Γιατί έγινε σάλος με την παράσταση Σφήκες του Αριστοφάνη που ανέβηκε στην Επίδαυρο από τη Λένα Κιτσοπούλου;
«Την Παρασκευή 14 και το Σάββατο 15 Ιουλίου παρουσιάστηκε στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου το έργο Σφήκες σε ελεύθερη διασκευή και σκηνοθεσία της Λένας Κιτσοπούλου, βασισμένη στο έργο του Αριστοφάνη».
Με αυτό τον λακωνικό τρόπο, το Εθνικό Θέατρο και ο συμπαραγωγός στη συγκεκριμένη παράσταση, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, μάς πληροφορούν ότι έγινε η πρεμιέρα των «Σφηκών» και ακολουθεί περιοδεία.
Δεν θα μπορούσαν να πουν περισσότερα, άλλωστε, σε ένα Δελτίο Τύπου. Ότι, επί παραδείγματι, πολλοί έφυγαν από το πολυκλείτιο θέατρο λίγο μετά την αρχή της παράστασης, όταν ένιωσαν να σοκάρονται (ή και να προσβάλλονται; ) ή ότι υπήρξαν και διαμαρτυρίες στο τέλος.
Μάλιστα, η σκηνοθέτις φέρεται να απάντησε το βράδυ της Παρασκευής όχι με προσήκοντα τρόπο, ούτε με προσήκουσα γλώσσα.
Εφόσον, βεβαίως, έχει διασκευάσει (ελευθέρως όπως λένε οι αρμόδιοι φορείς) τον Αριστοφάνη, δεν θα σταματήσεις μπροστά στην κριτική, ούτε στις διαμαρτυρίες. Θα φτάσεις μέχρι το τέλος.
Η αιρετική σκηνοθέτις και ηθοποιός, Λένα Κιτσοπούλου η οποία αρέσκεται στο να επιστρατεύει τα στοιχεία της ανατροπής και της πρόκλησης, φλερτάροντας ενίοτε με την ακρότητα, – πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα το ντοκιμαντέρ της «Λάλκα» στο οποίο καταγράφηκε η άγρια θανάτωση ενός ελαφιού – επιχείρησε να προσαρμόσει το βασικό μήνυμα της αριστοφανικής κωμωδίας στο σήμερα, προκειμένου, όπως η ίδια σημειώνει να φωτίσει με καυστικό χιούμορ και σκωπτική διάθεση, τη συστημική σαπίλα, τις κοιμισμένες άμυνες, τον ρατσισμό, τον φανατισμό, την άκαμπτη πολιτική ορθότητα της εποχής μας:
«…σε καταδικάζω στην εκπομπή μου, στο κινητό μου, δημόσια, όπου βρεθώ κι όπου σταθώ, και προσέξτε καλά: όποιος δεν συμφωνεί μαζί μου είναι φασίστας, είναι συνένοχος με τον ένοχο. Κατηγορώ, άρα είμαι κάτι. Κατηγορώ άρα υπάρχω…».
Σφήκες – Λένα Κιτσοπούλου
Η ψηλή μπασκέτα που είχε τοποθετηθεί στην ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου ως μέρος του σκηνικού της παράσταση με τις πλαστικές καρέκλες που βρίσκονταν κάτω από αυτήν ξένισε κάποιους κατά την είσοδό τους.
Στην πορεία, το γεγονός ότι το κείμενο του έργου ήταν γραμμένο σε γλώσσα και ύφος εντελώς διαφορετικά από αυτά του πρωτότυπου, η σκληρότητα της σάτιρας, οι λεκτικές ακροβασίες,το άσμα της Μαρινέλλας και κυρίως ο εκρηκτικός μονόλογος της της Λένας Κιτσοπούλου επί σκηνής προκάλεσε γιουχαρίσματα ενώ υπήρξαν και εκείνοι που αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το θέατρο πριν ολοκληρωθεί η παράσταση ως ένδειξη διαμαρτυρίας.
Χρειάστηκαν μόλις λίγες ώρες και μία κριτική, η οποία δημοσιεύθηκε το Σάββατο στην ιστοσελίδα fragile mag, για να πάρουν φωτιά τα πληκτρολόγια και να αναδειχτεί το όνομα της Κιτσοπούλου σε πρώτο trend του Twitter.
Η κριτική έκανε μεταξύ άλλων λόγο για μια «απάτη», για «ωμό και χυδαίο φανατισμό», για «ένα σχιζοφρενικό, στερεμένο και ιδεοληπτικό παραλήρημα» που «στο όνομα της «ανατροπής», του «ριζοσπαστισμού» και της «επανάστασης» αποπνέει τη δυσωδία της οπισθοδρόμησης, του συντηρητισμού, του εκχυδαϊσμού, βρωμάει φασιστίλα στις απαρχές της» και στρεφόταν κατά των διοικήσεων του Εθνικού Θεάτρου και του ΚΘΒΕ που επέτρεψαν τον «διασυρμό ολόκληρου του ελληνικού θεάτρου στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου». Βαριές κουβέντες…!
Τα δε αρνητικά σχόλια στο Twitter ήταν στο ίδιο περίπου ύφος με αρκετά να ξεπερνούν, όπως συμβαίνει συχνά εξάλλου, το όρια του υγιούς διαλόγου:
Αναψαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με το τρεντ #Κιτσοπούλου να έχει πιένες στο twitter και τους χρήστες του Facebook να απορούν, να εξίστανται, αλλά και να προειδοποιούν: «Εσείς που έχετε προγραμματίσει να δείτε την σημερινή παράσταση στην Επίδαυρο, μπορείτε πολύ απλά να μην πάτε.
