Του Μανώλη Κοττάκη
Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα. Αλλά σίγουρα είναι η χώρα της Δύσης της οποίας η κοινωνία περισσότερο από κάθε άλλη είναι εθισμένη στην πονηρία. Στο να επικεντρώνει διαρκώς την προσοχή τι κρύβεται πίσω από ένα γεγονός και όχι στο ίδιο το γεγονός. Πρόκειται για μια κουλτούρα που ανατρέχει στην περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όταν δικαιολογημένα, για να σώσουμε το γένος, κρύβαμε τη σκέψη μας. Ειδικά από τον Πηνειό και κάτω, οι Έλληνες, για να μπορέσουμε ν’ αντέξουμε, συμπεριφερόμασταν σαν Άραβες. Άλλα λέγαμε, άλλα σκεφτόμασταν κι άλλα κάναμε. Ο Τσιφόρος γράφει ότι παίζαμε άμυνα με τη σκέψη.
Αυτό το κουσούρι που ήταν πλεονέκτημα στην περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το κληροδοτήσαμε στους εαυτούς μας και για την περίοδο της ελευθερίας. Με όχι καλά αποτελέσματα πάντοτε.
Θα αναφερθώ σε τρία παραδείγματα, ένα προσωπικό και δύο «γενικής λήψεως», όπως συνηθίζουμε να τα αποκαλούμε εμείς οι δημοσιογράφοι. Την προηγούμενη βδομάδα αποκαλύψαμε το e-mail Τριαντόπουλου για το μπάζωμα. Στις περισσότερες συνεντεύξεις που δώσαμε μετά δύο ήταν τα ερωτήματα που δεχόμασταν με μια μορφή καχυποψίας.
«Το έχετε στη διάθεσή σας; Υπάρχει;» «Ποιος σας το έδωσε; Ποιος κρύβεται πίσω από τη διαρροή;»
Δύο πονηροί κάλεσαν στη διεύθυνση σύνταξης της εφημερίδας μας για να μας ρωτήσουν αν το e-mail μάς το έδωσαν οι… Ρώσοι! Προφανώς και απαντούσαμε στα ερωτήματα γελώντας. Αλλά υπήρχε κάτι που ειλικρινά μας ξεπερνούσε. Δημοσιεύσαμε το περιεχόμενο του e-mail και κάναμε πλήρη αντιπαραβολή από τα πρακτικά της Βουλής με τους ισχυρισμούς που ανέπτυξε ο υφυπουργός Τριαντόπουλος στο Κοινοβούλιο και το συμπέρασμα ήταν διά γυμνού οφθαλμού ορατό: Ο πρώην υφυπουργός είπε ασύστολα ψέματα στην εθνική αντιπροσωπία.
Τη μία μέρα τής έλεγε ότι δεν ασχολήθηκε ποτέ με τη διαμόρφωση του τόπου του δυστυχήματος, και κατ’ επέκταση το μπάζωμα, και δεν μετείχε σε καμία σύσκεψη με υπουργό, και την άλλη το e-mail με τη δική του υπογραφή αποκάλυπτε ότι ασχολήθηκε και συμμετείχε. Είχαμε μπροστά μας έναν ψεύτη ο οποίος είναι τόσο θρασύς, που βγήκε την επομένη στο facebook να κατηγορήσει τους επικριτές του ότι λένε ψέματα. Αλλά για κάποιους πονηρούς το θέμα ήταν αν το e-mail μάς το έδωσαν οι… Ρώσοι, ο… Αγοραστός, όπως διάβασα στις στήλες κάποιου Κλουζό, κάποιοι από το Μαξίμου που ήθελαν να «καρφώσουν» εαυτούς και αλλήλους, όπως άκουσα σε ραδιοφωνική εκπομπή, και τα λοιπά και τα λοιπά. Αυτό ήταν το θέμα! Το δέντρο και όχι το δάσος.
Την ίδια τακτική φαίνεται ότι καλλιεργεί η κυβέρνηση του κατά τ’ άλλα δυτικού ορθολογισμού, όταν της τίθενται ερωτήματα για τα Τέμπη και αδυνατεί να τα απαντήσει.
