Σε ένα πεδίο που απαιτεί λεπτότητα, θεσμική ευγένεια και πολιτική νοημοσύνη, η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου κατάφερε να τορπιλίσει τις σχέσεις της ελληνικής κυβέρνησης με την Εκκλησία Αμερικής, την Ομογένεια και –κυρίως– το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Και όλα αυτά όχι με λάθη τακτικής, αλλά με επιλογές δολοπλοκίας, μεθοδεύσεων και παρασκηνιακής πίεσης. Όπως συμβαίνει πάντα με όσους υποτιμούν την εκκλησιαστική διπλωματία, η τιμωρία δεν άργησε.
Η κόντρα της Παπαδοπούλου με τον Αρχιεπίσκοπο Ελπιδοφόρο έχει βαθιές ρίζες: από την εποχή που η ίδια υπηρετούσε ως πρέσβειρα στην Ουάσιγκτον. Δεν του συγχώρεσε ποτέ τη δημόσια αυτονομία του, την επιρροή του στους κόλπους της ισχυρής ελληνοαμερικανικής κοινότητας και –κυρίως– τη θερμή του σχέση με τον Ντόναλντ Τραμπ.
Για εκείνη, που έχει ταυτιστεί με το κατεστημένο των Δημοκρατικών, η σχέση αυτή ήταν αιτία πολέμου. Αντί να αξιοποιήσει αυτή την επιρροή προς όφελος της ελληνικής διπλωματίας, επέλεξε να την υπονομεύσει.
Η κορύφωση ήρθε το φθινόπωρο του 2023, όταν ως υφυπουργός επισκέφθηκε το Φανάρι και απαίτησε σχεδόν απερίφραστα από τον Οικουμενικό Πατριάρχη να “μαζέψει” τον Ελπιδοφόρο. Χρησιμοποίησε τα προσχήματα του “εθνικού συμφέροντος”, μίλησε για “διχαστικές πρακτικές” και “οικονομικές σκιές”, αλλά επί της ουσίας ζήτησε να εξοβελιστεί ο Αρχιεπίσκοπος από την Ομογένεια.
Η απάντηση του Πατριάρχη Βαρθολομαίου ήταν σιωπηλή αλλά συντριπτική: καμία ενέργεια, καμία συμμόρφωση, και διαρροή της συνάντησης στους εκκλησιαστικούς κύκλους. Το μήνυμα ήταν σαφές: το Πατριαρχείο δεν είναι υποχείριο ούτε της κυβέρνησης ούτε των “επιτελικών δολοπλοκιών” της.
Και γεύματα και οι απαραίτητες φιλοφρονήσεις και φυσικά οι βραβεύσεις. Ομως μέσα από τις φωτογραφίες γεννιέται ένα μεγάλο ερώτημα. Ιδιωτική ή επίσημη ή ανεπίσημη επίσκεψη της ηγεσίας του ΥΠΕΞ και ο πρέσβης της Ελλάδος στην Τουρκία να λείπει; Κάτι τρέχει άραγε στις σχέσεις μεταξύ του πρέσβη-επιτετραμένου στην Πόλη και του επίσημου πρέσβη στην Αγκυρα; Κοντός ψαλμός αλληλούια…
Η ομογένεια αντεπιτείθεται
Ακολούθησε η μαζική αντίδραση της Ομογένειας. Ο πρόεδρος της AHEPA, Σάββας Τσίβικος, υπερασπίστηκε με σθένος τον Ελπιδοφόρο, χαρακτηρίζοντας τις αιτιάσεις εναντίον του ως “κακοήθεις” και “ανυπόστατες”. Πλήθος ελληνοαμερικανών θεσμικών παραγόντων συντάχθηκαν μαζί του. Και ξαφνικά, εκεί που το Μαξίμου ήθελε να “καθαρίσει” έναν ισχυρό εκκλησιαστικό πόλο επιρροής, ανακάλυψε ότι είχε δημιουργήσει έναν ανεξάρτητο και ενισχυμένο παίκτη, πιο συνδεδεμένο από ποτέ με την αμερικανική πολιτική πραγματικότητα – και μάλιστα, με την πλέον δυναμική εκδοχή της: την Τραμπική.
Έτσι φτάσαμε στην απόλυτη ταπείνωση. Πριν από λίγες ημέρες, ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης επισκέφθηκε επισήμως το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Μαζί του ήταν –φυσικά– και η Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου. Όμως, ο Πατριάρχης αρνήθηκε να τη δεχτεί σε κατ’ ιδίαν ακρόαση. Μια συμβολική και ταυτόχρονα θεσμικά εκκωφαντική κίνηση: η πύλη του Πατριαρχείου παραμένει ανοιχτή για την ελληνική κυβέρνηση, αλλά κλειστή για την “υπονομεύτρια”.
Απέναντι σε αυτό το ναυάγιο, το Μέγαρο Μαξίμου επιχειρεί τώρα “επαναπροσέγγιση”. Ο Κ. Μητσοτάκης τηλεφώνησε στο τέλος Μαρτίου στον Ελπιδοφόρο, τάχα για να “σπάσει ο πάγος”. Αλλά όταν έχεις παγώσει επί τέσσερα χρόνια την εμπιστοσύνη, όταν έχεις επιχειρήσει τη θεσμική αποδόμηση ενός Αρχιεπισκόπου, όταν έχεις εκχωρήσει τη διπλωματία σου σε μια δογματικά προκατειλημμένη και μεθοδικά επιθετική υφυπουργό, οι γέφυρες δεν ξαναχτίζονται τόσο εύκολα.
Η Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου δεν είναι πλέον απλώς διπλωμάτης. Είναι ένα “βαρίδι” για την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Και αν το πολιτικό επιτελείο του πρωθυπουργού δεν καταλαβαίνει ότι στην εκκλησιαστική διπλωματία δεν πας με εκβιασμούς και προσωπικά κόμπλεξ, τότε αργά ή γρήγορα θα βρεθεί αντιμέτωπο όχι μόνο με τη σιωπή του Πατριαρχείου, αλλά και με την απομόνωση από την πιο ζωντανή, στρατηγικά πολύτιμη και πολιτικά ενεργή κοινότητα Ελλήνων εκτός συνόρων: την Ομογένεια των ΗΠΑ.
Διότι η Εκκλησία δεν ξεχνά. Και όταν δέχεται πόλεμο, δεν παριστάνει την πολιτική υπάλληλο – ούτε ξεχνά ποιος ξεκίνησε τις “εχθροπραξίες”.
