H φτωχοποιημένη τρίτη ηλικία θα είναι η «νέα κανονικότητα» για ένα μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού πληθυσμού, προειδοποιεί ευρωπαϊκή εποπτική αρχή, εάν δεν υπάρξουν βαθιές μεταρρυθμίσεις στη συνταξιοδοτική πολιτική της Ενωσης.
«Ενας στους πέντε Ευρωπαίους διατρέχει ήδη τον κίνδυνο να ζήσει σε συνθήκες φτώχειας σε μεγάλη ηλικία», σημειώνει η Πέτρα Χίλκεμα, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (European Insurance and Occupational Pensions Authority, EIOPA), με έδρα τη Φρανκφούρτη.
«Ειλικρινά, πρόκειται για εξωφρενικά υψηλό ποσοστό. Και, αν ακολούθως επικεντρωθούμε στις γυναίκες, αυτές διατρέχουν κατά 30% υψηλότερο κίνδυνο για αυτό», τόνισε η ίδια, σε συνέντευξή της στο Politico.
Ωστόσο, δεν είναι ο μόνος κίνδυνος που απειλεί τα προνοιακά θεμέλια της Ευρώπης: λόγω του ραγδαία γηράσκοντος ευρωπαϊκού πληθυσμού, σε διάστημα σαράντα χρόνων από σήμερα, μόλις 1,5 εργαζόμενος θα αντιστοιχεί σε κάθε συνταξιούχο, δηλαδή το ήμισυ του τρέχοντος δείκτη.
«Κάποιες χώρες έχουν φτάσει ήδη σε αυτό το σημείο. Που είναι μη βιώσιμο. Η Ευρώπη έχει πρόβλημα συντάξεων και οι χώρες που δεν διαθέτουν ισχυρά συμπληρωματικά συνταξιοδοτικά συστήματα βρίσκονται σε πραγματικό κίνδυνο».
Για δεκαετίες, το καθιερωμένο ευρωπαϊκό μοντέλο στηριζόταν σε ένα κρατικό συνταξιοδοτικό σύστημα που παρείχε πρόνοια στους πολίτες της τρίτης ηλικίας. Ωστόσο, εν μέσω αύξησης του προσδόκιμου ζωής και μείωσης των ποσοστών γεννητικότητας, το κόστος χρηματοδότησης αυτών των συστημάτων έχει ανέβει. Αν στον ήδη υψηλό «λογαριασμό» προστεθούν τα έξοδα που συνεπάγεται η γήρανση του πληθυσμού –όπως η υγεία και η φροντίδα των ηλικιωμένων–, το κόστος για τους φορολογουμένους εκτινάσσεται.
Εναλλακτικές
Μια λύση είναι η δημιουργία συμπληρωματικών ιδιωτικών ή εργασιακών συνταξιοδοτικών συστημάτων, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι θα έχουν ένα προσωπικό συνταξιοδοτικό κεφάλαιο στο οποίο θα μπορούν να βασιστούν κατά τη συνταξιοδότησή τους.
Σύμφωνα με το Politico, οι σκανδιναβικές χώρες είναι καλύτερα εφοδιασμένες για την αντιμετώπιση της επερχόμενης κρίσης, λόγω μιας σειράς διαφορετικών πηγών συντάξεων: ένα συνταξιοδοτικό σύστημα καταβολής κατά την αποχώρηση από την αγορά εργασίας, επαγγελματικά συνταξιοδοτικά ταμεία –που σημαίνει ότι όποιος εργάζεται αποταμιεύει και για τη συνταξιοδότησή του– και περαιτέρω επενδύσεις σε συνταξιοδοτικά προϊόντα.
Ωστόσο, πολλές άλλες χώρες, ιδίως στα νοτιοανατολικά της Ευρώπης, στηρίζονται κυρίως στις κρατικές συντάξεις και έχουν μικρότερα συνταξιοδοτικά επιδόματα σε σύγκριση με τους μισθούς.
Ωστόσο, σύμφωνα με τη Χίλκεμα, την Ολλανδή που ηγείται της εποπτικής αρχής από το 2021, είναι πεπεισμένη ότι υπάρχει ένα «μομέντουμ» για μια τεράστια αλλαγή, η οποία θα δίνει στην EIOPA μεγαλύτερο ρόλο.
