Σύμφωνα με νέες παρατηρήσεις ένα σμήνος γαλαξιών που κάποτε θεωρούνταν “νεκρό” σχηματίζει απροσδόκητα αστέρια με εκπληκτικό ρυθμό. Αυτό αμφισβητεί τις καθιερωμένες θεωρίες σχετικά με το σχηματισμό άστρων σε γερασμένους γαλαξίες.
Πιο συγκεκριμένα το σμήνος Phoenix, το οποίο βρίσκεται 5,8 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά, πιστεύεται ότι έχει εξαντλήσει το δυναμικό σχηματισμού άστρων. Μια νέα όμως παρατήρηση χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο JWST αποκάλυψε μια ενεργή διαδικασία γέννησης αστεριών. Τα σμήνη γαλαξιών είναι οι μεγαλύτερες βαρυτικά δεσμευμένες δομές στο σύμπαν και αποτελούνται από χιλιάδες γαλαξίες μαζί με ζεστό αέριο και σκοτεινή ύλη. Με την πάροδο του χρόνου, αυτά τα σμήνη θεωρούνται “νεκρά” (quenched), κάτι που σημαίνει ότι έχουν εισέλθει σε μια φάση όπου νέα αστέρια δεν σχηματίζονται πλέον.
Αν και το Phoenix Cluster αναμενόταν να ακολουθήσει αυτό το μοτίβο, οι αστρονόμοι ανίχνευσαν μια μεγάλη έκρηξη σχηματισμού άστρων, που παράγει έως και 1.000 αστέρια ετησίως. Θεωρητικά, το ζεστό αέριο στα σμήνη γαλαξιών θα έπρεπε να κρυώσει με την πάροδο του χρόνου. Στα περισσότερα συμπλέγματα, αυτή η διαδικασία δεν φαίνεται να συμβαίνει. Αντίθετα, μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα (SMBH) στο κέντρο του συμπλέγματος εκπέμπει ισχυρούς πίδακες, θερμαίνοντας το περιβάλλον αέριο και εμποδίζοντάς το να κρυώσει. Αυτό οδηγεί σε ένα σενάριο όπου ο σχηματισμός άστρων παραμένει χαμηλός, παρά την παρουσία θερμού αερίου.
Ωστόσο, στο Phoenix Cluster, οι συνήθεις κανόνες δεν φαίνεται να ισχύουν. Όχι μόνο η υπόθεση των αστρονόμων για την απουσία ψυχρού αερίου έχει αποδειχθεί λανθασμένη, αλλά υπάρχουν επίσης σαφείς ενδείξεις για μια μεγάλης κλίμακας διαδικασία ψύξης του αερίου και τροφοδοσίας αστεριών. Για να λύσει το μυστήριο, μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Michael Reefe, μεταπτυχιακό φοιτητή φυσικής στο Ινστιτούτο Kavli για την Αστροφυσική και Διαστημική Έρευνα του MIT, χρησιμοποίησε το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb για να παρατηρήσει τον πυρήνα του σμήνος Phoenix.
Οι δυνατότητες υπερύθρων του JWST του επέτρεψαν να ανιχνεύει θερμό αέριο, το οποίο λειτουργεί ως ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ θερμού και ψυχρού αερίου. Αυτό το αέριο ενδιάμεσης θερμοκρασίας, που ανιχνεύεται μέσω των εκπομπών νέον. Ένα από τα πιο εκπληκτικά ευρήματα είναι ότι η υπερμεγέθη μαύρη τρύπα του σμήνους Phoenix μπορεί να παίζει ρόλο στην ψύξη του αερίου αντί στη θέρμανση του. Στο Phoenix Cluster η δραστηριότητα της μαύρης τρύπας μπορεί να δημιουργεί συνθήκες που επιτρέπουν στο αέριο να ψυχθεί. Αυτό το κρύο αέριο τροφοδοτεί άμεσα τον σχηματισμό νέων άστρων. Αν επιβεβαιωθεί αυτή η ανακάλυψη θα μπορούσε να αμφισβητήσει τα υπάρχοντα μοντέλα ανάδρασης της μαύρης τρύπας και την επίδρασή της στην εξέλιξη των γαλαξιών.
Πηγή: Techmaniacs
