Το δεύτερο δεκαπενθήμερο του φετινού Ιουλίου, παράλληλα με τον παρατεταμένο καύσωνα, σφραγίστηκε από μια πολύ μεγάλη περιβαλλοντική καταστροφή στη χώρα με αρκετά μεγάλα πύρινα μέτωπα να μαίνονται ανεξέλεγκτα για ημέρες.
Οι αριθμοί είναι αποκαρδιωτικοί. Το διάστημα από 15 έως και 31 Ιουλίου στις 7 μεγάλες δασικές πυρκαγιές (Κέρκυρα, Αίγιο, Δερβενοχώρια, Αττική/Κουβαράς, Κάρυστος, Νέα Αγχίαλος, Ρόδος) κάηκε συνολικά έκταση που αγγίζει τα 470.000 στρέμματα, σύμφωνα με την Υπηρεσία Ταχείας Χαρτογράφησης Copernicus της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Aπό την αρχή του έτους έχουν καεί συνολικά στη χώρα περίπου 550.000 στρέμματα, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για Δασικές Πυρκαγιές. Ο αριθμός αυτός είναι ήδη κατά 30% μεγαλύτερος σε σχέση με τις συνολικές εκτάσεις που κατά μέσο όρο καίγονται στη χώρα μας ετησίως (περίπου 435.000 στρέμματα), όπως αναφέρει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών/meteo.gr.
Σύμφωνα με το Meteo, είναι αξιοσημείωτο ότι ο αριθμός των δασικών πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν και χαρτογραφήθηκαν στη χώρα μας έως την 30.07.2023 δεν παρουσιάζει κάποια σημαντική αύξηση.
135.000 στρέμματα δασικής έκτασης κάηκαν στη Ρόδο
Στα 135 χιλιάδες στρέμματα υπολογίζει το Πανεπιστήμιο Αθηνών το «καθαρό» δάσος που κάηκε στη Ρόδο και σύμφωνα με τον καθηγητή Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών και προέδρου του ΟΑΣΠ Ευθύμιο Λέκκα, απαιτούνται προσεγμένες δράσεις, άμεσα, για να «θωρακίσουμε» τις καμένες περιοχές από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και πλημμυρικά φαινόμενα, αλλά και να προστατεύσουμε τις περιοχές από το φαινόμενο της «ερημοποίησης» στο μέλλον ενώ, σύμφωνα με την εμπειρία, αναμένεται να δούμε το δάσος να αναγεννιέται σε ορίζοντα πενταετίας.
Ο κ. Λέκκας, ο οποίος βρισκόταν στο νησί της Ρόδου στη διάρκεια της καταστροφικής πυρκαγιάς και χθες συνόδευσε τα Προεδρεία της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας και της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Νοτίου Αιγαίου στις πυρόπληκτες περιοχές, σε δηλώσεις του τόνισε τα εξής:
«Είναι μία εκτεταμένη περιοχή η οποία καταστράφηκε, μία περιοχή την οποία έχουμε υπολογίσει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών σε 135 χιλιάδες στρέμματα, το “καθαρό” δάσος που κάηκε. Είναι, λοιπόν, μία πολύ μεγάλη καταστροφή για τη Ρόδο σε μία κομβική περιοχή που γειτνιάζει με τη Νότια Ρόδο όπου εκεί απουσιάζει το δάσος και έχουμε να κάνουμε με φαινόμενα ερημοποίησης και η μεγάλη αγωνία είναι να μην προελάσει αυτή η ερημοποίηση στα Βόρεια-αν και πιστεύω ότι το δάσος έχει την δυνατότητα από μόνο του να αναγεννηθεί, βέβαια με τη βοήθεια τη δικιά μας-όπου χρειάζεται».
Από εκεί και πέρα, εκτός από το δάσος -που είναι μέριμνα του Κράτους- εκείνο που μπορούμε να κάνουμε, σύμφωνα με τον κ. Λέκκα, είναι να δούμε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, οι οποίες αντιστοιχούν στη χλωρίδα και την πανίδα, στον αέρα, το έδαφος και το υπέδαφος, στα υπόγεια και επιφανειακά νερά.
