Του Απόστολου Αποστόλου*
«Κανείς δεν πρέπει να ξεγελαστεί στη Γαλλία, η Δικαιοσύνη είναι πάντα πολιτική» δήλωσε ο Ερίκ Ζεμούρ μετά την καταδίκη της Μαρίν Λεπέν. Ναι, η δικαιοσύνη έχει πάψει να αποτελεί το αντίβαρο της εξουσίας γιατί είναι ο φύλακας-κέρβερος της καθεστωτικής τάξης. Εξάλλου, πολλές φορές η Δικαιοσύνη στη Γαλλία και όχι μόνο έχει κατηγορηθεί ότι συντελεί στη δημιουργία καταστάσεων κυριαρχίας.
Η ιακωβίνικη αντίληψη ότι η Δικαιοσύνη θα πρέπει να συντελείται ως ενιαία δύναμη μαζί με την εκτελεστική εξουσία (κράτος) και να δρομολογείται στις σκοπιμότητες του εκφραζόμενου δημόσιου συμφέροντος είναι πάντα σε ισχύ. Και αυτό γιατί η κρατική εξουσία είναι εκείνη που τελικά επιβάλλει τους κανόνες προσαρμοστικότητας και αυτό συντελείται μόνο με ένα «σαρκοδέσιμο» μεταξύ Δικαιοσύνης και εκτελεστικής εξουσίας.
Το δημόσιο συμφέρον εκφράζεται πάντα από την κεντρική εξουσία. Αποτελεί καθεστηκυία ερμηνεία και νομιμοποιεί ποικίλες αυθαιρεσίες. Έτσι, λοιπόν, ποιος μπορεί να πιστέψει ότι η Δικαιοσύνη εκφράζει με πληρότητα και ανεξαρτησία τον θεσμικό της ρόλο; Εξάλλου, το δημόσιο συμφέρον και το περί δικαίου αίσθημα βουλιάζουν στον υδράργυρο του εξαναγκασμού. Δυστυχώς, το δημόσιο συμφέρον εκφράζεται από ένα νομικοπολιτικό καθεστώς των εθνικών και υπερεθνικών ελίτ, των παλαιών και νέων ολιγαρχιών, όπου εκείνοι εγκρίνουν για το ποιο θα είναι και πώς θα διαμορφώνεται το περί δικαίου αίσθημα.
Τελικά υπάρχει το κράτος δικαίου ή αποτελεί ένα ακόμη πυροτέχνημα; Επιβάλλει την καθολική υποταγή στον νόμο και τον εφαρμόζει ισότιμα με συνέπεια; Αλλά και πώς εκείνο ερμηνεύει την ισότητα; Την ερμηνεύει με τα χαρακτηριστικά ενός τυπικού κριτηρίου; Επίσης προϋποθέτει και διασφαλίζει την ίση μεταχείριση; Ή καταλήγει στο να επιβάλλονται διαφοροποιήσεις; Υπερασπίζεται επαρκώς την ουσιαστική ισότητα για όλους ή μόνο σε συγκεκριμένες περιστάσεις; Αποκαθίστανται άραγε τα μειονεκτήματα και οι αποκλεισμοί του παρελθόντος ή συνεχίζουν να υπάρχουν ώστε να λειτουργούν ως παραθυράκια; Όλα αυτά αποτελούν σήμερα ερωτήματα, τα οποία όμως δύσκολα βρίσκουν απαντήσεις. Και αν δεν απαντηθούν τα παραπάνω ερωτήματα αναπόδραστα δεν μπορούμε να μιλάμε και για κράτος δικαίου, αλλά για προεπιλεγμένες αποφάσεις.
Πριν από λίγα χρόνια η Γαλλία έζησε την περίπτωση του Μελανσόν, ο οποίος βρέθηκε κατηγορούμενος για ατασθαλίες σχετικά με πλασματικές θέσεις απασχόλησης συνεργατών του στο Ευρωκοινοβούλιο. Κατηγορήθηκε για δαπάνες που διαχειριζόταν η τότε διευθύντρια Επικοινωνίας Σοφία Σικίρου. Υπήρξαν εικονικά τιμολόγια, περίεργες δαπάνες και όλα έδειχναν ότι υπήρχε διαφθορά και παραβάσεις. Όταν η εισαγγελική Αρχή μαζί με τα αστυνομικά όργανα στο πλαίσιο των προκαταρτικών ερευνών προσπάθησαν να εισέλθουν στο γραφείο του Μελανσόν, εκείνος τους απώθησε λέγοντάς τους: «Απομακρυνθείτε, εγώ είμαι η Δημοκρατία».
Παραδείγματα δωροδοκιών στο Ευρωκοινοβούλιο από μεγάλες εταιρίες, όπως η Χουάγουεϊ, σκάνδαλα διαφθοράς, ας θυμηθούμε πρόσφατα εκείνα της Φλάνδας, της Βαλλονίας, της Πορτογαλίας ή εκείνα του Κατάργκεϊτ, χρηματισμούς ευρωβουλευτών από χώρες, όπως το Καζακστάν και πολλά άλλα, τα έχουμε δει πολλές φορές και αποδεικνύουν ότι το Ευρωκοινοβούλιο αποτελεί σουρωτήρι διαφθοράς. Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι η χώρα μας ανήκει στην πρώτη πεντάδα των κρατών της Ε.Ε. που εμπλέκονται σε σκάνδαλα διαφθοράς. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία καταπολέμησης της απάτης έχει εκφράσει την ανησυχία της αναφορικά με όλα όσα συντελούνται. Και επιπλέον δεν είναι καθόλου περίεργο γιατί στις Βρυξέλλες υπάρχει μια κουλτούρα ατιμωρησίας.
Όλα αυτά αποδεικνύουν επίσης την αδυναμία να εφαρμοστεί ένα κράτος δικαίου στην Ευρώπη. Ωστόσο, αν και το κράτος δικαίου χαρακτηρίζεται στοιχείο της κοινής ευρωπαϊκής κληρονομιάς σύμφωνα με την ευρωπαϊκή σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις θεμελιώδεις ελευθερίες (Res 2002), εκείνο που διαφαίνεται είναι ότι το κράτος δικαίου έχει υποστεί αφαίμαξη της υπόστασής του. Η τιμωρία της Λεπέν ήταν υπερβολική καθ’ όλα, γιατί, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, είχε φτάσει μεταξύ 33%-35%. Έτσι λοιπόν, όπως είπε και ο Ματέο Σαλβίνι, «όσοι φοβούνται την κρίση των ψηφοφόρων συχνά καθησυχάζονται από την κρίση των δικαστηρίων».
*Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας
