Του Απόστολου Αποστόλου*
« … Όταν η αγωνία αγγίζει το τέλος της, κοιτάμε αλλού, γιατί τότε ο θάνατος γίνεται αόρατος» Μίλαν Κούντερα
Κάποιοι πολιτικοί, κάποιοι σχολιαστές και αναλυτές θυμίζουν τους παπατζήδες της Κουμουνδούρου ή της πλατείας Κοτζιά που με εκπληκτική ταχύτητα μετά από ανακάτωμα τριών φύλλων της τράπουλας έλεγαν «εδώ ο παπάς, εκεί ο παπάς, που είναι ο παπάς;» και ο τζογαδόρος πελάτης έπρεπε να διαλέξει το σωστό φύλλο.
Κάπως έτσι κάποιοι τηλεοπτικοί πολιτικοί μαζί με πολιτικούς σχολιαστές και αναλυτές της παραπληροφόρησης αναζητούν το πολιτικό κέντρο. Που είναι το πολιτικό κέντρο; Γιατί Χωρίς αυτό δε θα υπάρχει για πολύ το πολιτικό σύστημα. Είναι εκείνο που θα δώσει αυτοδυναμίες και θα ενισχύσει κόμματα και παράλληλα θα θεραπεύσει το σύστημα από τους επιπόλαιους ψηφοφόρους που ενδυναμώνουν ηγέτες της λαϊκής ακρο-δεξιάς ή ακρο-αριστεράς; Αυτό το πολιτικό κέντρο ψάχνουν οι πολιτικοί, ή οι δημοσιογραφούντες παπατζήδες.
Όμως το πολιτικό κέντρο δεν υπάρχει , γιατί το πολιτικό κέντρο αποτελεί μια φαντασίωση της απελπισίας των πολιτικών όταν δεν έχουν ικανό αφήγημα για να προσελκύσουν ψηφοφόρους. Γιατί το πολιτικό κέντρο αποτελεί μια απάτη της εξουσιαστικής αφηγηματολογίας γιατί αλλιώς η πολιτική εξουσία θα καταρρεύσει ως ανούσιο λογοπαίγνιο. Το πολιτικό σύστημα θέλει έναν ακόμη πόλο για να επενδύσει στον εαυτό του μέσα από μια άλλη αναπαράσταση.
Έτσι βρήκαν το αφήγημα του κέντρου ως πόλου ο οποίος θα παγιδεύσει ψηφοφόρους, ουσιαστικά επρόκειτο για μια μίξη ιδεών («εν μέρει εθνικός και εν μέρει χριστιανίζων» έλεγε ο Κ. Καβάφης, όταν χαρακτήριζε τις ανόητες συνθέσεις) και για μια κοινωνική συνθετότητα πλαστής επαγωγής. Η σοσιαλδημοκρατία του Μπερντσάϊν, ο τρίτος Δρόμος του Ρέπκε, και αργότερα του Γκίντενς, έβρισκαν τρόπο να εκφραστούν ως πολιτικά κέντρα. Έτσι το κέντρο κάποιες δεκαετίες πριν λειτουργούσε σαν πόλος αποφόρτισης των πολιτικών άκρων, συντηρώντας όμως με αυτόν τον τρόπο το κύκλωμα εξουσία του συστήματος.
Μετά το 1981 το πολιτικό κέντρο στην Ελλάδα, μαζί με το Κόμμα του Κέντρου εξαφανίστηκε γιατί εντάχθηκε στο ΠΑΣΟΚ. Έτσι οι πολίτες αναβαπτίστηκαν και μέσα από ρευστές και ευδιαμόρφωτες συνθήκες εντάχθηκαν στα κοινωνικά αιτήματα της πολιτικής του «κινήματος της αλλαγής» του Ανδρέα Παπανδρέου.
Τώρα κάποιοι πολιτικοί της ευκαιριακής μετα-δημοκρατίας που υπερασπίζονται πολιτικές χωρίς πατρίδες και χρονολογίες θέλουν να ξανακτίσουν τον κεντρώο πολιτικό πόλο. Θεωρητικοποιώντας ένα πλαίσιο ανάλυσης και κατανόησης της έννοιας του πολιτικού κέντρου με θολά θεωρητικά και μεθοδολογικά εργαλεία.
Το πολιτικό κέντρο αποτελεί επινόηση του κυκλώματος της εξουσίας που έχει φρακάρει και ξαναεμφανίζει το spectrum (το φάσμα) του παρελθόντος ως λύση κοινωνική και πολιτική, ως άλλη κυβερνητική και πολιτική κατεύθυνση. Η ίδια η επινόηση του πολιτικού κέντρου σημαίνει και τη χρεωκοπία της και αυτό γιατί έρχεται ως ανακύκλωση για να στηρίξει το πολιτικό σύστημα την ίδια στιγμή που και το πολιτικό σύστημα περιμένει τα απορριμματοφόρα να το μαζέψουν. Ωστόσο σαχλεπίσαχλες αναλύσεις και κενές πολιτικές προσδοκίες επενδύουν με πείσμα αδιάλυτο σε ένα δρομολόγιο που δεν έχει πορεία μπροστινής κίνησης αλλά πισινής επιτάχυνσης. Όλοι εκείνοι με την ακράτεια του λόγου τους περί κέντρου είναι ιστορικά ξεπερασμένοι και νομοτελειακά ηττημένοι. Και αυτό που τελικά κάνουν είναι να μεταφέρουν μετα-δημοκρατικά ανέκδοτα και επιθεωρησιακές συζητήσεις αναχρονιστικών όρων προς χρήση και κατανάλωση εξαπατώντας τους πολίτες και εκείνοι να κερδίσουν χρόνο. Όταν βλέπεις δεξιούς, αριστερούς, να μιλούν για το πολιτικό κέντρο τότε ψάχνουν ελπίδες για να νικήσουν τις αγωνίες τους που μεγαλώνουν και τους πνίγουν, γιατί έχουν σαπίσει στο Ίδιο που δεν αλλάζει να γίνει κάτι Άλλο. Ο πανδαμάτωρ όμως χρόνος (κατά τον Κάλβο) είναι αμείλικτος και θα καταπιεί τόσο τα θορυβώδη υποκατάστατα τους όσο και τους ίδιους.
*Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας
