Του Α. Π. Δημόπουλου*
Ήταν ο πρώτος «Λόγος του Θρόνου» μετά μισό περίπου αιώνα – την τελευταία φορά που Βρετανός μονάρχης παρέστη με την ιδιότητα του αρχηγού του κράτους στο κοινοβούλιο του Καναδά ήταν το 1977. Γιατί βέβαια ο εκάστοτε Βρετανός μονάρχης είναι αρχηγός του κράτους, όχι μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και σε μερικές από τις πιο οικονομικά και κοινωνικά προηγμένες χώρες του κόσμου, τις οποίες ενστικτωδώς κατηγοριοποιούμε, ως «δημοκρατίες», όπως την Αυστραλία, την Νέα Ζηλανδία και τον Καναδά. Εντούτοις αυτό, που κατέστησε τον «Λόγο του Θρόνου» τον οποίο εκφώνησε πριν λίγες ημέρες στην Οτάβα ο Βασιλιάς Κάρολος αντικείμενο προσοχής εκ μέρους του διεθνούς Τύπου δεν ήταν τα χρονικά αλλά τα πολιτικά του συμφραζόμενα – άλλωστε επρόκειτο για ανταπόκριση του Βασιλιά (του οποίου τα καθήκοντα ασκεί συνήθως επιτροπικά ο εκάστοτε Γενικός Κυβερνήτης) σε πρόσκληση της νέας Καναδικής κυβέρνησης. Και ο λόγος, που η νέα κυβέρνηση των «Φιλελευθέρων» (ενός κόμματος δηλαδή, το οποίο έχει παραδοσιακά υπάρξει φορέας ρεπουμπλικανικών ιδεών) επιδίωξε, να προσδώσει «μοναρχικό στίγμα» στην ανάληψη των καθηκόντων της δεν ήταν καναδικός αλλά αμερικανικός. Γιατί με τον κ. Trump, να έχει αμφισβητήσει επανειλημμένα την πολιτική κυριαρχία του Καναδά, προτείνοντας την μετατροπή του στην 51η πολιτεία των Η.Π.Α., η υπόμνηση, ότι ο Καναδάς είναι βασίλειο κρίθηκε αναγκαία και ποιος καλύτερος, να την κάνει από τον ίδιο τον μονάρχη;
Δεν ήταν εύκολο βέβαια. Από την μία, ο Κάρολος όφειλε, να συνυπολογίσει, ότι η Βρετανία έχει επενδύσει πολλά στον ίδιο, ως παράγοντα βελτίωσης των σχέσεων με τον κ. Trump, ο οποίος αναμένεται, σε επίσημη επίσκεψη στο Λονδίνο τον Σεπτέμβριο, ως βασιλικός προσκεκλημένος (μια ασυνήθιστη για το πρωτόκολλο και πολύ τιμητική δεύτερη τέτοια πρόκληση, μετά εκείνη της βασίλισσας Ελισσάβετ το 2018) – έτσι δεν έπρεπε ο «Λόγος του Θρόνου», να εκληφθεί, ως ανοιχτή απόρριψη του κ. Trump. Από την άλλη, για τον Καναδά, το συνταγματικό και πολιτικό ζητούμενο ήταν σαφές και ο Βασιλιάς δεν μπορούσε να το αγνοήσει, πόσο μάλλον σε μια χώρα με παραδοσιακές ρεπουμπλικανικές ανησυχίες, όπου κάθε βασιλικό «faux pas» θα αναζωπύρωνε την συζήτηση για εγκαθίδρυση της δημοκρατίας. Τελικά, αν κρίνει κανείς από τις αντιδράσεις, η ισορροπία τηρήθηκε. Χωρίς, να προκληθεί ενόχληση στις Η.Π.Α., ο «Λόγος του Θρόνου» έγινε ενθουσιωδώς δεκτός (με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, με σαφή πλειοψηφία υπέρ της μοναρχίας) και το κυριότερο ο Τύπος θεώρησε, ότι ο Κάρολος υιοθέτησε τον σωστό τόνο – κυρίως, με την αποστροφή του λόγου του (παρμένη από ένα εμβληματικό στίχο του Καναδικού εθνικού ύμνου, ο οποίος προέρχεται από τον μεγάλο Alfred Tennyson), ότι «ο αληθινός Βορράς είναι ελεύθερος και ισχυρός», η οποία θεωρήθηκε, ως η λόγια εκδοχή, αυτού, που είπε ο Καναδός πρωθυπουργός Mark Carney στον κ. Trump κατά την πρόσφατη συνάντησή τους στον Λευκό Οίκο: «Όπως ξέρετε από τον χώρο των ακινήτων, υπάρχουν ιδιοκτησίες, που δεν πωλούνται!».