«Θέλετε να ρίξετε την κυβέρνηση. Θέλετε να αποσταθεροποιήσετε την κυβέρνηση. Θέλετε την πτώση του Μητσοτάκη». Όποιος ψάχνει την αλήθεια για μια υπόθεση δημόσιου συμφέροντος είναι… πραξικοπηματίας.
Με τη στρεψοδικία αυτή η κυβέρνηση προσπαθεί να αλλάξει πίστα και να αλλάξει το θέμα, αλλά εμμέσως ομολογεί ότι τα Τέμπη είναι τόσο επικίνδυνο θέμα, που μπορούν και να τη ρίξουν. Κανείς όμως δεν κάνει στην πολύκροτη αυτή υπόθεση τον στοιχειώδη διαχωρισμό. Εδώ το διακύβευμα είναι η δικαιοσύνη και όχι η εξουσία. Όχι η επιβίωση ενός κόμματος στην εξουσία. Εδώ το βασικό θέμα είναι πώς χάθηκαν 57 ζωές, όχι μια καρέκλα.
Το δεύτερο ζήτημα αφορά το μέλλον. Η εξουσία είναι θέμα των εκλογών. Αλλά η δικαιοσύνη είναι θέμα των συγγενών. Δεν συνδέεται το ένα με το άλλο. Η απόδοση δικαιοσύνης δεν ανατρέπει μία κυβέρνηση. Εκτός κι αν αυτή η κυβέρνηση γνωρίζει ότι είναι τόσο συγκλονιστικά τα γεγονότα, που θα τη ρίξουν. Αλλά ως γενική αρχή πίσω από το αίτημα για δικαιοσύνη δεν υποκρύπτεται αίτημα πτώσης δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης. Η συζήτηση είναι παραπειστική. Αλλά ο πονηρός ο Έλληνας, που ξέρει τα πάντα, είναι έτοιμος να «αγοράσει» τη θεωρία.
Και το τρίτο παράδειγμα: Παρακολουθούσα προχθές το βράδυ στο ελληνικό Euronews μια ενδιαφέρουσα συζήτηση στην οποία τέθηκε το ερώτημα εάν ήταν στημένο το επεισόδιο Τραμπ – Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο. Το ίδιο ερώτημα μου τέθηκε από έναν… νεαρό παρκαδόρο και του απάντησα αυθόρμητα ότι «σκέφτεσαι πολύ ελληνικά!» Εκτυλίχθηκε μπροστά στα μάτια μας ένας συγκλονιστικός διάλογος, ο πυρήνας του οποίου ήταν η φράση «θα πρέπει να τελειώσει ο πόλεμος». Παρακολουθήσαμε έναν διάλογο που, ακόμα κι αν ήθελε κανείς να τον… στήσει, δεν θα μπορούσε να έχει ποτέ εξελιχθεί έτσι. Κι όμως εμείς οι Έλληνες, που τα ξέρουμε όλα, ψάξαμε πίσω από το γεγονός το ερώτημα.
Από μία άποψη δεν μας παρεξηγώ. Γιατί η Ιστορία μας είναι γεμάτη από συνωμοσίες. Τις οποίες πάντοτε πρέπει να ψάχνουμε. Ακόμα κι αυτό που επιπόλαια ισχυρίστηκε ο πρωθυπουργός ότι πίσω από τις διαδηλώσεις για τα Τέμπη ήταν η ρωσική προπαγάνδα στο διαδίκτυο. Αλλά εκτός από το να θέτουμε τα ερωτήματα, να κοιτάμε τα γεγονότα.
Αν θυμώσει μαζί μας ένα ξένο κράτος, να διερευνήσουμε και ποιες είναι οι αιτίες που οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση. Σε κάθε περίπτωση, όταν επικρατεί σύγχυση στις κοινωνίες και τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι περισσότερα από τα ίδια τα γεγονότα, τότε κάτι άρρωστο συμβαίνει σε μια δημοκρατία. Μια δημοκρατία έχει πάντοτε τις απαντήσεις. Ουαί κι αλίμονο στις δημοκρατίες που παράγουν ερωτήσεις.