Ή…να πάτε, και να δείτε από πρώτο χέρι τι εστί “ο απόλυτος διασυρμός του θεάτρου”» γράφει χρήστρια.
«Ντροπή, Αίσχος, Μας κακοποιείτε και πλείστα άλλα κοσμητικά ακούγονταν από τους θεατές στη διάρκεια της παράστασης, που δόθηκε στην Επίδαυρο, το περασμένο διήμερο.
Προσυπογράφω και διαμαρτύρομαι έντονα για τα σεξιστικά, ρατσιστικά, ομοφοβικά σχόλια που διαμείφθηκαν στην παράσταση, που δίχασε το κοινό της Επιδαύρου, με αποτέλεσμα μισή ώρα μετά την έναρξη, να αδειάσει το μισό θέατρο εν μέσω αποδοκιμασιών…
Αντέξαμε μέχρι τέλους την ακατάσχετη χυδαιολογία, τον βιασμό αλλά και την κτηνοβασία του Πέτρου του πελεκάνου….
Απορεί ο σύγχρονος Βδελυκλέων στην αρχή της παράστασης, πώς έδωσαν το Ηρώδειο στον Ρουβά και κάποιους άλλους κι εμείς με τη σειρά μας, απορούμε πως δίνουν την Επίδαυρο έτσι ανερυθρίαστα σε αυτούς τους βέβηλους….
Ντράπηκε και η ντροπή.
Αιδώς Αργείοι…. ( σύγχρονοι)» γράφει άνθρωπος που τα τελευταία χρόνια σπανίως χάνει παράσταση στην Επίδαυρο. Και σε κάποιο σχόλιο στο ίδιο ποστ, λέει για τη σκηνοθέτιδα:
«Το είπε μόνη της, στο παραλήρημα, που «έκλεισε» την παράσταση: «Μη ζητάτε ευθύνες από μένα, εγώ έχω ένα ισχυρό συμβόλαιο με το Εθνικό, γι’ αυτό θα κάτσω εδώ δεν φεύγω, κι όποιος έχει αντίλογο ας έλθει κάτω να τον @@@ω….»
Εάν όντως έγινε έτσι κύριε Μόσχο μου και κύριε Πελτέκη μου, διευθυντές του Εθνικού και του ΚΘΒΕ, μάλλον θα πρέπει να ζητήσετε συγγνώμη από το κοινό. Δεν είναι δυνατόν στη σκηνή της Επιδαύρου να ακούγονται αυτά. Και μη μιλήσετε για τις βωμολοχίες του Αριστοφάνη. Ο Αριστοφάνης δεν έκανε χυδαιότητες.
«Σφήκες στην Επίδαυρο! Δημιουργία με αφορμή την κωμωδία του Αριστοφάνη. Το έργο δεν μας αποζημίωσε για το ταξίδι! Το κείμενο θύμιζε τις σάτιρες Δελφινάριου…. Ύβρις. Για Αριστοφάνη πήγαμε και μας βρήκε κακότεχνη χυδαιότητες. Είναι ιεροσυλία να ξοδεύεται έτσι το θέατρο της Επιδαύρου» γράφει άλλος χρήστης.
«Ειλικρινά πιστεύετε ότι θα πάψουν να κατακρεουργούν τα κλασικά κείμενα οι θεωρούμενοι εναλλακτικοί “καλλιτέχνες”; Αυτοί θεωρούν πως το κοινό είναι ανώριμο για να μπορέσει να κατανοήσει την προχωρημένη ανάγνωση που προτείνουν.
Κυρίως υπεύθυνη είναι η διεύθυνση του φεστιβάλ που εγκρίνει τέτοιου είδους παραστάσεις. Επιπρόσθετα , το αρχαίο δράμα βάλλεται και από τους τηλεοπτικούς αστέρες που τόσο αβασάνιστα ανεβάζουν ,σε θιάσους αρπαχτής, μεγάλα κείμενα σαν να πρόκειται για έργα του Ψαθά.
Εν κατακλείδι, η θεατρική παραγωγή αρχαίου δράματος είναι ρηχή ,ακαλαίσθητη και άκρως αποκρουστική. Εξαιρείται μόνον ο τεράστιος Θ.Τερζόπουλος» σημειώνει άνθρωπος που θεατρίζεται συχνά και έχει λόγο να μιλήσει.
«Τα νούμερα τρέφονται από τον κακό χαμό. Δεν έχουν σε κάτι άλλο να ελπίζουν. Και μετά καμαρώνουν πως τάραξαν τα λιμνάζοντα ύδατα κλπ. Ας σταματήσει η άνευ λόγου στήριξη και προβολή στο κάθε βούρλο που βγαίνει με το σώβρακο για περικεφαλαία και εμπορεύεται τις γνωστές 3- 4 λέξεις που ανοίγουν πόρτες και φιμώνουν κάθε κριτική» είναι η γνώμη άλλου χρήστη.
Εν ολίγοις, ποιος θα πει τα πράγματα με το όνομά τους χωρίς φόβο και χωρίς πάθος; Και ποιος θα πάρει μέτρα ώστε το Φεστιβάλ και οι κρατικές σκηνές από του χρόνου κιόλα να θυμηθούν τον ρόλο τους και να πράξουν ανάλογα;
Ζητάει πολλά το κοινό που τρέφει ελπίδες ότι θα δει μια ευπρόσωπη παράσταση αρχαίας τραγωδίας ή κωμωδίας και τελικά απελπίζεται σταθερά;
Αγγελική Κώττη