Πενταπλάσιος αριθμός καμένων σε σχέση με τον μέσο όρο, λέει ειδικός ερευνητής
Ακόμα και πιο δραματικά είναι τα στοιχεία που παρουσιάζει στον πρώτο του απολογισμό για τις δασικές πυρκαγιές, ο αντιστράτηγος-υποστράτηγος, υπαρχηγός ΠΣ, ε.α, νομικός και ειδικός ερευνητής-δικαστικός πραγματογνώμονας, Ανδριανός Γκουρμπάτσης.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του πορίσματος κατά τους πρώτους επτά μήνες (Ιανουάριος – Ιούλιος) του έτους 2023:
- Ο Ιούλιος είναι ο μήνας με τις περισσότερες αγροτοδασικές πυρκαγιές, με μέσο ημερήσιο αριθμό 49 πυρκαγιές
- Ο αριθμός των αγροτοδασικών πυρκαγιών, πλην του 2022, είναι για το ίδιο διάστημα ο μεγαλύτερος τουλάχιστον από το 2017
- Οι καμένες εκτάσεις, πλην του 2021, είναι για το ίδιο διάστημα οι περισσότερες τουλάχιστον από το 2017
- Η δριμύτητα των πυρκαγιών είναι 78 στρ. / πυρκαγιά (από κάθε πυρκαγιά κάηκαν κατά μέσο αριθμό 78 στρ.)
- Ο μέσος αριθμός καμένων εκτάσεων είναι σχεδόν 5πλάσιος από τον μέσο αριθμό για το ίδιο διάστημα κατά τα έτη (2006 – 2022) παρόλο που η χώρα διαθέτει τον μεγαλύτερο αριθμό εναερίων μέσων αεροπυρόσβεσης (91) συνολικά εκ των οποίων τα 51 είναι μισθωμένα.
Οι δυσμενείς πυρομετεωρολογικές συνθήκες
Όπως σημειώνει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες και οι ξηρές ατμοσφαιρικές συνθήκες που επηρέασαν τη χώρα μας κατά το πρόσφατο κύμα καύσωνα, δημιούργησαν ένα περιβάλλον εξαιρετικά ευνοϊκό για την εκδήλωση μεγάλων δασικών πυρκαγιών. Μάλιστα, καταγράφηκε σημαντική αύξηση της ευφλεκτότητας (ευκολία ανάφλεξης) και της ταχύτητας εξάπλωσης στο σύνολο σχεδόν της χώρας εξαιτίας των πολύ υψηλών θερμοκρασιών και των ξηρών ατμοσφαιρικών συνθηκών του πρόσφατου κύματος καύσωνα.
Σε ό,τι αφορά τις επτά μεγάλες δασικές πυρκαγιές του Ιουλίου 2023, παρατηρείται ότι κατά την εκδήλωσή τους και την κύρια φάση εξάπλωσής τους, οι αντίστοιχοι νομοί που επηρεάστηκαν βρίσκονταν σε υψηλή ή και σε πολύ υψηλή εκτιμώμενη ευκολία ανάφλεξης και ταχύτητα εξάπλωσης. Αυτή η παρατήρηση, σημειώνεται, υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη της επιτήρησης των πυρομετεωρολογικών συνθηκών με αξιοποίηση υφιστάμενων δικτύων μετεωρολογικών σταθμών και την ανάπτυξη νέων πυρομετεωρολογικών δικτύων. Μέσα από τις μετρήσεις των δικτύων αυτών είναι δυνατή η σε πραγματικό χρόνο παρακολούθηση της πορείας των πυρομετεωρολογικών συνθηκών και, συνεπώς, η ενίσχυση της ετοιμότητάς μας απέναντι στην εκδήλωση δυνητικά μεγάλων και καταστροφικών δασικών πυρκαγιών.
