Του Γιώργου Κ. Στράτου
Η οργή αποτελεί ένα από τα πλέον κυρίαρχα συναισθήματά μας. Δεν χρειάζονται οι εγκληματολογικές στατιστικές των αποτελεσμάτων της ούτε τα αποτελέσματα δημοσκοπήσεων για να μας πείσουν. Τη συναντάμε και την εκφράζουμε καθημερινώς, πλείστες όσες φορές, ακόμη και για ασήμαντη αφορμή, οι ίδιοι αυτοπροσώπως. Έχουμε σοβαρότατους λόγους να είμαστε οργισμένοι. Τα συστατικά που προκαλούν αυτό το ισχυρότατο ηθικό συναίσθημα αποτελούν έναν συνδυασμό έκπληξης, αηδίας και θυμού, συνήθως ως αντίδραση σε μια έντονη προσωπική προσβολή την οποία υφιστάμεθα. Και μη μου πείτε ότι δεν είναι γεμάτη η ζωή μας από τέτοιες προσβολές;
Η ετυμολογία της λέξης μάς βοηθάει ακόμη περισσότερο στην κατανόηση της αλληλοτροφοδοτούμενης σχέσης της με την πραγματικότητα που μας περιβάλλει. Προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα «ὀργάω» που, μεταξύ άλλων, σημαίνει «καίγομαι από τον πόθο». Από την ίδια ρίζα και το «όργιο», δηλαδή οργή, με την έννοια της εσωτερικής έξαψης. Μέσα στην οργή μας υπάρχει μια ηθική κρίση, η οποία μας καλεί να αντιδράσουμε στην αδικία και να ζητήσουμε τιμωρία αυτών που την προκάλεσαν. Αυτούς τους περιγράφει ευστοχότατα η πιο σύγχρονη έννοια του οργίου στην αργκό μας: πρόκειται για ανθρώπους ανίκανους, απαράδεκτους, ασυνάρτητους, απρόβλεπτους. Από δαύτους έχουμε με τον σωρό! Σε όλες τις θέσεις, με όλες τις καταστάσεις! Ανίκητοι, αμετάθετοι, αναντικατάστατοι, όπως η βλακεία που τους δέρνει…
Είπα βλακεία και θυμήθηκα τον σπουδαίο Ισπανό φιλόσοφο Μιγκέλ ντε Ουναμούνο, ο οποίος προσδιόρισε γλαφυρά αυτόν τον κορυφαίο παράγοντα παραγωγής οργής: «Μου κόλλησε κι εμένα αυτή η αξιοθρήνητη ιδιότητα που δεν είναι άλλη από το να βλέπεις τη βλακεία και να μη μπορείς να την ανεχτείς. Πάντως, το χειρότερο δεν είναι να τη βλέπεις, αλλά να την ακούς. Να ακούς τις βλακείες που πετάνε κάθε μέρα νέοι και γέροι, βλάκες και ξύπνιοι, γιατί εκείνοι που περνιούνται για ξύπνιοι λένε και κάνουν τις περισσότερες βλακείες».
Δεν σκοπεύω να σας κουράσω με τα αυτονόητα. Βεβαίως, την οργή πρέπει να τη διαχειριζόμαστε. Βεβαίως, υπάρχουν ειδικοί επιστήμονες να μας βοηθήσουν. Βεβαίως, οι συμπεριφορές που γεννά μας κάνουν συχνά να χάνουμε το δίκιο μας! Είναι αυτοκαταστροφικές, σπάνια δίνουν λύσεις πέραν της εκτόνωσης. Το κυριότερο, αποδεικνύονται συχνά επικίνδυνες για την υγεία μας. Για όλα αυτά δεν υπάρχει αντίλογος.
Υπάρχει όμως λόγος σοβαρός να ξεσκεπάζονται αυτοί που παίζουν με τα νεύρα μας και μας εξοργίζουν με τις πράξεις τους. Με τα ονόματα, τις διευθύνσεις, τα συμφέροντα, τις διασυνδέσεις και το παρελθόν τους. Αυτός κατεξοχήν είναι ο σκοπός της δημοσιογραφίας. Σε όσους τολμούν να μιλήσουν για «στοχοποίηση» απάντησε αποστομωτικά ο προφητικός Τζορτζ Όργουελ: «Δημοσιογραφία είναι να δημοσιεύεις αυτά που κάποιος άλλος δεν θέλει να δημοσιευτούν. Οτιδήποτε άλλο είναι δημόσιες σχέσεις». Αλλιώς, πώς θα ηρεμήσουμε;
