Ολο και βαθύτερο είναι το αποτύπωμα της συνεχιζόμενης γεωπολιτικής, ενεργειακής και πληθωριστικής κρίσης στα ελληνικά νοικοκυριά, που προσαρμόζουν τις καταναλωτικές τους συνήθειες λειτουργώντας σχεδόν σε συνθήκες «πολεμικής οικονομίας». Το Ινστιτούτο Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών αποκαλύπτει ότι οι Ελληνες καταναλωτές μειώνουν τις δαπάνες ακόμα και για τα απαραίτητα, αναστέλλουν προσωπικές αγορές και κυνηγάνε τις προσφορές, με βασικό κριτήριο τι αντέχει η τσέπη και όχι την ποιότητα ούτε καν την ασφάλεια του προϊόντος.
Η έρευνα του ΙΕΛΚΑ πραγματοποιήθηκε την εβδομάδα 5-10 Απριλίου 2022 σε δείγμα 1.000 καταναλωτών, εξετάζοντας μεταξύ άλλων πώς επηρεάζουν την καταναλωτική συμπεριφορά ζητήματα της επικαιρότητας, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι συνέπειές του στα ράφια. Σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, καταγράφεται ξεκάθαρη η τάση των καταναλωτών για εξοικονόμηση χρημάτων στις αγορές βασικών αγαθών και αποτυπώνεται ως εξής: Το 79% του κοινού δηλώνει ότι κυνηγάει περισσότερο προσφορές και εκπτώσεις, το 74% δηλώνει ότι επιλέγει οικονομικότερα ή φτηνότερα προϊόντα, με την αύξηση των πωλήσεων προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας το πρώτο τρίμηνο του 2022 να πλησιάζει το 10%.
Το 61% δηλώνει ότι έχει μειώσει συνολικά τις αγορές σε είδη τροφίμων και είδη παντοπωλείου, ενώ το 60% έχει μειώσει την κατανάλωση ρεύματος. Πέρα από τα βασικά αγαθά, οι δευτερεύουσες αγορές, π.χ. για προσωπικά αντικείμενα, είδη σπιτιού, ρούχα, μπαίνουν στον πάγο μέχρι να έρθουν καλύτερες μέρες. Ενδεικτικά το 75% αναβάλλει τις αγορές σε αυτά τα είδη, μολονότι η αγορά ανέμενε μεγαλύτερη κίνηση λόγω της εκπτωτικής περιόδου. Ενα άλλο 41% αποφεύγει να κάνει αγορές για να έχει χρήματα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ενώ μόλις το 16% κατάφερε να αποταμιεύσει χρήματα τον τελευταίο χρόνο.
Η εντυπωσιακότερη όμως αλλαγή στις καταναλωτικές συνήθειες, ειδικά στην επιλογή τροφίμων, αφορά το βασικό κριτήριο αγοράς στο οποίο δίνουν προτεραιότητα οι καταναλωτές (χρήματα, ποιότητα, υγιεινή-ασφάλεια, χρόνος-άνεση, προέλευση, επωνυμία κ.λπ.).
Μέχρι και τα τέλη του 2020 η ποιότητα και τα χρήματα είχαν σχεδόν ίσα ποσοστά ως βασικοί παράγοντες επιλογής τροφίμων (περίπου 30% έκαστος). Από τον Ιούλιο του 2021 η χρηματική δαπάνη έχει πάρει την πρωτοκαθεδρία, αλλά μέσα στο πρώτο τετράμηνο του 2022 το ποσοστό όσων αγοράζουν με προτεραιότητα την εξοικονόμηση χρημάτων έχει σχεδόν διπλασιαστεί προσεγγίζοντας το 60%.