Φυσικά, όπως έχω ξαναπεί, η όλη ιδέα του Καναδά, ως 51ης πολιτείας των Η.Π.Α., στηρίζει την σαγήνη της για ένα τμήμα της αμερικανικής πολιτικής, σε μια ταχυδακτυλουργία. Γιατί βέβαια, ο Καναδάς είναι μια χώρα 42 εκατομμυρίων, με ιστορικές διοικητικές διαιρέσεις δέκα επαρχιών (και με το Κεμπέκ μάλιστα, να είναι γαλλόφωνο και αρκούντως διακριτό, ώστε, να έχει συντηρήσει ιστορικά και ένα ισχυρό κίνημα εθνικής ανεξαρτησίας), ώστε η όλη ιδέα, ότι μια τέτοια χώρα, εάν ποτέ ενσωματωνόταν στις Η.Π.Α, θα γινόταν δεκτή, ως μια ακόμα πολιτεία, απλά δεν στέκει. Πράγμα που σημαίνει, ότι εάν ο Καναδάς εντασσόταν ποτέ στα σοβαρά στις Η.Π.Α. με κάθε μια από τις δέκα διοικητικές του διαιρέσεις, να αποτελεί μια πολιτεία (πόσο μάλλον, που αυτές οι δέκα επαρχίες του Καναδά είναι μεγαλύτερες από πολλές πολιτείες των Η.Π.Α.), τότε έξαφνα οι Η.Π.Α. θα αποκτούσαν 60 πολιτείες και επειδή συγκριτικά με τις Η.Π.Α. οι Καναδοί τοποθετούνται στην πλειοψηφία τους «σοσιαλδημοκρατικότερα», το πολιτικό αποτέλεσμα, θα ήταν η μετατροπή των Η.Π.Α. σε μόνιμη επικράτεια των «Δημοκρατικών» και η εξορία των Ρεπουμπλικάνων σε μόνιμη μειοψηφία. Αυτός είναι και ο λόγος, που οι τελευταίοι δεν θέλουν, να γίνει 51η πολιτεία το «δημοκρατικό» Πουέρτο Ρίκο (αν και έχει τέτοιες προϋποθέσεις), φανταστείτε τι θα γινόταν με δέκα πρόσθετες «δημοκρατικές» επαρχίες του Καναδά. Αν οι Καναδοί το έθεταν ποτέ έτσι, η ρεπουμπλικανική Αμερική θα έχανε κάθε διάθεση για πολιτική ενσωμάτωση.
Επειδή όμως η όλη ιδέα εκλαμβάνεται περίπου, ως σουρεαλιστική, η Καναδική ηγεσία προτιμά, να μην την απαντά με αντίρροπες ιδέες αλλά με αντίρροπες εικόνες. Και η επιστράτευση της εικόνας του Βασιλιά ενέχει ακριβώς προβολή μιας ύστατης διαφορετικότητας – όχι απλώς πολιτικής και πολιτειακής αλλά και πολιτισμικής. Όπως επίσης, ειδικά για τον κ. Trump, ο οποίος, όπως είναι γνωστό, γοητεύεται από τον θεσμό της μοναρχίας, η εικόνα υπενθυμίζει ένα απόλυτο προσωπικό άβατο, γιατί, για το «Αμερικανικό όνειρο» όλα μπορεί, να είναι δυνατά, σίγουρα όμως όχι αυτό. Δεν είναι μόνο δηλαδή, ότι «κάποια ακίνητα δεν πωλούνται» (όπως είπε ο κ. Carney) αλλά τελικά και ότι «κάποιες θέσεις δεν διατίθενται» – το άβατο είναι διπλό. Και σε αυτό το άβατο εδράζεται τελικά η «ασθενής ισχύς»(soft power) της μοναρχίας και έξαφνα οι Καναδοί συνειδητοποίησαν έμπρακτα πόσο διαφορετικό είναι, να έχεις έναν κληρονομικό αρχηγό του κράτους και όχι έναν ακόμα δευτεροκλασάτο πολιτικό.
*Πολιτικός Επιστήμων, Παν. Cambridge
