναβρέθηκε με τον πατέρα του, ο οποίος παντρεύτηκε για δεύτερη φορά. Στα 14 του χρόνια, ο Πολάνσκι ξεκίνησε καριέρα ηθοποιού στο θέατρο, σε ραδιοφωνικές παραγωγές και αργότερα σε ταινίες. Παράλληλα, σπούδαζε ζωγραφική και γραφιστική σε σχολή Καλών Τεχνών στην Κρακοβία.
Το 1955 ο Ρόμαν Πολάνσκι ξεκίνησε σπουδές σκηνοθεσίας στην περίφημης κινηματογραφική σχολή του Λοντζ. Η πρώτη του μικρού μήκους ταινία, «The Bicycle», ήταν βασισμένη στην εμπειρία που είχε όταν έπεσε θύμα ληστείας από έναν καταζητούμενο για τρεις φόνους. Ακολούθησε το μονόλεπτο φιλμάκι «A Murder» που προκάλεσε αίσθηση και το «Teeth Smile» που προμήνυαν τα πιο ενοχλητικά θέματα με τα οποία καταπιάστηκε ο σκηνοθέτης στις ταινίες του τη δεκαετία του ’60 και του ’70.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’60 o Πολάνσκι επέστρεψε στην Πολωνία αποφασισμένος να ολοκληρώσει την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία. Επρόκειτο για το «Μαχαίρι στο Νερό» (Knife in the Water / Nóz w wodzie) του 1962. Η ταινία κέρδισε το 1962 το Βραβείο FIPRESCI στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας, ενώ έλαβε και μία υποψηφιότητα για BAFTA αλλά και για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, με το χρυσό αγαλματίδιο όμως να καταλήγει εκείνη την χρονιά στα χέρια του Φεντερίκο Φελίνι για το επίσης κλασσικό φιλμ, «8 1/2».
«Αν αναζητούσα την ουσία του κινηματογράφου, θα έκανα μόνο ταινίες σαν τη Νύχτα Δολοφόνων» – Ρομάν Πολάνσκι
Νύχτα Δολοφόνων / Cul-De-Sac
Σκηνοθεσία: Ρομάν Πολάνσκι
Σενάριο: Ρομάν Πολάνσκι, Ζεράρ Μπραχ
Πρωταγωνιστούν: Ντόναλντ Πλέζανς, Φρανσουάζ Ντορλεάκ, Λιονέλ Σταντέρ, Τζακ ΜακΓκόουραν, Ζακλίν Μπισέ. Παραγωγοί: Τζην Γκουτόβσκι, Μάικλ Κλίνγκερ, Τόνυ Τένσερ
Mοντάζ: Αλαστερ ΜακΙντάιρ
Ήχος: Ντέιβιντ Κάμπλινγκ
Mουσική: Κρζίσζτοφ Κομέντα
Έτος Παραγωγής: 1966
Χώρα Παραγωγής: Μεγάλη Βρετανία
Διάρκεια: 111 λεπτά
Κυκλοφορεί σε επανέκδοση στις εγχώριες Κινηματογραφικές Αίθουσες, από την Πέμπτη 21 Αυγούστου, σε διανομή της εταιρείας New Star