«Κατά πρώτον, βλέπουμε πως το πρόβλημα εντείνεται, και το βλέπουν και μεμονωμένα οι κυβερνήσεις. Κατά δεύτερον, ας είμαστε ειλικρινείς, γιατί βρίσκονται οι συντάξεις στην ατζέντα; Διότι χρειαζόμαστε περισσότερες επενδύσεις, και ένας τρόπος να τις προσελκύσουμε είναι να μεταφέρουμε τις αποταμιεύσεις από τους τραπεζικούς λογαριασμούς σε επενδυτικά προϊόντα», εξηγεί η ίδια.
Το σχέδιο
Τους προσεχείς μήνες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εκδώσει συστάσεις σχετικά με τους λογαριασμούς ταμιευτηρίου και τις συντάξεις, σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης των δημογραφικών και οικονομικών προκλήσεων της Ε.Ε.
Εως το τέλος του έτους, θα προτείνει στις κυβερνήσεις να δημιουργήσουν ψηφιακούς λογαριασμούς για τις αποταμιεύσεις και τις επενδύσεις που είναι διαθέσιμες για κάθε πολίτη, συστήματα παρακολούθησης των συντάξεων, πίνακες ελέγχου για την επικοινωνία των συνταξιοδοτικών παροχών και φορολογικά κίνητρα, για να καταστούν οι αποταμιεύσεις για τη συνταξιοδότηση πιο ελκυστικές. Θα επανεξετάσει επίσης τους κανόνες της ΕΕ για τα συνταξιοδοτικά ταμεία των εργαζομένων και τα συνταξιοδοτικά επενδυτικά προϊόντα.
«Αυτομάτως, αν δουλεύεις, θα εντάσσεσαι στα συνταξιοδοτικά ταμεία. Αν δεν επιθυμείς κάτι τέτοιο, θα πρέπει να επιλέξεις συνειδητά την εξαίρεσή σου», σημειώνει η Χίλκεμα.
Αυτή τη στιγμή, εξηγεί, οι πολίτες μπορούν να επιλέξουν να συμμετάσχουν σε ένα συνταξιοδοτικό πρόγραμμα στο χώρο εργασίας τους, αλλά λόγω αδράνειας λίγοι το κάνουν.
«Το ζήτημα είναι πως η αδράνεια μπορεί να λειτουργήσει και αντιστρόφως», τονίζει η επικεφαλής της EIOPA, που σημαίνει πως ελάχιστοι εξαιρούν εαυτόν από τα ταμεία σύνταξης. Οπου έχει εφαρμοστεί, ο μηχανισμός λειτουργεί και οδηγεί περισσότερους ανθρώπους να αποταμιεύουν μέσω της εργασίας τους για τη συνταξιοδότησή τους, πρόσθεσε.
Η ιδέα είναι να υπάρχει «κάτι που να είναι διαθέσιμο και για τους αυτοαπασχολούμενους ή τους περιστασιακά απασχολούμενους, ώστε να διασφαλιστεί ότι και αυτοί θα μπορούν να αποταμιεύουν για το μέλλον», πρόσθεσε.
Σε ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον «πολιτικά εκρηκτικό» ως προς τις συντάξεις, σύμφωνα με το Politico, οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να προχωρήσουν σε τέτοιες μεταρρυθμίσεις.
Η γαλλική κυβέρνηση του Φρανσουά Μπαϊρού έχασε την υποστήριξη των Σοσιαλιστών όταν οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία για το συνταξιοδοτικό. Αυτό το καλοκαίρι, ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, πρότεινε στους νέους να αποταμιεύουν για τη συνταξιοδότησή τους, προκαλώντας την αντίδραση των συνδικάτων που υπεραμύνονται του κρατικού συνταξιοδοτικού συστήματος.
«Τι ακριβώς διακυβεύεται; Στη Γερμανία, οι συντάξεις από τον χώρο εργασίας ανέρχονται σε 267 δισ. ευρώ, ενώ στη Σουηδία –μια χώρα με το ένα όγδοο του πληθυσμού της Γερμανίας, αλλά όπου σχεδόν όλοι έχουν συνταξιοδοτικό ταμείο– οι αποταμιεύσεις από συντάξεις από τον χώρο εργασίας ανέρχονται σε 516 δισ. ευρώ ή 92% του ΑΕΠ», καταλήγει το δημοσίευμα.
Πηγή: Politico
