Μία «βραδυφλεγής βόμβα» απειλεί τα θεμέλια του κρατικού προϋπολογισμού, καθώς η απόφαση για τα αναδρομικά των συνταξιούχων βρίσκεται στα χέρια της Δικαιοσύνης.
Η πολυαναμενόμενη δικαστική απόφαση, η οποία αναμένεται να εκδοθεί το προσεχές διάστημα – το αργότερο στις αρχές Οκτωβρίου – αφορά τις διεκδικήσεις συνταξιούχων για την επιστροφή της 13ης και 14ης σύνταξης για την περίοδο Ιουνίου 2015 έως Μαΐου 2016.
Οι συνταξιούχοι προσέφυγαν στη δικαιοσύνη διεκδικώντας την επιστροφή των χρημάτων που έχασαν κατά την οικονομική κρίση, με τις περικοπές που επιβλήθηκαν στις συντάξεις τους στο πλαίσιο των μνημονιακών υποχρεώσεων της χώρας.
Αν η απόφαση είναι ευνοϊκή για τους συνταξιούχους, το συνολικό κόστος για το κράτος εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε περίπου 500 εκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, αν η κυβέρνηση επιλέξει να επεκτείνει την εφαρμογή της απόφασης και στους υπόλοιπους συνταξιούχους, που δεν έχουν προσφύγει δικαστικά, τότε το κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό θα μπορούσε να αγγίξει τα 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η υπόθεση έφτασε στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο ύστερα από αντικρουόμενες αποφάσεις του Αρείου Πάγου και του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Ο Άρειος Πάγος έκρινε τις περικοπές συνταγματικές, κρίνοντας ότι αυτές εξυπηρετούσαν το δημόσιο συμφέρον και τη διάσωση της χώρας κατά την περίοδο της κρίσης, ενώ το ΣτΕ έκρινε τις περικοπές αντισυνταγματικές, υποστηρίζοντας ότι οι νόμοι δημοσιονομικής προσαρμογής του 2012 δεν δικαιολογούσαν την κατάργηση της 13ης και 14ης σύνταξης.
Η πολυετής αυτή δικαστική διαμάχη, που αφορά τις περικοπές συντάξεων λόγω της οικονομικής κρίσης, φτάνει πλέον σε κρίσιμο σημείο.
Μέχρι τον Οκτώβριο, η απόφαση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου (ΑΕΔ) αναμένεται να καθορίσει αν οι 350.000 συνταξιούχοι που έχουν προσφύγει στη δικαιοσύνη θα λάβουν αναδρομικά από τα δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα και το επίδομα καλοκαιριού, καθώς και για τις περικοπές στις επικουρικές τους συντάξεις.
Η απόφαση αυτή θα αφορά μόνο το ενδεκάμηνο Ιούνιος 2015 – Μάιος 2016 και όχι όλη την περίοδο που καλύπτεται από τις προσφυγές. Σε περίπτωση θετικής απόφασης, το ζήτημα των καταβολών θα δημιουργήσει δημοσιονομικές πιέσεις, γι’ αυτό και το πιθανότερο είναι ότι οι καταβολές των οφειλόμενων αναδρομικών θα γίνουν τμηματικά, προκειμένου να περιοριστεί η άμεση επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού.
Στο επίκεντρο αυτής της υπόθεσης βρίσκονται οι περικοπές στις επικουρικές συντάξεις και τα δώρα, που επιβλήθηκαν το 2012 στο πλαίσιο των μνημονιακών περιορισμών και οι οποίες αποτέλεσαν αντικείμενο δικαστικών προσφυγών από συνταξιούχους. Οι συνταξιούχοι ελπίζουν ότι η απόφαση του ΑΕΔ θα δημιουργήσει ένα ενιαίο πλαίσιο δικαιοσύνης για τις περικοπές τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Η απόφαση αυτή θα κρίνει κατά πόσον οι περικοπές ήταν συνταγματικές και θα προσδιορίσει αν οι συνταξιούχοι είναι τελικά δικαιούχοι των αναδρομικών ποσών για το συγκεκριμένο διάστημα.
Το 2020, η κυβέρνηση προχώρησε στην καταβολή αναδρομικών μόνο για τις μειώσεις που είχαν επιβληθεί στις κύριες συντάξεις, ενώ τα δώρα και οι επικουρικές συντάξεις δεν καταβλήθηκαν, παρά την απόφαση του ΣτΕ το 2019. Αυτό οδήγησε σε νέες δικαστικές προσφυγές από οργανώσεις συνταξιούχων, οι οποίοι τώρα αναμένουν την οριστική απόφαση του ΑΕΔ για να λυθεί το ζήτημα. Οι διεκδικήσεις των συνταξιούχων ανέρχονται σε περίπου 723 εκατομμύρια ευρώ για τις περικοπές στις επικουρικές συντάξεις και σε 1,875 δισ. ευρώ για τα δώρα στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Οι συνταξιούχοι και οι οργανώσεις τους αναμένουν από την κυβέρνηση μια «πολιτική λύση», που θα εξασφαλίσει την επιστροφή των οφειλόμενων ποσών και θα τους ανακουφίσει από τις συνεχείς δικαστικές προσφυγές.
Ωστόσο, η κυβέρνηση, μέχρι στιγμής, αποφεύγει να δεσμευτεί για την πλήρη απόδοση των αναδρομικών, επικαλούμενη το υψηλό κόστος που θα προκύψει αν η απόφαση του ΑΕΔ εφαρμοστεί σε όλους τους συνταξιούχους, ανεξαρτήτως αν έχουν προσφύγει δικαστικά ή όχι.
Το συνολικό κόστος σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσε να ανέλθει σε 2,5 δισ. ευρώ, ένα ποσό που θα επιβαρύνει σημαντικά τα δημόσια οικονομικά.
Παρά την επιφυλακτικότητα της κυβέρνησης, οι συνταξιούχοι παραμένουν αισιόδοξοι ότι η τελική απόφαση θα δικαιώσει τις προσδοκίες τους και θα βάλει τέλος στη μακροχρόνια δικαστική διαμάχη, αποδίδοντας τα οφειλόμενα ποσά που διεκδικούν εδώ και χρόνια.
Η απόφαση του ΑΕΔ αναμένεται να έχει καθοριστική σημασία για το μέλλον των αναδρομικών πληρωμών και να επηρεάσει όχι μόνο τις ζωές χιλιάδων συνταξιούχων, αλλά και τη σταθερότητα του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας.
