Τόνοι μελάνι έχουν χυθεί, εδώ και μισό αιώνα, για την εξέγερση του Πολυτεχνείου, την 17η Νοέμβρη του 1973. Η κατάληψη των φοιτητών στο εμβληματικό κτίριο της Πατησίων, που κράτησε περίπου 4 ημέρες, για να διαλυθεί αυταρχικά, από τη δικτατορία των συνταγματαρχών στιγμάτισε την ελληνική ιστορία ενώ, για πολλούς, ήταν το μεγάλο γεγονός που αποκάλυψε το πραγματικό, αυταρχικό πρόσωπο της χούντας. Ενόψει της 50ης επετείου της κατάληψης που άλλαξε για πάντα τον ρου της σύγχρονης ιστορίας της χώρας, η Kapa Research παρουσιάζει τι πιστεύουν οι πολίτες για την εξέγερση – τα μηνύματά της, τα οράματα της «γενιάς του Πολυτεχνείου» αλλά και τον συμβολισμό του στο σήμερα.
Οι απαντήσεις των πολιτών για τα 50 χρόνια από την Εξέγερση του Πολυτεχνείου
Στην ερώτηση σχετικά με το πόσο ενημερωμένοι-ες θεωρούν ότι είναι οι πολίτες, σχετικά με την εξέγερση του Πολυτεχνείου, το 81% των ερωτώμενων θεωρούν εαυτούς ενημερωμένους, με το 36% αυτών να υποστηρίζει ότι γνωρίζει το θέμα σε βάθος, και το 45% να θεωρεί ότι το γνωρίζει αρκετά.
Όσον αφορά τη σημασία που έπαιξε, το γεγονός της εξέγερσης, για την εξέλιξη της ιστορίας της χώρας μας, το 70% συνολικά των πολιτών θεωρεί ότι ήταν ένα «πολύ» (38%) ή «αρκετά» (32%) σημαντικό γεγονός, με ένα 16% να απαντά ότι πρόκειται για ένα «λίγο» σημαντικό γεγονός, και το 13% να το χαρακτηρίζει «καθόλου» σημαντικό.
Στην έρευνα, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν και σχετικά με το εάν, η εξέγερση του Πολυτεχνείου, υπήρξε ένα θετικό ή αρνητικό γεγονός για την πορεία της χώρας. Με το 72% συνολικά να το χαρακτηρίζει «σίγουρα θετικό» (45%), ή «Μάλλον θετικό» (27%). Αρνητικές απόψεις σχετικά με την ιστορία έχει το 24% συνολικά, με το 14% να απαντά ότι, η εξέγερση υπήρξε ένα «μάλλον αρνητικό» γεγονός και το 10% να τη χαρακτηρίζει «σίγουρα αρνητικό» γεγονός.
Πόσο επίκαιρα είναι τα μηνύματα του Πολυτεχνείου σήμερα;
Σίγουρα ή μάλλον επίκαιρα τα θεωρεί το 47%, με το 31% να τα θεωρεί «σίγουρα επίκαιρα» και το 16% «μάλλον επίκαιρα». Ωστόσο, ένα 51% συνολικά θεωρεί ότι «μάλλον» (25%) ή «σίγουρα» (26%) έχουν ξεπεραστεί.
Όσον αφορά στο αμφιλεγόμενο ζήτημα της «γενιάς του Πολυτεχνείου», και τον ρόλο που έχει παίξει στην ελληνική κοινωνία, από την πτώση της χούντας έως σήμερα, μόλις το 30% συνολικά την αξιολογεί «θετικά» (9%) ή «μάλλον θετικά» (21%) ενώ, οι αρνητικές απόψεις υπερτερούν, σε ποσοστό 65%, με το 33% να απαντά «μάλλον αρνητικά» και το 32% «αρνητικά».
Τέλος, οι ερωτώμενοι κλήθηκαν να σχολιάσουν τι συμβολίζει, κατά τη γνώμη τους, το Πολυτεχνείο – και εδώ, οι απόψεις σχεδόν διίστανται. Το 47% απάντησε «την ενότητα», ενώ το 41% σημείωσε «τον διχασμό». Ένα 12% δεν απάντησε, ή σημείωσε ότι δε γνωρίζει.
Τα κεντρικά συμπεράσματα από την έρευνα της Κάπα Research
Μισό αιώνα μετά, η σημασία και ο καταλυτικός ρόλος του Πολυτεχνείου στην εξέλιξη της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας δεν αμφισβητούνται: για τη μεγάλη πλειοψηφία η εξέγερση θεωρείται ένα σημαντικό γεγονός (70%) που επηρέασε θετικά την πορεία της χώρας (72%). Η φλόγα, λοιπόν, δεν έχει σβήσει.
Ωστόσο, οι ελπίδες και τα οράματα της εξέγερσης, που άφησαν το στίγμα τους στη μεταπολιτευτική περίοδο, έχουν απωλέσει μέρος της δυναμικής τους: σήμερα θεωρούνται – έστω και οριακά – περισσότερο ξεπερασμένα (51%) παρά επίκαιρα (47%).
Αντίστοιχα, ο μύθος που συνοδεύει τη γενιά του Πολυτεχνείου – κατόπιν της υπερ-εκμετάλλευσης από τη μία και της κατασυκοφάντησης από την άλλη – έχει φθαρεί: το 65% κρίνει αρνητικά πια τον ρόλο της στα πράγματα, ενώ, για το 60%, τα οράματά της έχουν κατά κύριο λόγο διαψευστεί. Οι ευθύνες που αποδόθηκαν στη γενιά αυτή για την οικονομική κρίση του 2010 φαίνεται να έχουν επιφέρει καίριο πλήγμα στην υστεροφημία της.
Με βάση την κομματική προέλευση των ερωτώμενων, προκύπτει εν τέλει πως η εξέγερση έχει μάλλον ενταχθεί στον διαχωρισμό Αριστεράς – Δεξιάς: πλήρως ευνοϊκά τοποθετούνται οι υποστηρικτές των κομμάτων της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς, πιο επιφυλακτικά οι ψηφοφόροι της Νέας Δημοκρατίας και των μικρότερων κομμάτων της Δεξιάς. Υπό αυτό το πρίσμα, πρόκειται για ένα ιστορικό γεγονός που δεν απέκτησε ποτέ «εθνικά» χαρακτηριστικά, ταυτίστηκε με τα πάθη της χώρας, και ενώνει και διχάζει, ταυτόχρονα.
Τέλος, είναι αξιοσημείωτο πως παρά την πάροδο του χρόνου και την πρόσφατη αλληλουχία κρίσεων, η σημερινή νέα γενιά εμφανίζεται πιο ευαίσθητη απέναντι στο Πολυτεχνείο από τις γενιές που το βίωσαν. Ίσως, όπως οι νέοι του 1973, συγκινούνται και αυτοί περισσότερο από τα γεγονότα που γυρίζουν τον τροχό της ιστορίας μπροστά.
